Psychologia 9.I.2006
Temat 6: PSYCHOLOGIA RÓŻNIC INDYWIDUALNYCH
CZŁOWIEKA.
Podział na okresy rozwojowe w fazie rozwoju progresywnego (od niemowlęctwa do wieku młodzieńczego) - zmiany jakie zachodzą w każdym z tych okresów nie są takie same u każdego osobnika, różnice dotyczą rytmu i tępa rozwoju człowieka. Jest to tzw. przebieg kształtowania się zmian rozwojowych.
Historyczny punkt widzenia.
Psychologia jako nauka o człowieku zajmuje się ogólnymi prawami, mechanizmami naszego zachowania się - wiadome jest to na bazie szeregu danych empirycznych, które wykazały, że te różne zmiany nie są identyczne dla wszystkich osobników.
Tu powstała nowa dyscyplina w psychologii - psychologia różnic indywidualnych, która zajmuje się problemem w ramach oceny funkcjonowania człowieka. Polega to na tym, że poszczególni osobnicy w różny sposób wykonują dane czynności - dotyczy to różnic indywidualnych, takich jak np.: pisanie (prawą czy lewą ręką, wolniej lub szybciej, prosto czy ukośnie, itp.)
Już w Starożytności Hipokrates i Galen interesowali się różnicami indywidualnymi. Zajmowali się oni różnicami, które można było wskazać (były widoczne), czyli różnice w budowie fizycznej.
Pierwsze badania nad psychiką opierano na budowie ciała, ale także na podstawie koloru oczu, włosów, itp. Jeśli chodzi o budowę ciała to doszukiwano się związków w budowie ciała z zachowaniami.
Różnice temperamentalne ważne są też dla współczesnej psychologii; nie są one związane z budową ciała, lecz z funkcjonowaniem naszego układu nerwowego. Metody i techniki są bardziej szczegółowe. Należy uwzględnić tutaj wybitnego psychologa Iwana Pawłowa.
Pierwsze naukowe podwaliny w psychologii współczesnej do rozwoju różnic indywidualnych stworzył Galton. Był on kuzynem Karola Darwina (przyrodnika zajmującego się problematyką hodowli różnych odmian roślin. W zakresie przyrodniczym Darwin wskazał drobne różnice u roślin.) Galton będąc pod wpływem Darwina zaczął zastanawiać się nad różnicami indywidualnymi między ludźmi.
Badania Galton prowadził w drugiej połowie XIX w. i jako pierwszy zaczął posługiwać się w ocenie różnic indywidualnych testami jako metodą badawczą. Zajmował się geniuszem (dziedziczeniem geniuszu); opierał się o teorię natywistyczną. Do oceny stopnia tego geniuszu używał właśnie metod testowych (dość prymitywnych). Na podstawie tych badań ustalił profil percepcyjno-motoryczny człowieka.
W początkach XX w. na bazie koncepcji Galtona zaczęły rozwijać się badania, które mogły dostarczyć technik, umożliwiających pomiar tych różnic.
Pojawiły się pierwsze testy psychologiczne, które mogły wskazać jaki jest stan rozwoju umysłowego dzieci będących w tym samym wieku. Ich twórcą był Alfred Binet.
W Anglii i Niemczech działał niemiecki psycholog, Wiliam Stern.
Punkt widzenia we współczesnej psychologii
We współczesnej psychologii wiedza ta jest bardziej precyzyjna i dokładniejsza. Wyodrębniamy 2 istotne problemy, 2 kategorie, dotyczące różnic indywidualnych:
różnice interindywidualne - różnice międzyosobnicze, czyli różnice pomiędzy poszczególnymi osobami (zarówno psychiczne - lepsza ↔ gorsza pamięć, jaki i fizyczne - niższy ↔ wyższy wzrost).
różnice intraindywidualne - różnice wewnątrzosobnicze, polegają na tym, że u danego człowieka jedna cecha jest na wysokim poziomie inna zaś na niskim (np.: ktoś ma bardzo dobrą pamięć, ale nie ma zdolności spostrzegania; rozwój fizyczny jest bardzo dobry, a rozwój psychiczny - bardzo słaby).
Jeśli zaburzenia są 2 lub 3 to można organizm przywrócić do prawidłowego funkcjonowania (dot. Różnic intraindywidualnych).
Natomiast zaburzenia występujące globalnie trudno jest przywrócić do prawidłowego funkcjonowania (dot. Różnic interindywidualnych). Te różnice międzyosobnicze są widoczne i możliwe do stwierdzenia i oceny w każdym wieku
Pamięć to bardzo istotny aspekt funkcjonowania psychiki człowieka, związana jest z jego okresem postnatalnym. Faza progresywna - Bardzo małe dzieci mają słabą pamięć. później się bardzo poprawia. W fazie rozwoju optymalnego osiąga pewne apogeum. Zależy ono jeszcze od tego czy pamięć jest ćwiczona czy nie, jeśli tak to usprawnia się ona. W związku ze starzeniem się (faza regresywna) pamięć zaczyna się pogarszać.
1