“AIDS - DŻUMA XX WIEKU”
1. Jakie jest pochodzenie AIDS?
Pierwsze przypadki AIDS zostały rozpoznane w roku 1981, na Haiti. Jednak badania archiwalnych surowic mieszkańców Afryki z końca lat 50., 60. i 70. dowodzą, iż zakażenia HIV - 1 (jeden z wirusów powodujących AIDS) występował już w tym pozornie odległym okresie. Analiza historii chorób również potwierdza, że wirus przeniknął do Europy i Stanów Zjednoczonych w latach 70. , a nawet wcześniej. Znane jest doniesienie o śmierci norweskiego marynarza, który zmarł na chorobę podobną do AIDS w końcu lat 50. W zachowanej po nim surowicy krwi odkryto przeciwciała HIV. Przyczyny, dla których epidemia ujawniła się w postaci licznych przypadków jawnych klinicznie w początkach lat 80. są złożone. Trzeba jednak pamiętać, że od zakażenia do rozwoju choroby upływa co najmniej kilka lat.
Bez wątpienia duże znaczenie w tak szybkim rozprzestrzenianiu się choroby miało wtargnięcie wirusa do grup homoseksualistów w USA oraz krajach zachodnich.
Obecnie uważa się, że do populacji ludzkiej HIV przedostał się od gatunków zwierzęcych. W pierwszym rzędzie dotyczy to małp żyjących na terenie Afryki, gdyż wirus występujący u tego gatunku jest najbardziej podobny ze zwierzęcych wirusów do wirusa ludzkiego HIV (ang. human immunodeficiency virus) wywołującego AIDS. Najwięcej dowodów popierających tę tezę dotyczy HIV - 2. Coraz więcej argumentów przemawia jednak za podobnym pochodzeniem HIV - 1.
Istnieje wysokie prawdopodobieństwo, iż wirus HIV - 1 lub bardzo do niego podobny, przedostał się z populacji małp do populacji ludzkiej około połowy lat 50. naszego stulecia lub wcześniej. Argumentem przemawiającym za tym, że nie nastąpiło to przed tym okresem, jest brak odporności rdzennej ludności afrykańskiej na zakażenie HIV - 1.
Dokładna ocena kiedy pojawił się wirus HIV u ludzi, nie jest jednak możliwa. Niektórzy badacze przesuwają transmisję wirusa z małp człekokształtnych do skupisk ludzkich na okres 100 - 120 lat, a nawet kilku wieków. Według zwolenników tego ujęcia, przez cały ten czas, wirus albo ewaluował do dzisiejszej postaci, albo jego występowanie było ograniczone do zamkniętych populacji.
Zmiany spowodowane przez cywilizację europejską, przyniesione przez państwa kolonialne, przekształciły gruntownie struktury lokalne. Mogło się to przyczynić do wyjścia HIV w otwarty świat.
Zakażenie HIV - 2 jest szczególnie częste wśród prostytutek. Dowodzi to zakażeń na drodze seksualnej. Poparcia dla tej tezy stanowią wyniki licznych prac naukowych, dotyczących dróg przenoszenia wirusa.
2. Jaka jest budowa oraz biologia wirusa HIV?
Ludzki wirus upośledzenia odporności (HIV) w niedalekiej przeszłości występował pod innymi określeniami, które przechodzą do historii. Były to:
· LAV - lymphadenopathy associated virus
· HTLV-III - human T-cell lymphotropic virus
· ARV - AIDS-related virus
Nazwy te, mimo, iż są już nie używane, dobrze oddają pewne cechy HIV: wywołuje AIDS, jest spokrewniony z pewnym rodzajem limfocytów i może powodować powiększenie węzłów chłonnych.
HIV jest wirusem, którego podstawę stanowi RNA. Należy do rodziny lentiwirusów. Do tej samej rodziny zakwalifikowano wirusy wyizolowane od kopytnych i naczelnych. Określa się je jako nieonkogenne, wywołujące efekt cytoplazmatyczny. Są to wirusy:
· visna
· zapalenia stawów i mózgu kóz
· zakaźnej niedokrwistości koni
· małpi wirus upośledzenia małp (SIV)
SIV powinien budzić szczególne zainteresowanie, gdyż zakażone nim trzymane w niewoli makaki, są modelem do badań nad retro wirusami, a więc także HIV.
Znane są dwa wirusy powodujące AIDS:
· HIV - 1
· HIV - 2
HIV - 2 jest mniej patogenny niż HIV - 1. HIV - 1 i HIV - 2 należą do różnych rozgałęzień retro wirusów, oznacza to, iż miały wspólnego przodka w procesie ewolucji. Mają one podobne struktury w 40 - 50%.
3. Jak komórki zarażają się wirusem HIV?
Jest to proces wieloetapowy, złożony z następujących po sobie faz. Są one efektami interakcji między komórką wrażliwą na zakażenie, a cząstką wirusa.
Proces ten wygląda w następujący sposób:
przyłączenie cząstki wirus*1owej do powierzchni komórki
połączenie wirusa z*2 błoną komórkową
przechodzenie wirusa do cytoplazmy*3
zamiana*4 wirusowego RNA na DNA
wejście DNA do jądra komórkowego*5
replikacja*6
4. Zakażenia wirusem HIV
Zakażenie HIV powoduje wszystkie postacie procesu infekcujnego znane w patologii chorób zakaźnych. Są to:
· zakażenia bezobjawowe
· ostre zespoły chorobowe
· przewlekłe zespoły chorobowe
Mnoga lokalizacja układowa wirusa wywiera piętno na historii choroby, kończącej się - po latach od zakażenia - śmiercią. Odmienności przebiegu są wyraźnie widoczne w zależności od takich cech biologicznych ajk płeć i wiek oraz okres rozwojowy, stąd różnice w przebiegu zakażenia u mężczyzn i kobiet, niemowląt, dzieci i osób dorosłych. Zaznaczają się także różnice w zależności od takich uwarunkowań, jak homoseksualizm, czy narkomania.
Jednym z objawów zarażenia HIV jest mięsak Kaposiego, który występuje u około 20% chorych na AIDS (u homoseksualistów - 30%). U osób niezakażonych HIV występuje zwykle po 50 roku życia, zajęte są kończyny dolne i górne, ma względnie łagodny przebieg, natomiast u osób z HIV średni wiek zachorowań wynosi 38 lat, zajęty może być każdy narząd, ma on szybki postęp oraz złe rokowanie. Także częstymi objawami zakażenia są: rak łuszczasty skóry i odbytu, czerniak złośliwy, rak płuc, nabłoniak rdzeniowy, zapalenie płuc.
Mimo, iż ciągle trwają badania nad HIV, ciągle jeszcze nie znane jest lekarstwo przeciwko tej grożnej chorobie, która cały czas się rozprzestrzenia. Umierają na nią tysiące ludzi na całym świecie (na przykład w roku 1985 liczba ofiar AIDS w Stanach wynosiła 8002, natomiast w Europie 792, porównując te dane z dzisiejszymi jest to tylko niewielka cząstka). Dlatego każdego roku przeznacza się ogromne sumy pieniędzy na profilaktykę przed AIDS.
5.Dlaczego układ odpornościowy nie niszczy HIV-u?
Po zakażeniu organizm zaczyna produkcję tzw. przeciwciał, tj. specjalnych białek przeznaczonych do atakowania i niszczenia obcych substancji. Układ odpornościowy dysponuje także komórkami zwanymi limfocytami, które mogą atakować wirusa, jak i komórki do których już wtargnął. Szczególna rolę odgrywają tu komórki T, które biorą udział w rozpoznawaniu "najeźdźców". Wirus HIV niszczy właśnie te komórki i dlatego przeciwciała nie rozpoznają jego obecności i nie wiedzą, kogo mają atakować. Wirus AIDS po wniknięciu do komórki może się też utaić i czekać na odpowiednią chwilę do ataku. HIV ma też wyjątkową zdolność mutacji, czyli zmiany swojej budowy. Jest to ogromnym utrudnieniem dla układu odpornościowego w przygotowaniu planu efektywnego ataku.
Po jakim czasie od zakażenia HIV-em występują pierwsze objawy infekcji?
W 2-3 tygodnie od zakażenia u niektórych osób mogą wystąpić objawy ostrego zespołu pseudogrypy. Potem następuje długi okres bez żadnych objawów, który może trwać przez wiele lat. Wtedy istnieje niebezpieczeństwo nieświadomego przeniesienia wirusa na innych ludzi. W końcu najczęściej po 8-10 latach, zakażony człowiek wykazuje objawy rozwoju choroby.
6.Jakie są wczesne objawy zakażenia HIV-em?
Do często występujących objawów zakażenia HIV-em należą:
bardzo wysoka gorączka (około 40 stopni),* trwająca dłużej niż 3-5 dni
kaszel połączony z odkrztuszaniem wydzieliny z* płuc, trwający kilka tygodni
purpurowe plamki na sk*órze, które nie są wynikiem podrażnienia przez kontakt z różnymi chemikaliami
zakażenia i skaleczenia, które mimo leczenia nie goją* się
znużenie i osłabienie trwające wiele tygodni, pojawiające się bez* żadnej przyczyny
powiększenie węzłów chłonnyc*h do wielkości wiśni lub większej, co najmniej w dwu miejscach ciała
gwałtowna utrata ciężaru ciała (5 kg i więcej), która nie* jest wynikiem odchudzania się
częste, nawracające zaziębienia, grypy i* pseudogrypy, trwające po kilka dni
częste biegunk*i pojawiające się bez żadnej przyczyny
7.Czy kleszcze oraz komary i inne owady przenoszą HIV?
Kleszcze, komary i inne owady, które zasysają krew, nie są zdolne do przenoszenia wirusa AIDS. Komary i kleszcze tylko zasysają krew z czyjegoś ciała, nie mogą jej wstrzyknąć. A nawet jeśliby mogły, to jej ilość byłaby zbyt mała, żeby zakazić drugiego człowieka.
8.Jakie są sposoby uprawiania bezpiecznego seksu?
Do praktyk bezpiecznego seksu należą wszystkie te, które tylko możesz sobie wyobrazić, a które nie prowadzą do bezpośredniego kontaktu Twego układu krwionośnego z płynami tkankowymi partnerki (partnera). Bezpieczne będą zatem stosunki pochwowe lub analne z użyciem prezerwatywy. Praktyki bezpiecznego seksu polegają również na całowaniu, dotykaniu, masowaniu, masturbacji.
9.Czy wszystkie rodzaje prezerwatyw chronią przed wirusem AIDS?
Nie. Powinno się stosować tylko prezerwatywy z gumy lateksowej. Warto stosować prezerwatywy pokryte nonoxynolem-9. Jest to środek plemnikobójczy, który może zapobiec przeniesieniu wirusa AIDS.
10.Czy stosunek przerywany chroni przed zakażeniem?
Stosunek przerywany czyli wyjęcie członka z ust, odbytu lub pochwy partnerki czy partnera przed wytryskiem nasienia zmniejsza możliwość zakażenia, ale całkowicie przed nim nie chroni. Wirus AIDS może się znajdować w wydzielinie przedejakulacyjnej, która wydostaje się z członka przed wytryskiem nasienia, i wraz z nią może nastąpić przeniesienie wirusa.
11.Czy pocałunki "z językiem" są bezpieczne?
Chociaż wykryto wirusa AIDS w ślinie, to ze względu na niewielkie jego ilości takie pocałunki nie stanowią większego niebezpieczeństwa. Trzeba by połknąć kilka litrów śliny partnera, by zawarty w niej HIV stał się groźny. Niemniej dla całkowitego bezpieczeństwa zaleca się, by osoby ze skaleczeniami lub rankami w jamie ustnej czy na języku nie całowały się w sposób powodujący wymianę dużych ilości śliny.
12.Kto powinien poddać się testowi na HIV?
Zbadany powinien być każdy, kto uczestniczył w ryzykownych kontaktach w ciągu ostatnich 15 lat, a w szczególności uprawiał seks bez prezerwatywy, wstrzykiwał sobie dożylnie narkotyki, miał transfuzję krwi lub otrzymał przeszczep. Należy dobrze przemyśleć całą sprawę przed podjęciem decyzji o przeprowadzeniu badania. Niektórzy chcą się po prostu upewnić, że wszystko jest w porządku i potem kiedy wynik jest dodatni, okazuje się, że byli kompletnie nie przygotowani na taką ewentualność.
Jeden z moich znajomych ma AIDS i moi koledzy chcą, bym przestał z nim rozmawiać. W jaki sposób mogę im wytłumaczyć, że wszystko jest w porządku?
Najlepszym sposobem postępowania z ludźmi, którzy nie rozumieją, na czym polega AIDS, jest zaznajomienie ich z faktami. Daj im książkę, ulotkę jednej z organizacji zajmujących się oświatą zdrowotną w związku z AIDS. Pamiętaj, że oni boją się AIDS dlatego, że nie rozumieją, o co tu chodzi. Pomóż im poznać prawdę o HIV i AIDS. Im więcej będzie tych, którzy rozumieją AIDS, tym bardziej będą się rozwiewać obawy z tą chorobą związane.