PODSTAWY PIELĘGNIARSTWA

1. Omów rolę pielęgniarki w opiece nad zdrowiem.

Zdrowie (WHO) to dynamiczny stan całkowitego fizycznego, psychicznego, duchowego i społecznego dobrego samopoczucia, nie zaś stan braku choroby lub niesprawności. Zdrowie jest uwarunkowane jest przez styl życia, środowisko naturalne, społeczne, czynniki genetyczne i opiekę zdrowotną. Rola pielęgniarki w opiece nad zdrowiem polega na potęgowaniu i umacnianiu zdrowia. Zakres działań obejmuje role: informacyjno-edukacyjną, wspierającą, profilaktyczną. Zadaniem pielęgniarki jest pobudzenie aktywności oraz wpływanie na kształtowanie poczucia odpowiedzialności pacjenta za zdrowie własne i innych. człowieka od poczęcia do śmierci. Podstawową rolą pielęgniarki w opiece nad zdrowiem jest utrzymanie, umacnianie zdrowia i zapobieganie chorobie. Utrzymanie i umacnianie zdrowia (zapewnienie możliwie właściwych warunków życia, możliwości okresowej oceny stanu zdrowia i edukacji zdrowotnej, szczepienia ochronne). Rolą pielęgniarki jest także zapobieganie możliwości wystąpienia powikłań chorobowych np. powstawanie odleżyn, zapaleniu płuc, różnym zniekształceniom. Przywracanie zdrowia: prowadzenie, zachęcanie do badań diagnostycznych, postępowanie lecznicze i rehabilitacyjne.

Pielęgniarka odgrywa także w rolę w opiece nad zdrowiem przez zapewnienie możliwości pomocy w :

• nagłych wypadkach,

• szpitalu (stany ostre)

• o charakterze ambulatoryjnym (szpitale, przychodnie)

• o innym charakterze

Zakres działań obejmuje człowieka od poczęcia aż do śmierci.

2. Zdefiniuj pojęcie zdrowia według znanych teorii pielęgniarstwa i oraz rolę pielęgniarki w jego przywracaniu i potęgowaniu.

Zdrowie wg F. Nightingale to nie tylko brak choroby, ale również zdolność do racjonalnego wykorzystywania tych wszystkich sił, którymi człowiek może dysponować w celu własnego rozwoju i bycia szczęśliwym.

Wg V. Henderson zdrowie to zdolność człowieka do niezależnego, czyli samodzielnego zaspokajania potrzeb, a w sytuacji braku samodzielności pacjenta- wspomaganie przez pielęgniarki w powrocie do zdrowia.

Wg Orem zdrowie to stan pełnego dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego.

3. Wymień i omów czynniki znaczące dla zdrowia człowieka.

Stan zdrowia każdej jednostki uwarunkowany jest:

• stylem życia jednostki;

• warunkami środowiskowymi;

• cechami dziedzicznymi;

• sprawnością systemu opieki zdrowotnej.

Dziedziczymy te, które są przekazywane z pokolenia na pokolenie, za pośrednictwem genów. Wrodzone są to te, które powstały w czasie życia płodowego w łonie matki. Człowiek przychodzi na świat z bardziej lub mniej korzystnymi zadatkami albo wadami, a nawet upośledzeniami.

Czynniki środowiskowe- pochodzące zarówno ze środowiska naturalnego, jak i społecznego. Czynnikami naturalnymi są różnego rodzaju zanieczyszczenia powietrza, wody i gleby stanowią bardzo poważne zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka. Wiele różnych chorób(np. nowotwory) powstaje pod wpływem zanieczyszczeń środowiskowych.

Środowisko społeczne, a więc inni ludzie, wpływają na zdrowie człowieka dodatnio bądź ujemnie. Największy wpływ ma najbliższa rodzina. Ponieważ to ona zaspokaja we właściwy sposób zaspokaja różne potrzeby zdrowotne człowieka bądź ich nie zaspokaja, wpływa na zachowanie , kształtowanie osobowości, postaw.

Przez aktywność własną rozumiemy takie postępowanie , które człowiek podejmuje w wyniku własnych decyzji, dokonując wyborów odnośnie do stylu życia.

mające wpływ na wzrost i rozwój człowieka:

- wpływ mają także czynniki emocjonalne (dziecko bez opieki matki częściej choruje, rozwija się gorzej)

- żywienie (właściwy dobór potraw pod względem ich składników, sposobu ich spożywania ilości spożywanej, liczby i rozłożenia osiłków w czasie ma ogromny na rozwój i wzrost człowieka)

- czynniki fizyczne (mogą prowadzić do wcześniejszego urodzenia, zaburzać przebieg poszczególnych stadiów rozwojowych

4. Zachowania zdrowotne - wyjaśnij ich związek ze zdrowiem człowieka.

Zachowania zdrowotne inaczej wszystkie działania które bezpośrednio lub pośrednio wpływają na zdrowie człowieka lub samopoczucie. Mówimy o pozytywnych zachowaniach wobec zdrowia, które sprzyjają zdrowiu, takie jak: aktywność fizyczna, racjonalne odżywianie, utrzymanie właściwych relacji między ludźmi, radzenia sobie ze stresem oraz negatywnych, które są odwrotnością pozytywnych a mianowicie: mała aktywność fizyczna, brak wypoczynku, nałogi.

5. Udowodnij, że styl życia ma wpływ na zdrowie człowieka.

Niekorzystny dla zdrowia styl życia stanowi podstawową przyczynę tzw. chorób cywilizacyjnych, spośród których choroby układu krążenia będące wynikiem nieprawidłowego stylu odżywiania się i brak odpowiedniej aktywności fizycznej, narażenia człowieka na stres przewlekły; choroby nowotworowe jako skutek palenia tytoniu oraz błędów dietetycznych; a także zaburzenia psychiczne, odzwierciedlające stresujący sposób życia zbierają największe żniwo śmiertelne.

Styl życia wyróżnia zachowania pozytywne takie jak: podtrzymywanie kondycji fizycznej, racjonalne żywienie, utrzymanie pozytywnych relacji między ludźmi, radzenie sobie ze stresem, utrzymanie czystości.

Do zachowań negatywnych zaliczamy: palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, inne środki uzależniające

6. Omów znaczenie edukacji zdrowotnej w umacnianiu i potęgowaniu zdrowia oraz przeciwdziałaniu chorobie.

Edukacja zdrowotna rozumie się jako całokształt działań zmierzających do kształtowania zachowań zdrowotnych ludzi, by mogli prowadzić zdrowy styl życia i przyczyniać się do umacniania zdrowia oraz rozwiać kompetencje skutecznego wpływania na zdrowie i społeczność, w której żyją. W edukacji zdrowotnej ludzie uczą się dbać o własne zdrowie i społeczności, w której żyją. Koncentruje się on uświadomieniu związku miedzy zdrowiem człowieka a jego stylem życia oraz środowiskiem fizycznym i społecznym. Składa się on z uświadomienia sobie problemów zdrowia do decyzji osobistych i działań w celu zmiany zachowań zdrowotnych. Oznacza zarówno przekazywanie i nabywanie wiedzy o zdrowiu, jak i wychowanie zdrowotne, wspieranie rozwoju, kształtowanie postaw, samokierowanie własnym zdrowiem.

7. Omów zadania pielęgniarki w umacnianiu i potęgowaniu zdrowia.

Cel zadań funkcji promowania zdrowia: Propagowanie zachowań prozdrowotnych i stylu ży­cia wspierającego zdrowie. Doradzanie ludziom, jak wzmacniać i utrzymać zdro­wie. Tworzenie podopiecznym warunków do realizowania stylu życia sprzyjającego utrzymaniu i wzmacnianiu zdrowia.

Zakres zadań funkcji promowania zdrowia:

• Poznanie programów promocji zdrowia, czynne włączenie się w ich realizację, konstruowanie i ocenę skuteczności:

• propagowanie zachowań zdrowotnych;

• ocena dostępności programów promocji zdro­wia w środowisku podopiecznego;

• przetwarzanie programu promocji zdrowia na konkretną informację adresowaną do konkret­nego odbiorcy;

• przygotowanie materiałów i środków dydak­tycznych służących działaniom promocyjnym;

• przygotowanie autorskiego programu promocji zdrowia adresowanego do indywidualnego pod­opiecznego, rodziny, wybranej grupy.

• Współdziałanie z indywidualnymi osobami, gru­pami wsparcia i instytucjami pracującymi na rzecz wzmacniania zdrowia społeczeństwa.

• Tworzenie warunków podopiecznym i pracowni­kom instytucji ochrony zdrowia i opiekuńczych do realizowania stylu życia służącemu zdrowiu.

• Przygotowanie podopiecznego do zwiększenia kon­troli nad stanem własnego zdrowia:

• uświadamianie wpływu sytuacji psychospołecz­nej na stan zdrowia;

• uczenie kontrolowania stanu własnego zdrowia;

• zachęcanie do korzystania z profesjonalnych usług diagnostycznych.

• Kształtowanie postaw prozdrowotnych.

• Pomaganie w kształtowaniu zachowań sprzyjają­cych zdrowiu:

• racjonalne odżywianie;

• zachowanie higieny osobistej i otoczenia aktywny wypoczynek, dobór optymalnych form;

• prawidłowe zachowania służące ochronie i hi­gienie środowiska (woda, gleba, żywność);

• dbanie o higienę zdrowia psychicznego, zacho­wanie właściwych proporcji między aktywnoś­cią, pracą, nauką, snem, wypoczynkiem;

• stosowanie naturalnych metod planowania ro­dziny.

8. Wyjaśnij podstawowe pojęcia związane z istotą zawodu: pielęgniarstwo (misja, zawód, nauka, profesja), pielęgnowanie.

Pielęgniarstwo jako zawód: Przez bardzo długi czas zapewnianie pomocy o charakterze opiekuńczo-pielęgnacyjnym obywało się bez specjalnego do tego przygotowywania. Za początek pielęgniarstwa zawodowego przyjmuje się rok 1860. Jest to data otworzenia pierwszej szkoły pielęgniarstwa w Londynie - zorganizowanej i zaprogramowanej przez Florence Nightingale, według jej koncepcji. Ten wzorzec przygotowywania do pielęgnowania podejmowanego zawodowo został w ciągu półwiecza rozpowszechniony w całym świecie. Bardzo duże znaczenie przypi­sywano w nim przydatności osobowościowej kandydatek i ich zdyscyplinowaniu. Szkoły przygotowywały tylko do pracy w szpita­lach. Szkolenie miało głównie charakter praktyczny i prowadzone było przez doświadczone pielęgniarki na oddziałach szpitalnych. Kandydatki na pielęgniarki w czasie praktyki wdrażano do obser­wowania chorych i świadczenia im możliwie najlepszej pomocy, do skupiania uwagi na zapewnianiu właściwych warunków środowi­ska oraz do posłusznego wykonywania zleceń lekarza. Nadzór nad szkoleniem sprawowała przełożona pielęgniarek.

Chociaż pierwsza szkoła pielęgniarstwa przygotowywała do pielęgnowania człowieka chorego w szpitalu, to jednak według koncepcji Nightingale pielęgniarstwo jako zawód jest zapewnia­niem pomocy w przywracaniu zdrowia, a także w jego umacnianiu i zachowywaniu. Nightingale stwierdzała również, że pielęgniar­stwo wymaga kierowania się prawami naukowymi, oraz że konie­cznością jest ich odkrywanie - gdyż wtedy nie były one znane.

Nightingale twierdziła także, że pielęgniarstwo jest raczej powołaniem niż zawodem, a pielęgnowanie przyczynia się do roz­woju duchowego nie tylko tych, którym pielęgniarki świadczą swoją pomoc, ale także ich samych - to służba społeczna o chara­kterze moralnym.

Pielęgniarstwo jako profesja: Współczesne pielęgniarstwo w krajach przodujących w jego rozwoju zasługuje na miano profesji. Tam też określane są atrybu­ty uzasadniające to twierdzenie. Oto one:

• Pełnienie służby społecznej o istotnym znaczeniu dla ludz­kiego zdrowia.

• Dysponowanie zasobem wiedzy specyficznie pielęgniarskiej i podejmowanie badań naukowych.

• Zapewnianie wszechstronnej edukacji na poziomie akade­mickim, umożliwiającej zdobywanie wysokich kompetencji pielęgniarskich i ich doskonalenie.

• Posiadanie własnego kodeksu jako przewodnika etycznego postępowania pielęgniarki.

• Wysoki poziom autonomii profesjonalnej - pielęgniarki same nadzorują i oceniają własną praktykę, poprawiają jej jakość, prowadzą kształcenie.

• Aktywne funkcjonowanie organizacji pielęgniarskich.

• Kształtowanie kultury profesjonalnej.

Polskie pielęgniarki wykazują dużą aktywność w podejmowa­niu działań na rzecz spełniania tych atrybutów i zbliżania się w tym do krajów przodujących w rozwoju pielęgniarstwa.

Pielęgniarstwo jako nauka: Pierwszy wielki model pielęgniarstwa o charakterze naukowym - jako teorię pielęgniarstwa środowiskowego - przedstawiła w 1859 roku F. Nightingale. Opracowała go na podstawie własnych studiów i statystycznych zestawień porównawczych dotyczących warunków sanitarnych panujących w szpitalach, koszarach woj­skowych oraz zachorowalności i śmiertelności wśród ludzi. Autorka wykazała w nich wyraźnie zależności pomiędzy zdrowiem a złożo­nymi czynnikami środowiska sanitarnego, w którym człowiek przebywa. W swoim modelu przedstawiła 13 kanonów/praw pielęg­niarstwa. W ciągu 90 lat początkowego wprowadzania i wdrażania pielęgniarstwa zawodowego w świecie, w szkoleniu pielęgniarek dominowały nauki medyczne. Zaczęto także wprowadzać elementy nauk społecznych. W ciągu tego długiego czasu nikt nie dostrzegał potrzeby pielęgniarskich badań naukowych.

Kolejny wielki model pielęgniarstwa naukowego o charakterze rewolucyjnym w stosunku do funkcjonującego wówczas modelu medycznego, tj. z naukową wiedzą medyczną u swoich podstaw i pielęgniarką jako pomocą lekarza w praktyce, został opublikowa­ny w 1952 roku. Jego autorka, H. Peplau, ponownie (po F. Nightin­gale) zwróciła uwagę świata na pielęgniarstwo, potrzebę rozwoju jego własnych naukowych podstaw i na jego humanizm. Według Peplau, główną rolą pielęgniarki profesjonalistki jest funkcja tera­peutyczna, a rozwój pielęgniarstwa wymaga naukowych wyjaśnień relacji pielęgniarka - pacjent. Na ukazanie się tego opracowania w druku nie wyrażano zgody przez wiele lat.

W drugiej połowie XX wieku ukazywały się kolejne opracowa­nia wielkich modeli pielęgniarstwa. Każdy z nich stwarza możliwo­ści opracowywania teorii o coraz węższym zakresie oraz do podej­mowania pielęgniarskich badań naukowych, a tym samym do po­nownego sprawdzania przydatności uzyskanych wyników w pra­ktyce. Współcześnie prowadzonych jest coraz więcej pielęgniar­skich badań naukowych. Wiele wysiłków skupia się wokół posta­wienia odpowiednich pytań badawczych i opracowywania metodo­logii badań. Przed pielęgniarkami stawiane są zobowiązania etycz­ne do ich podejmowania i do rozwijania szerokiej współpracy na rzecz bogacenia wiedzy specyficznie pielęgniarskiej. W sprawie pie­lęgniarstwa - jako odrębnej dyscypliny naukowej - toczą się jednak wciąż dyskusje. Jest to bowiem początkowy etap jej rozwoju, a cha­rakter pielęgniarstwa i jego złożoność stwarzają bardzo wiele trudności.

Pielęgnowanie jest to działanie wyuczone, zawodowe, celowe i planowe pielęgniarki skierowane na podmiot opieki (ludzie chorzy, zdrowi, dzieci, osoby starsze, niepełnosprawne i in.), realizowane z nim i dla niego. Podobnie jak w opiece, pielęgnowanie ze względu na osoby uczestniczące w nim można podzielić na pielęgnowanie nieprofesjonalne, które jest przejawem opieki nieprofesjonalnej, czyli pielęgnowanie świadczone przez osoby bez wykształcenia pielęgniarskiego oraz samopielęgnowanie, czyli pielęgnowanie świadczone przez samego pacjenta

9. Scharakteryzuj podstawowe założenia teorii pielęgniarstwa F. Nightingale.

F. Nightingale rozróżniała pielęgnowanie od leczenia. Domeną leczenia jest wpływanie na chore narządy i jego funkcje. Zwraca uwagę na obserwację, gromadzenie informacji o pacjencie.

Założeni:

Dbanie, aby powietrze, którym oddycha chory, było tak czyste jak powietrze zewnętrzne, jednocześnie nie narażając pacjenta na oziębienie (wietrzenie pomieszczeń, okrywanie i ogrzewanie pacjenta w sytuacji oziębienie);

• Stwarzanie pacjentowi, bez podnoszenia się, czy specjalnego układania, możliwości zobaczenia przez okno słońca i skrawka nieba (czystość okna, ułożenie łóżka, werandowanie pacjenta, spacerowanie);

• Zapewnienie wypoczynku pacjentowi poprzez kreowanie dźwięków najbliższego otoczenia, czyli niedopuszczanie do hałasowania i umyślnego budzenia pacjenta;

• Zapewnienie różnorodności bodźców ulubionego rodzaju w najbliższym otoczeniu, gdyż monotonia, brak bodźców utrudnia proces zdrowienia (codzienna zmiana kwiatów w pokoju, co tydzień zmiana roślin doniczkowych, obrazów);

• Dbanie o higienę własną i pacjenta z wykorzystaniem świeżej wody;

• Likwidowanie niepokoju i innych przykrych dolegliwości, np. bezsenność;

• Zachowanie apetytu pacjenta poprzez różnorodność w zakresie spożywania potraw oraz przestrzeganie prawidłowej diety;

• Komunikowanie terapeutyczne pozbawione nadmiernego budzenia nadziei, pocieszanie, gadatliwości oraz ciągłego udzielania rad (elementy: nie okazywanie pośpiechu, siadanie w zasięgu wzroku, uważne słuchanie, milczenie, niezaskakiwanie pacjenta informacjami, nieokazywanie żalu, smutku);

• Obserwacja zachowań pacjenta jako podstawowy sposób gromadzenia o nim wiarygodnych informacji;

• Ograniczenie opieki nad pacjentem i pracy własnej pielęgniarki to przede wszystkim posiadanie zdolności przewidywania i panowania nad zdarzeniami w opiece, planowanie opieki w sposób ciągły, bez pozostawiania pacjenta samemu sobie, zapobiegnie zaniedbaniom w pielęgnowaniu chorych;

• Pielęgniarkę powinny cechować: pracowitość, punktualność, zaufanie, cierpliwość, spostrzegawczość, empatia, prawdomówność, zdyscyplinowanie, roztropność.

10. Przedstaw podstawowe założenia teorii pielęgniarstwa V. Henderson.

Głównym założeniem było określenie tego, co ma istotne znaczenie dla ludzkiego zdrowia, w tym także własnego zdrowia pielęgniarki, zarówno wtedy, gdy chodzi o jego umacnianie, jak i przywracanie. Jako podstawę założeń autorka przyjęła teorię ludzkich potrzeb. Wprowadziła teorię hierarchii potrzeb Maslowa który uważał że każdy człowiek ma takie same potrzeby. Podzielił je na piramidę potrzeb:

• potrzeby podstawowe

• fizjologiczne

• potrzebę bezpieczeństwa

• potrzebę miłości i przynależności

• rozwoju

• godności i szacunku

• samorealizacji

• wiedzy i zrozumienia

• estetyczne

uniwersalnymi potrzebami człowieka, niezbędnymi do życia i rozwoju, określone przez V. Hendreson:

• potrzeba dopływu Świerzego powietrza;

• potrzeba pożywienia odpowiedniego do struktury anatomiczno-fizjologicznej, wieku, stanu zdrowia, rodzaju wykonywanej pracy;

• potrzeba dostarczenia napojów w wystarczającej ilości i jakości;

• potrzeba usuwania produktów przemiany materii;

• potrzeba ruchu i utrzymania właściwej postawy ciała;

• potrzeba snu i odpoczynku;

• potrzeba odpowiedniego ubioru i codziennych możliwości ubierania i rozbierania;

• potrzeba utrzymania w normie temperatury ciała;

• potrzeba utrzymania czystości ciała;

• potrzeba unikania niebezpieczeństw otoczenia;

• potrzeba komunikowania się z innymi ludźmi w wyrażaniu swoich uczuć, potrzeb, obaw bądź opinii;

• potrzeba oddawania się praktykom religijnym stosownie do wyznawanej wiary;

• potrzeba celowej pracy;

• potrzeba uczenia się, odkrywania, przejawiania zainteresowań warunkujących prawidłowy rozwój, zdrowie, a także korzystanie z dostępnych środków sprzyjających zdrowiu.

11. Scharakteryzuj model teoretyczny pielęgniarstwa D. Orem.

Koncentruje się na stwierdzeniu V. Henderson i na tej bazie buduje koncepcję pielęgnowania.

Model teoretyczny D. Orem jest określany jako teorie samoopieki obejmuje je trzy komponenty:

• teorię samoopieki;

• teorię deficytu samoopieki;

• teorię zasobów i systemów pielęgnowania.

samo opieka jest zapewniana przez realizowanie określonych potrzeb. Orem wyróżnia 3 kategorie tych potrzeb: uniwersalne, rozwojowe oraz w zaburzeniach stanu zdrowia.

Potrzeby uniwersalne s wspólne wszystkim ludziom i zaspakajanie w codziennej aktywności. Należą do nich:

• zapewnianie wystarczającej ilości powietrza (oddychanie);

• zapewnianie odpowiedniej ilości płynów;

• prawidłowe odżywianie;

• wydalenie;

• utrzymanie równowagi pomiędzy aktywnością a odpoczynkiem;

• utrzymanie równowagi pomiędzy samotnością a integracjami społecznymi;

• zapobieganie sytuacjom zagrażającym życiu, zdrowiu i dobremu samopoczuciu;

• dążenie do właściwego rozwoju w harmonii z indywidualnymi aktualnymi i potencjalnymi możliwościami.

Orem wyróżnia 2 kategorie potrzeb rozwojowych:

• potrzeby uniwersalne związane z utrzymaniem życia i zdrowia oraz prawidłowego rozwoju w poszczególnych okresach życia lub etapach rozwojowych;

• specyficzne potrzeby występujące w sytuacjach niekorzystnych dla rozwoju jednostki, tj.: niewystarczająca edukacja, problemy adaptacji społecznej, utrata krewnych, przyjaciół, utrata własności, zagrożenie utratą pracy, zmianami miejsca zamieszkania i środowiska, problemy związane z pełnieniem ról społecznych, choroba lub niepełnosprawność.

Potrzeby w zaburzeniach zdrowia:

• poszukiwanie i zabezpieczanie pomocy medycznej, w przypadku narażenia na czynniki fizyczne, biologiczne lub środowiskowe, które mogą wywołać stany patologiczne;

• świadomość następstw stanów patologicznych i ich ewentualnego wpływu na rozwój człowieka;

• konieczność przestrzegania zaleceń związanych z leczeniem i rehabilitacją;

• świadomość i konieczność niwelowania następstw leczenia;

• modyfikowanie koncepcji siebie, akceptacja faktu zależności od innych osób;

• uczenie się życia z następstwami choroby, konieczność zamiany stylu życia.

12. Dokonaj porównania założeń modelu teoretycznego pielęgniarstwa autorstwa F. Nightingale i V. Henderson. Czyt. 9, 10

13. Określ działania pielęgniarki na rzecz zaspokojenia podstawowych potrzeb człowieka.

Piramida potrzeb wg Abrahama Maslowa:

• samorealizacji - wyrażają się w dążeniu człowieka do rozwoju swoich możliwości; stanowią środek do zaspokojenia potrzeb fizjologicznych lub reakcje kompensujące niezaspokojenie innych potrzeb,

• estetyczne (potrzeba harmonii i piękna):

• poznawcze (potrzeby wiedzy, rozumienia, nowości)

• szacunku i uznania - potrzeby uznania i prestiżu we własnych oczach i w oczach innych ludzi;

• pragnienie potęgi, wyczynu i wolności,

• potrzeba respektu i uznania ze strony innych ludzi, dobrego statusu społecznego, sławy, dominacji, zwracania na siebie uwagi.

• przynależności - występują w usiłowaniach przezwyciężenia osamotnienia, eliminacji i obcości, tendencji do nawiązywania bliskich intymnych stosunków, uczestnictwa w życiu grupy,

• bezpieczeństwa - pobudzają do działania, zapewniając nienaruszalność, ujawniają się gdy dotychczasowe nawyki okazują się mało przydatne,

• fizjologiczne - gdy nie są zaspokojone, dominują nad wszystkimi innymi potrzebami, wypierają je na dalszy plan i decydują o przebiegu zachowania człowieka.

14. Omów rolę pielęgniarki w przygotowaniu pacjenta i jego rodziny do samoopieki i samopielęgnacji.

Rola pielęgniarki polega na budzeniu zainteresowań i kształtowanie umiejętności człowieka do korzystania z tego, co dla jego zdrowia jest niezbędne w zapewnieniu samoopieki, także o charakterze terapeutycznym.

We współczesnych koncepcjach promowania zdrowia (zdrowia rozumia­nego jako określona wartość) za podstawową formę dbania o zdrowie uwa­ża się samoopiekę. Przyjmuje się, że jest ona związana z podejmowaniem przez każdego człowieka, w codziennym życiu, określonych działań będą­cych konsekwencją samodzielnych decyzji dotyczących zdrowia, a przede wszystkim:

• prowadzenia stylu życia sprzyjającego zdrowiu w każdym wymiarze,

• dbania o dobrostan, komfort w sferze biopsychospołecznej,

• unikania zdarzeń i sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu,

• stosowania różnych metod terapii wzmacniających i leczniczych,

• korzystania z medycyny niekonwencjonalnej,

• udzielania sobie i innym pierwszej pomocy w stanach zagrożenia zdrowia i życia.

Inicjatywa działań samoopiekuńczych wynika z poczucia odpowiedzialności za własne życie, a ich zakres — z osobistego pojmowania, czym jest zdrowie i jak należy o nie dbać.

Przekonanie o wartości zdrowia budowane jest na podstawie:

• wzorów czerpanych z własnych doświadczeń, życia w określonym kręgu kultury i w środowisku (przede wszystkim domowo-rodzinnym),

• nabywanej wiedzy i umiejętności, kształtowanych w ciągu całego życia, weryfikowanych osobistymi doświadczeniami.

Samoopieka może być uzupełniana (w niektórych okresach rozwojowych człowieka musi być uzupełniana) przez opiekę świadczoną przez krewnych (rodziców, dzieci, rodzeństwo), przyjaciół, sąsiadów, znajomych, osoby obce.

Obie te formy — samoopieka i opieka świadczona przez innych — określane są pojęciem opieki nieprofesjonalne) (oczywiście jeżeli realizowane są przez osoby zawodowo nie przygotowane do świadczenia opieki).

Przy takim rozumieniu pojęcia „opieka" zasadniczym zadaniem profe­sjonalistów jest dostarczenie ludziom:

• wiedzy na temat sposobów umożliwiających wzmacnianie i utrzymanie zdrowia na optymalnym poziomie i ułatwienie im dokonywania kompeten­tnych życiowych wyborów,

• podstaw do kształtowania umiejętności dostrzegania ograniczeń samoopie­ki,

• wiedzy niezbędnej do podejmowania racjonalnej decyzji zwracania się o profesjonalną pomoc,

• profesjonalnej opieki w odniesieniu do tych obszarów, w których niezbędna i wskazana jest taka pomoc,

• wiedzy i umiejętności koniecznej do skutecznego radzenia sobie w sytuacji choroby lub niesprawności,

• wiedzy i umiejętności niezbędnej do świadczenia opieki nieprofesjonalnej.

15. Podaj definicję standardu opieki pielęgniarskiej i omów ich wykorzystanie w praktyce zawodowej.

Standardy opieki pielęgniarskiej - określają zasady i sposób postępowania w opiece nad poszczególnymi grupami pacjentów, wyodrębnionymi na podstawie przyjętego kryterium, np. stanu zdrowia, zdolności do samoopieki, jednostki chorobowej lub specyficznej sytuacji w której znajduje się pacjent.

16. W jakim celu formułuje się standardy opieki pielęgniarskiej ?/ podaj przykład standardu /.

Standardy opieki pielęgniarskiej formułuje się w celu:

• regulacji standardy wskazują jak być powinno, a przez to sterują zachowaniami i działaniami;

• informacyjno - motywującą rozpiętość pomiędzy stanem opisanym w standardzie i kryteriach a stanem faktycznym stanowi istota źródła wiadomości o stanie spraw zarówno dla jednostki, zespołu, instytucji jak także dla jakiegokolwiek innego celowo utworzonego systemu.

Standard:

• bezpieczeństwo pacjenta jest zapewnione;

• pacjent jest chroniony przed zakażeniami;

• pacjent jest poinformowany w stopniu zgodnym z jego życzeniem.

17. Do czego służą i co to są algorytmy wykorzystywane w pracy pielęgniarskiej.

Algorytm jest schematem, formułą alternatywnego postępowania, zapewniającą rozwiązanie danego problemu w określonych sytuacjach decyzyjnych. Algorytmy są przygotowywane przez ekspertów, mają najczęściej postać drzewa decyzyjnego ukazującego kolejne kroki postępowania. Opracowywane są do sytuacji, w których konieczne jest sprawne i bezpieczne postępowanie, np. Algorytm postępowania ratowniczego w przypadku nagłego zatrzymania krążenia lub Algorytm postępowania przy wykonywaniu kaniulacji żył obwodowych. Stanowią one często załączniki do standardów opieki pielęgniarskiej

18. Analizując przykładowe standardy, procedury i algorytmy, wskaż cechy różnicujące te wzorce.

Procedura jest to uzgodniony sposób postępowania oparty na sprawdzonych podstawach teoretycznych, zgodnych z prawem i przyjętymi normami(standardami). Zawiera nazwę , cel działania, uporządkowane w kolejności czynności, wymagane warunki wykonania, stosowaną aparaturę, materiały oraz kwalifikacje wykonawcy.

Procedury opracowywane są najczęściej na bazie lokalnej i uwzględniają lokalne potrzeby i warunki wykonania np. procedura przygotowania pacjenta do zabiegu wycięcia wyrostka robaczkowego na oddziale X.

Algorytm jest to formuła postępowania zapewniająca rozwiązanie danego problemu w określonych sytuacjach decyzyjnych.

Opracowywane są do sytuacji, w których konieczne jest sprawne i bezpieczne postępowanie. Często są załącznikiem do standardów opieki pielęgniarskiej.

Standard przeciętny, typowy model, norma, wzorzec, profesjonalnie uzgodniony poziom wykonawstwa jakiegokolwiek działania, stosowane do potrzeb grupy ludzi/ pacjentów, który jest osiągalny, mierzalny, pożądany.

19. Omów rolę pielęgniarki w ochronie przed zakażeniami szpitalnymi.

W celu zwiększenia bezpieczeństwa stosowane są techniki, które zmniejszają ryzyko przenoszenia i ulegania zakażeniom. Metodami ich stosowania zajmują się dwie dziedziny: aseptyka i antyseptyka.

W zapobieganiu występowaniu zakażeń w opiece zdrowotnej powszechnie stosuje się dwie główne zasady:

• izolacja źródła zakażenia od innych osób i urządzeń

• przecinanie dróg transmisji zakażenia

Techniki izolacyjne obejmują: ścisłą izolację chorych, osoby które miały kontakt z chorym na choroby wysoce zakaźne, drogi oddechowe przez zastosowanie masek z filtrami oddechowymi.

Przez zakażeniami szpitalnymi pielęgniarka może chronić w sposób następujący: mycie rąk, używanie rękawic ochronnych, masek, osłon oczu i twarzy , fartucha

Dotyczące pacjenta: środki utrzymania higieny osobistej.

Dotyczące miejsca opieki zdrowotnej: jakości procesów dezynfekcji i sterylizacji, urządzeń utrzymania higieny osobistej rodzaju wentylacji pomieszczeń, obecność pojemników na odpady.

20. Omów funkcje zawodowe pielęgniarki.

Funkcję zawodową określamy jako zespół złożonych zadań zawodowych i szczegółowych czynności, które podejmowane są na rzecz jednoznacznie określonego celu. Funkcje zawodowe pielęgniarki formułowane są przede wszystkim w odniesieniu do celów i zadań stawianych przed pielęgniarstwem oraz do sformułowanej roli zawodowej pielęgniarki.

Funkcje zawodowe pielęgniarki podejmowane są na rzecz podmiotu opieki:

Funkcja opiekuńcza:

• stwarzanie optymalnych warunków do podtrzymywania biologicznych funkcji życiowych organizmu( oddychania, odżywiania, wydalania);

• pomoc w wykonywaniu tych czynności, które gwarantują komfort w życiu codziennym w zakresie sfery biologicznej, psychicznej, i społecznej ( utrzymanie ciała i najbliższego otoczenia w czystości, dbanie o estetykę, tworzenie optymalnych warunków do snu i wypoczynku);

• organizowanie opieki i uczestniczenie w opiece terminalnej;

• ułatwienie podopiecznemu nawiązania kontaktu z grupą wsparcia osób z podobnymi problemami zdrowotnymi lub opiekuńczymi.

Funkcja wychowawcza:

• kształtowanie u podopiecznego poczucia odpowiedzialności za własne zdrowie( kształtowanie przekonań , wpływanie na system wartości);

• przygotowanie pacjenta do samoopieki, tzn. do : oceny stanu zdrowia( prowadzenia pomiarów, obserwacji, zapisywania, interpretowania danych);

• przygotowanie p. do współpracy z pielęgniarką w procesie pielęgnowania, w tym: (uświadamianie i wyjaśnianie celów opieki, wyjaśnienie zaleceń i uczenie zachowań, których przestrzeganie przez p. jest istotne do osiągnięcia celów opieki);

• przygotowanie osób z najbliższego otoczenia p. do realizowania planu opieki w warunkach domowych lub współudziału w pielęgnowaniu.

Funkcja promowania zdrowia:

• tworzenie warunków p. i pracownikom instytucji ochrony zdrowia do praktycznego realizowania stylu życia służącego wzmacnianiu i potęgowaniu zdrowia;

• przygotowanie podopiecznego do zwiększenia kontroli nad stanem własnego zdrowia(uczenie kontrowania stanu zdrowia, zachęcanie do badań diagnostycznych);

• pomaganie w kształtowaniu zachowań sprzyjających zdrowiu poprzez uczenie(racjonalnego odżywiania, zasad higieny osobistej, form aktywnego wypoczynku).

Funkcja profilaktyczna:

• rozpoznanie zagrożenia zdrowia podopiecznego (chor. zawodowymi i związanymi z wykonywaniem określonej pracy, nieprawidłowym stylem życia: sposobem odżywiania, palenie tytoniu);

• planowanie i realizowanie działań ograniczających ryzyko wystąpienia powikłań w wyniku stosowanych metod diagnozowania, terapii, rehabilitacji, pielęgnowania;

• realizowania działań wynikających z programu kampanii profilaktycznych ukierunkowanych na wybrane grupy ryzyka.

Funkcja terapeutyczna:

• wykonywanie badań służących ocenie stanu pacjenta dla celów ustalenia diagnozy, w tym: pobieranie materiału do badań lab., wykonywanie u p. prób np. wysiłkowych, bilansów;

• wykonywanie zleceń ustalonych przez lekarzy w planie terapii, szczególnie dotyczących( lecz. farmakologicznego, dietetycznego, zabiegowego);

• udzielanie pomocy przed lekarskiej w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia podopiecznego , a szczególnie: organizowania pomocy w miejscu wypadku, udzielanie pierwszej pomocy ludziom, którzy doznali urazów lub są w sytuacji zagrożenia życia.

Funkcja rehabilitacyjna:

• to zadania pielęgniarki, których celem jest pomaganie pacjentowi w uzyskaniu niezależności i umiejętności radzenia sobie w zmienionej sytuacji życiowej, która powstała z różnych przyczyn, n. rozwojowych , choroby, urazu. Pielęgniarka uczestniczy w usprawnianiu układów: oddechowego, pokarmowego, moczowego, kostno-stawowo- mięśniowego, skóry i tkanki podskórnej.

Funkcja kształcenia:

• zadania na rzecz środowiska zawodowego, w tym: współudział w procesie adaptacji zawodowej mniej doświadczonym pracownikom; współpraca ze studentami;

• zadania dotyczące inwestowania w osobisty rozwój zawodowy: ocena własnych osiągnięć.

Funkcja naukowo-badawcza:

• rozpoznawanie zapotrzebowania na rodzaj, zakres i charakter badań naukowych w pielęgniarstwie i dla pielęgniarstwa;

• organizowanie oraz kierowanie zespołem prowadzącym badania naukowe;

• wykonywanie badań naukowych dla podnoszenia jakości pielęgnowania i rozwoju pielęgniarstwa.

Funkcja zarządzania:

• w zakres funkcji zarządzania wchodzą cztery obszary zadań dotyczące: planowania, organizowania, motywowania i kontrolowania. Każda pielęgniarka odpowiedzialna jest za zapewnienie opieki podopieczny,

21. Omów cechy procesu pielęgnowania.

Weloetapowość- oznacza, że proces pielęgnowania składa się z kilku kolejno następujących po sobie etapów w skład których wchodzą elementy jeszcze mniejsze nazywane fazami. Przyjmuje się koncepcję czteroetapowego procesu pielęgnowania:

• Rozpoznanie stanu podmiotu opieki;

• Zaplanowanie opieki;

• Zrealizowanie planu pielęgnowania;

• Ocenę wyników pielęgnowania.

Ciągłość i dynamika - cykl czterech etapów może być powtarzany wielokrotnie. Liczba powtórzeń uzależniona jest od częstości zmian w stanie podmiotu opieki oraz skuteczności podejmowanych działań opiekuńczych.

Logiczność i następstwo czasowe - logiczność to inaczej sensowność, rozsądność, konsekwencja w myśleniu i działaniu łączące się bezpośrednio z następstwem czasowym. Następstwo czasowe podkreśla konieczność postępowania zgodnie z założeniami procesu pielęgnowania, planowanie pielęgnowania zawsze będzie poprzedzone przez formułowanie diagnozy pielęgniarskiej a ocena stanu nastąpi po zrealizowaniu tego co zawarte zostało w planie opracowanym na potrzeby danego podmiotu opieki.

22. Wymień i omów metody zbierania informacji o pacjencie i jego środowisku dla potrzeb procesu pielęgnowania.

Obserwacja pielęgniarska - to najstarsza metoda celowo i planowo wykorzystywana w pielęgniarstwie polegająca na świadomym, systematycznym gromadzeniu danych o podmiocie opieki przez spostrzeganie tego co robi, jak się zachowuje w określonej sytuacji zdrowotnej, opiekuńczej, jak reaguje na ludzi czy zdarzenia. Może być stosowana w celu uzupełnienia posiadanych już informacji, potwierdzenia tego co wiadomo o podmiocie opieki.

Wywiad pielęgniarski - to zaplanowana, ukierunkowana rozmowa z pojedynczym pacjentem lub grupą osób np. rodziną. Pośredni cel wywiadu stanowi doprowadzenie do nawiązania dobrego kontaktu pomiędzy dawcą a biorcą opieki. W trakcie przeprowadzania wywiadu pielęgniarka pyta o fakty i opinie. Prowadząc wywiad pielęgniarka może zadawać dodatkowe i bardziej szczegółowe pytania. Dane uzyskane w wyniku obserwacji i wywiadu pielęgniarskiego mogą być notowane w sposób jawny lub ukryty.

Pomiar - to kolejna metoda pozwalająca na gromadzenie danych o pacjencie i środowisku. Polega na wykonaniu konkretnych czynności w celu dostarczenia danych do ilościowego opisu pewnej cechy np. temp. Ciała, RR, aktywność pacjenta mierzona przy zastosowaniu odpowiedniej skali.

Analiza dokumentów - każdy dokument z jakim człowiek wchodzi w system opieki zdrowotnej może stanowić przedmiot zawodowego zainteresowania pielęgniarki pod warunkiem że zwarte są w nim dane istotne dla pielęgnowania. Zasadą powinno być analityczne podejście do danych zawartych w dokumentach pacjenta.

23. Omów zasady komunikowania w relacji pielęgniarka - pacjent.

• pielęgniarka powinna zdawać sobie sprawę z tego że to co mówi musi być zgodne z tym co sygnalizuje pozawerbalnie a równocześnie obserwować czy to co mówi pacjent jest zgodne z tym co sygnalizuje on pozawerbalnie;

• pielęgniarka powinna zaczynać od przekazywania tych wiadomości które pacjent uważa za ważne i przygotowywać go do przyjęcia tych którym choć dla niego ważne on im tego znaczenia nie przyznaje;

• powinna zdawać sobie sprawę z tego że pacjent potrzebuje pewnego czasu na przyjęcie i zinterpretowanie otrzymywanych wiadomości

• jasność przekazu wymaga także zwięzłości sformułowań, niewprowadzania niepotrzebnych detali, prostoty;

• musi dysponować dużym zasobem słownictwa;

• powinna także brać pod uwagę słownictwo pacjenta kierując się jego pochodzeniem społecznym, wykształceniem, pielęgniarkę powinna cechować elastyczność i twórczość

• bardzo ważną rolę w komunikowaniu odgrywa to wszystko co jest przekazywane pozasłownie np. tonem głosu, spojrzeniami, wyrazem twarzy;

• komunikowanie się pozawerbalne może także zastępować przekaz słowny;

• w komunikowaniu się duże znaczenie spełnia dotyk który wyraża bliskość i uczucie życzliwości współczucia;

• pielęgniarka musi koncentrować się na pacjencie, na gromadzeniu doświadczeń i na rozwijaniu tych umiejętności które są uwarunkowane na świadczenie takiej pomocy jakiej potrzebuje człowiek przeżywający trudną sytuację.

24. Co rozumiesz pod pojęciem relacji terapeutycznej. Wymień warunki w jakich następuje kształtowanie właściwej relacji terapeutycznej.

Relacja terapeutyczna - dla efektywności pielęgnowania podejmowanego profesjonalnie podstawowe znaczenie ma kształtowanie właściwej relacji z pacjentem. Powinna ona mieć charakter wspomagająco- leczniczy tj. zapewnić taką pomoc jaka w określonych sytuacjach zdrowotnych człowieka jest mu najbardziej potrzebna. Najbardziej potrzebną pomocą jest ta która przywraca nadzieję, pomaga w opanowaniu bezradności, pobudza do aktywności, przygotowuje do samodzielnego podejmowania starań o własne zdrowie i rozwój, wpływa na organizm i przywraca jego fizjologiczne funkcjonowanie.

W związku zawodowym zadaniem kształtowania relacji terapeutycznej z pacjentem pielęgniarka powinna charakteryzować się takimi cechami osobowości jakie są konieczne w świadczeniu pomocy temu kto jej potrzebuje, opanowywać i wykorzystywać różnorodną wiedzę i rozwijać przydatne sprawności. Pielęgniarkę powinny charakteryzować postawy do człowieka powiązane z gotowością dawania pacjentowi z siebie tego czego najbardziej potrzebuje do życia, zdrowia i rozwoju w związku z sytuacją w której się znalazł. Powinna mieć szacunek dla tego komu pomaga, cenić jego godność, znać i respektować jego ludzkie prawa.

Warunki w jakich następuje kształtowanie właściwej relacji terapeutycznej-

• wytwarzanie klimatu ciepła i bliskości przez pielęgniarkę, znaczenie ma używanie takich słów które wyrażają zrozumienie, życzliwość, sympatię i akceptację, ogromne znaczenie ma tu ton głosu, wyraz twarzy.

• okazywanie pacjentowi akceptacji i szacunku, akceptacja oznacza bezwarunkowe przyjmowanie go takim jakim jest.

• zapewnianie mu potrzebnego oparcia zarówno fizycznego jak i psychicznego.

• autentyczności pielęgniarki której postępowanie było prawdziwe i uczciwe.

• celowości zachowań.

• otwartości.

• zdolności empatycznych.

25. Omów zakres i sposoby pielęgniarskiej oceny stanu zdrowia pacjenta.

Ocenianie w pielęgnowaniu w tym ocenianie i ocena podmiotu to ważne i odpowiedzialne obszary zainteresowania i działania. Każde ocenianie powinno doprowadzić do sformułowania oceny. Ocenianie stanu zdrowia pacjenta może być analizowane i opisywane od strony bardziej teoretycznej i bardziej praktycznej. Do celów praktycznych i teoretycznych ocena powinna zostać zwerbalizowana, wyrażona słownie w sposób zwięzły i jednoznaczny. I udokumentowana zapisana w sposób jednoznaczny i czytelny.

Ocenianie pielęgnowania to ciąg zamierzonych planowych czynności i działań rozłożonych w czasie ukierunkowanych na uzyskanie niezbędnych informacji o pomiocie w postaci danych ilościowych i jakościowych.

Zbiór danych o podmiocie opieki to minimum informacji obrazujących stan zaspokajania potrzeb, rozwiązywania problemów, biopsychospołeczny. Zbiór danych to materiał na podstawie którego można wyciągnąć konkretne wnioski w postaci oceny stanu podmiotu opieki .

Ocena w pielęgnowaniu to sąd wartościujący wyrażony przez pielęgniarkę a mówiący o stanie ludzi, rzeczy.

26. Zdefiniuj pojęcie diagnozy pielęgniarskiej. Etapy formułowania diagnozy.

Diagnoza pielęgniarska- diagnoza to słowo pochodzenia greckiego oznaczające rozpoznanie. W medycynie to rozpoznanie stanu zdrowia podopiecznego w aspekcie zdrowia biopsychospołecznego.

Proces diagnozowania to podejmowanie planowych działań których celem jest określenie stanu pacjenta.

Etapy formułowania diagnozy:

• Gromadzenie informacji za pomocą: rozmowy, wywiadu, obserwacji, badań, pomocą zmysłów i prostych urządzeń, dokonywanie pomiarów za pomocą prostych przyrządów, dokonywanie pomiarów za pomocą specjalistycznej aparatury.

• Analiza i syntetyzowanie informacji, ustalenie i nazywanie problemów pacjenta.

• Ustalenie dalszego postepowania opiekuńczego: diagnostycznego, leczniczego, usprawniającego, pielęgnacyjnego.

27. Wymień cechy procesu pielęgnowania i omów jedną z nich.

• Wieloetapowość;

• ciągłość i dynamika

• logiczność i następstwo czasowe

Weloetapowość- oznacza, że proces pielęgnowania składa się z kilku kolejno następujących po sobie etapów w skład których wchodzą elementy jeszcze mniejsze nazywane fazami. Przyjmuje się koncepcję czteroetapowego procesu pielęgnowania:

• Rozpoznanie stanu podmiotu opieki

• Zaplanowanie opieki

• Zrealizowanie planu pielęgnowania

• Ocenę wyników pielęgnowania

28. Omów I etap procesu pielęgnowania.

Rozpoznanie stanu podmiotu opieki- na ten etap składają się 3 fazy opieki: gromadzenie danych o podmiocie opieki, analizowanie i syntetyzowanie danych zgromadzonych, formułowanie diagnozy pielęgniarskiej.

Ponieważ rozpoznanie stanu opieki i jego środowiska jest tym co rozpoczyna proces i jego wartość jest szczególna. To swego rodzaju koło zamachowe, lokomotywa która nadaje ruch a tum samym wartość procesowi pielęgnowania.

29. Omów II etap procesu pielęgnowania.

Planowanie pielęgnowania- do etap w którym zachodzi do zaplanowania opieki na rzecz konkretnego podmiotu. Na ten etap pielęgnowania składają się 3 fazy: 1. ustalenie celów opieki, 2. dobieranie osób, działań i sprzętu do zadań, 3. formułowanie planu opieki pielęgniarskiej.

30. Scharakteryzuj III etap procesu pielęgnowania.

Realizowanie planu pielęgnowania- wszystko co zostało uwzględnione w planie opieki jest następnie realizowane przy wykorzystaniu określonych w planie działań skierowanych na podmiot opieki. Jest to wkomponowane w ten etap procesu stanowi jego treść i cel. Od podmiotu opieki wymaga się aktywnego współuczestnictwa. Zarówno pielęgniarka jak i pacjent muszą znać cel opieki oraz zakres i charakter zadań do wykonania. W etapie tym wyróżnia się 2 fazy: 1. przygotowanie dawcy opieki do zrealizowania planu, 2. przygotowanie biorcy opieki do współuczestnictwa w jego realizacji.

31. Scharakteryzuj IV etap procesu pielęgnowania.

Ocenianie wyników pielęgnowania- racjonalny i planowy cykl działań składających się na całość określaną jako proces pielęgnowania zamyka etap oceniania. Na etap składają się 2 fazy: 1. analizowanie wyników opieki, 2. formułowanie oceny.

32. Omów specyfikę pracy pielęgniarki w opiece nad dzieckiem w różnym wieku.

33. Omów rolę pielęgniarki w ochronie przed zakażeniami szpitalnymi.

traktowanie każdej krwi i wszystkich płynów ustrojowych pacjenta jako potencjalnie zakażonych

- osoba przygotowująca narzędzia do sterylizacji nakłada odzież ochronną dbając o bezpieczeństwo

- po wykonaniu zabiegu poddaje się narzędzia dezynfekcji wstępnej co chroni osobę myjącą ryzykiem zakażenia

- do mycia narzędzi stosuje się grube rękawiczki gumowe

- odpady zakaźne umieszcza się w pojemnikach bezpośrednio po użyciu

- higieniczne mycie rąk zapobiega przed zakażeniami

34. Omów zadania pielęgniarki w zakresie diagnozowania i leczenia pacjentów.

• Znać: pacjenta jego stan, cel zabiegu, technikę wykonywania zabiegu, niezbędny sprzęt i sposób jego przygotowania, niebezpieczeństwa dla pacjenta wynikające z wykonywanego zabiegu, rodzaj pomocy pacjentowi w przypadku wystąpienia powikłań

• Prawidłowo zorganizować stanowisko pracy;

• Przygotować psychicznie pacjenta: poznać jego wiedzę i doświadczenie związane z wykonywanym zabiegiem, wyjaśnić cel i przebieg zabiegu, sprawdzić czy pacjent wyraził zgodę na wykonanie zabiegu, zmniejszyć lęk i uspokoić pacjenta;

• Przygotować fizycznie pacjenta do zabiegu: podać lek, zastosować zleconą dietę, ułożyć we właściwej do zabiegu i wygodnej pozycji, zapewnić bezpieczeństwo, zapewnię warunki intymności;

• Przed zabiegiem umyć ręce;

• W czasie wykonywania zabiegów wykonywać ruchy celowe, zręczne delikatne, skoordynowane, aby nie męczyć pacjenta i wykorzystać minimalną ilość czasu;

• W czasie trwania zabiegu obserwować stan pacjenta i pytać jego o samopoczucie;

• Po wykonaniu zabiegu zapewnić pacjentowi bezpieczeństwo, warunki do odpoczynku;

• Przy wykonywaniu zabiegów aseptycznych należy posługiwać się jałowymi narzędziami, sprzęt jednorazowego użytku przechowywać w oryginalnych pojemnikach, przygotowując sprzęt należy sprawdzić datę upływu gwarancji szczelność opakowania, sprzęt wielokrotnego użytku wyjmować długimi jałowymi narzędziami, wszystkie narzędzia i materiał opatrunkowy nieużyte podczas zabiegu wyjałowić ponownie, umyć ręce przed i po zabiegu, założyć rękawiczki jednorazowego użytku;

• Stosować uniwersalne środki ostrożności w zapobieganiu przenoszenia HIV.

35. Omów zasady podawania leków różnymi drogami.

• do przygotowania i podania leków niezbędne są odpowiednie przybory;

• przed przystąpieniem do przygotowania i podania leków pamiętaj o umyciu rąk;

• przygotuj i podaj leki pacjentom zgodnie z pisemnym zleceniem lekarza;

• przygotowuj leki w miejscu dobrze oświetlonym w ciszy i spokoju;

• w czasie przygotowania sprawdź lek co najmniej 3- krotnie oraz bezpośrednio przed podaniem pacjentowi;

• upewnij się że nie ma pomyłki;

• przestrzegaj ustalonych godzin podawania leków zlecone 3 razy dziennie podawaj 30 minut po głównych posiłkach, leki nasenne 30 minut przed godziną udania się na odpoczynek nocny, leki przeczyszczające silnie działające- rano na czczo, łagodnie działające- na noc;

• podawaj lek odpowiednią dla niego drogą;

• pielęgniarka która lek przygotowuje podaje go osobiście, informuje pacjenta o wykonywanej czynności i układa w wygodnej pozycji, w przypadku podawania leków drogą doustną pozostaje przy pacjencie tak długo aż lek zostanie połknięty;

• po podaniu leku uporządkuj przybory;

• udokumentuj podanie leku;

• należy znać lek podawany pacjentowi.

36. Scharakteryzuj zasady pielęgnowania pacjentów z zaburzeniami termoregulacji.

• pozostawić pacjenta w łóżku;

• zapewnić spokój;

• przyciemnić światło;

• nawilżać pokój;

• unikać przeciągów;

• okrywać pacjenta płócienną, bawełnianą pościelą, lekką i przewiewną;

• zmieniać często bieliznę osobistą w przypadku pocenia się;

• bielizna osobista powinna być bawełniana, pochłaniająca pot;

• zastosować zmywanie przeciwgorączkowe chłodną wodą z dodatkiem alkoholu;

• stosować kąpiele przeciwgorączkowe;

• stosować koce hipotermiczne, worki z lodem, zimne okłady na duże tętnice;

• podawać leki przeciwgorączkowe;

• u pacjenta z oziębieniem lub uczuciem zimna i występowaniem dreszczy stosować poduszkę elektryczną, koc elektryczny, termofor, cieple kąpiele w wannie wykonywać na zlecenie lekarza, podawać ciepłe płyny herbatę, mleko.

37. Scharakteryzuj zasady pielęgnowania pacjentów ze zmianami na skórze.

• oczyszczanie skóry

• odżywianie skóry

• ochrona funkcji skóry

• utrzymanie higieny miejsc szczególnie narażonych na powstanie odparzeń

• dokładne osuszenie skóry po umyciu, kąpieli

• noszenie bielizny luźnej, przewiewnej

• po kąpieli stosować kremy, balsamy do pielęgnacji skóry bieliznę osobistą należy zmieniać tak często jak to jest możliwe

• mycie ciała 2 razy dziennie i zapobieganie chorobom skóry przez wymywanie zanieczyszczeń

• w pielęgnacji powinien aktywnie uczestniczyć pacjent w tym celu należy omówić z nim zasady codziennej higieny ciała

38. Omów zasady pielęgnacji pacjentów z odleżynami.

Odleżyna to obszar martwicy tkanek. Najczęściej powstaje: w pozycji grzbietowej w okolicach pięt, kości krzyżowej, łopatek, potylicy, łokci, małżowiny usznej; w pozycji leżącej w okolicy kostek, kolan, krętarza kości biodrowej, barku, za uszami; w pozycji brzusznej - w okolicy kostek, kolan, mostka.

Metody oceny: Skala Norton, Douglas, Waterlow, Torrance'a.

Klasyfikacja odleżyn:

• 1 stopień: blednące zaczerwienienie po uciśnięciu palca;

• 2 stopień: niebladnące zaczerwienienie po uciśnięciu, może pojawić się powierzchniowy obrzęk, przerwanie ciągłości naskórka i pęcherze, zwykle towarzyszy ból;

• 3 stopień: uszkodzenie pełnej grubości skóry do granicy z tkanką podskórną, brzegi rany są dobrze odgraniczone, otoczone obrzękiem i rumieniem, dno rany wypełnione czerwoną ziarnin z żółtymi masami rozpadających się tkanek;

• 4 stopień: uszkodzenie obejmuje również tkankę podskórną, martwica tkanki tłuszczowej jest spowodowana zapaleniem i zakrzepicą małych naczyń, brzeg odleżyny jest zwykle dobrze odgraniczony, lecz martwica może także dotyczyć tkanek otaczających, dno może być pokryte czarną martwicą;

• 5 stopień: zaawansowana martwica sięgająca do powięzi i mięśni, zniszczenie może także obejmować stawy i kości, powstają jamy mogące łączyć się ze sobą, ranie znajdują się czarno brązowe masy rozpadających się tkanek.

Objawy odleżyn:

• wczesne: czerwienienie skóry nie znikające po usunięciu ucisku, stwardnienie zagrożonego miejsca stwierdzone przy obmacywaniu, pojawienie się pęcherzy na skórze, otarcie naskórka, zakażenie miejsca otarcia lub mieszka włosowego w okolicy wyniosłości kostnej.

• Objawy późne: duże owrzodzenie skóry obejmujące skórę właściwa, martwica skóry, zakażenie owrzodzenia i pojawienie się wydzieliny, gorączka, przyśpieszenie tętna, nudności, owrzodzenie i zniszczenie całej tkanki miękkiej sięgające leżących pod nią kości lub stawów.

Standard pielęgnacji pacjenta z odleżyną:

• 1-2 stopień: dokładna toaleta całego ciała 1-2x dziennie w zależności od potrzeby, używanie do toalety mydeł przetłuszczających, masowanie skóry, natłuszczanie i nawilżanie, oklapywanie płynem spirytusowym i masowanie miejsc szczególnie wrażliwych na powstanie odleżyn, odciążenie miejsca zaczerwienionego na 24 godziny, zmiana pozycji u chorego leżącego co 3-4 godziny połączona z oklepywaniem i masowaniem skóry, pomoc w ćwiczeniach rehabilitacyjnych i uruchamianie pacjenta, nauka pacjenta i rodziny działań pielęgnacyjnych w profilaktyce odleżyn, bielizna pościelowa dokładnie naciągnięta;

• 3 stopień: pielęgnacja jak w stopniu 1 oraz: toaleta ciała 2 razy dziennie, zmiana pozycji co 2 godziny, toaleta odleżyny 3 razy dziennie bądź stosowanie opatrunków Aqva gel, Granuflrx, maść argosulfan, dermazin, żel z aloesem, stosowanie przymoczków z 10% NACL + Metronidazol 0,25%, prowadzić dokładną pielęgnację skóry wokół odleżyny;

• 4 stopień: pielęgnacja jak w 3 stopniu oraz: toaleta odleżyny z użyciem przymoczków z 10% NaCl + metronidazol 0,25%, maść polseptol;

• 5 stopień: pielęgnacja jak w 3 stopniu oraz: konsultacja z lekarzem chirurgiem w celu opracowania chirurgicznego, stosowanie maści oczyszczających ranyiruxol, fibrolan, przestrzeganie zasad aseptyki w pielęgnowaniu opracowanej chirurgicznie odleżyny.

39. Wymień czynności pielęgniarki ukierunkowane na rozpoznanie i ocenę zaburzeń funkcji układu krążenia.

Do podstawowych funkcji układu krążenia należy transport i wymiana gazów oddechowych, transport ciepła i substancji odżywczych., końcowych produktów przemiany materii i hormonów. Warunkiem sprawnego przepływu krwi jest prawidłowa czynność serca i naczyń krwionośnych.

Ocena ukł. krążenia dotyczy oceny: tętna, RR, występowania obrzęków, występowania bólu w klatce piersiowej.

Czynności pielęgniarki ukierunkowane na rozpoznanie i ocenę zaburzeń funkcji ukł. krążenia:

• mierzenie tętna ( częstość tętna, napięcie tętna i rytm tętna);

• mierzenie ciśnienia tętniczego krwi;

• obserwowanie czy nie występują obrzęki (obrzęki pochodzenia sercowego są spowodowane niewydolnością krążenia, mogą dotyczyć krążenia płucnego- obrzęk płuc, lub krążenia systemowego- obrzęki w przewlekłej niewydolności prawej komory;

• obserwowanie czy występuje ból w klatce piersiowej (ból wieńcowy umiejscawia się za mostkiem, ma charakter bólu rozpierającego, piekącego i dławiącego, promieniuje wzdłuż lewej kończyny górnej do pleców, pojawia się nagle w czasie wysiłku ustępuje po odpoczynku, charakterystyczny dla dusznicy bolesnej. Ból zawałowy to silny ból umiejscowiony za mostkiem rozpierający piekący promieniujący do lewego barku , lewej kończyny i żuchwy, nie ustępuje po odpoczynku.

40. Omów zasady pielęgnacji pacjentów z zaburzeniami w funkcjonowaniu układu krążenia i układu oddechowego.

• dostarczenie organizmowi pełnowartościowego powietrza;

• w pielęgnacji pacjenta istotą zapewnienia dopływu tlenu do organizmu jest utrzymanie właściwości powietrza w pomieszczeniu, w którym pacjent przebywa. Najskuteczniejszą metodą dostarczenia świeżego powietrza jest wietrzenie sal. Wietrzenie powoduje ruch powietrza w pokoju i tym samym następuje wymiana powietrza zanieczyszczonego na powietrze wzbogacone w tlen. Zapobiega to zakażeniom przenoszonym droga kropelkową. Jeżeli istnieją przeciwwskazania do wietrzenia powinno używać się klimatyzatorów i nawilżaczy powietrza w celu utrzymania prawidłowej wilgotności;

• w pomieszczeniu dla pacjentów powinno utrzymać się temperaturę powietrza w granicach 18- 22⁰C;

• Przed pójściem na odpoczynek nocny wywietrzyć pomieszczenie;

• w ciągu dnia pracować i odpoczywać przy otwartym oknie;

• stosuje się pozycje;

• ćwiczenia oddechowe;

• drenaż złożeniowy;

• oklepywanie klatki piersiowej;

• na zlecenie lekarza pielęgniarka podaje tlen;

• w ostrej niewydolności oddechowej istnieją wskazania do stosowania oddech wspomagającego i kontrolowanego przy użyciu respiratorów;

41. Wymień czynności pielęgniarki poprawiające u chorego drożność dróg oddechowych.

• rozpoznanie czynników wywołujących niedrożność dróg oddech;

• zapewnienie prawidłowego mikroklimatu w Sali chorego (powietrze czyste, bogate w tlen, wilgotność 60 - 70 %, temperatura 16 -20 st);

• w przypadku dużej lepkości wydzieliny zwiększenie podawania płynów;

• stosowanie inhalacji wodnych z dodatkiem olejków eterycznych lub roztworu soli fizjolog ( w porozumieniu z lekarzem i pacjentem czy nie ma alergii);

• uczenie pacjenta ćwiczeń oddechowych;

• oklepywanie, sprężynowanie klp;

• układanie w pozycjach drenażowych, tzn. wykorzystujących siły grawitacji w celu likwidacji wydzieliny z dróg oddech, pomoc w doborze najkorzystniejszego ułożenia chorego, dobór pozycji ciała: wysoka, pólwysoka, siedząca;

• podawanie leków na zlecenie lekarza;

• informowanie o konieczności eliminowania: nałogu palenia papierosów; negatywnych bodźców psychicznych; nadmiernego wysiłku fizycznego.

42. Omów specyfikę opieki nad pacjentem z zaburzeniami pracy przewodu pokarmowego.

Celem ogólnym w postępowaniu z pacjentem z zaburzeniami ukł pokarmowego jest pomoc w przezywaniu dolegliwości, minimalizowanie przykrych przeżyć i odczuć, neutralizowanie ich poprzez stosowanie odpowiednich działań pielęgniarskich, edukacja pacjenta, wsparcie psychiczne.

• wymioty- obserwacja wymiocin (rodzaj , kolor, domieszki) czas wystąpienia (na czczo, po posiłkach, niezależnie od posiłków),częstość wystąpienia (jednorazowo, kilkakrotnie) oraz rodzaju (dławiące, z wysiłkiem, gwałtowne, bez oporów);

• - sprowadzanie bilansu wodnego i zapewnienie choremu dostatecznej ilości płynów (woda mineralna niegazowana, woda przegotowana, słaba herbata);

• obserwacja oddechu;

• zmiana bielizny osobistej i pościelowej (zależnie od potrzeby);

• zapewnienie odpowiedniej temperatury i wilgotności powietrza;

• zabezpieczenie chorego przed zachłyśnięciem wymiocinami (układanie chorego leżącego z odchylona głową w pozycji bocznej) ;

• pielęgnowanie j. ustnej; - w przypadku nasilonych wymiotów, na zlecenie lekarza podanie leków p/bólowych, p/ wymiotnych.

43. Zaplanuj opiekę w stosunku do pacjenta z zaburzeniami w funkcjonowaniu układu moczowego.

Zazwyczaj pierwszym objawem kamicy nerkowej jest gwałtowny ból w okolicy lędźwiowej, promieniujący w dół brzucha aż do jąder lub sromu tj. tzw. napad kolki nerkowej. Napad ból spowodowany jest przesuwaniem się kamienia wzdłuż moczowodu i skurczem moczowodu. W czasie napadu bólów chorzy mają: nudności, wymioty, wzdęcie brzucha, pojawia się parcie na mocz, nierzadko bolesne, ilość moczu jest nieduża.

Postępowanie pielęgniarskie:

• Ocena dolegliwości towarzyszących (nudności, wymioty);

• kontrola i ocena wskaźników krążenia (tętno),

• pobranie moczu do bad laboratoryjnego;

• udział w inwencji leczniczej: podanie zleconych leków, zastosowanie gorącej kąpieli lub okładów na okolicę nerek, ułożenie chorego w łóżku;

• obecność przy chorym;

• edukacja pacjenta w zakresie diety (eliminacja pokarmów sprzyjających odkładaniu się złogów takich jak :rabarbar, szpinak, podaż płynów sprzyjających wypłukiwaniu kamienia;

• dostarczenie dużej ilości płynów do picia.

44. Podaj najczęstsze problemy pacjentów z zaburzeniami w funkcjonowaniu układu nerwowego.

Choroby ukł nerwowego mogą manifestować się występowaniem zaburzeń fizycznych - objawów neurologicznych, tj ból, zaburzenia czynności ruchowych - trudność w chodzeniu, w wykonywaniu złożonych lub prostych czynności, zaburzenia czucia, mowy, snu, czuwania, czynności zwieraczy oraz zaburzeń czynnościowych - objawów psychicznych - problemy z zapamiętywaniem, z komunikowaniem się, błędy w czytaniu, liczeniu, dostrzega się cechy zagubienia, niepewności, trudno jest choremu określić gdzie jest.

45. Omów opiekę pielęgniarską nad pacjentami z zaburzeniami w zakresie procesów psychicznych.

Problemy pielęgnacyjne pacjentów z zaburzeniami psychicznymi posiadają swoja specyfikę i wymagają od pielęgniarki dobrej znajomości psychopatologii ogólnej i odpowiedniej postawy, warunkującej ich skuteczne rozwiązywanie. Schemat działań należy planować indywidualnie.

depresja - ścisła obserwacja zachowania pacjenta i miejsc na oddziale, w których on przebywa; - obecność przy chorym nie rzadziej niż co 15 min; - wysłuchanie chorego i rozmowa z nim, wysłuchanie wyjaśnień, motywów zachowań samobójczych, ustalenie czynników zew które je uruchamiają, rozważenie ich z chorym w celu ich eliminacji; - zapewnienie pacjenta o gotowości udzielenia wszelkiej pomocy; - dyskretne kontrolowanie pobierania leków, przeciwdziałanie ich gromadzeniu w celach samobójczych; - aktywne słuchanie i odwracanie uwagi pacjenta od myśli samobójczych poprzez rozmowy, zachęcanie do uczestnictwa w zajęciach terapeutycznych, organizowanie wolnego czasu; - zapewnienie bezpiecznego otoczenia - np. odebranie ostrych przedmiotów.

46. Omów problemy chorych z zaburzeniami w funkcjonowaniu narządów zmysłu.

Odbieranie świata przez pacjenta niewidomego lub zaburzeniami narządu wzroku jest ograniczone i zależy nie tylko od stopnia upośledzenia wzroku, ale także od wykształcenia się w przebiegu choroby zdolności kompensujących niewydolność tego narządu. Wobec faktu, iż wzrok odbiera najwięcej informacji z zew, pielęgniarka musi mieć świadomość, że u chorego z zaburzeniami widzenia mogą wystąpić specyficzne problemy oraz, że potrzebuje on opieki w stopniu znacznie większym niż osoba widząca.

Najczęstsze problemy osób niewidzących i niedowidzących:

• zagubienie w warunkach szpitalnych z powodu upośledzenia wzroku, obniżony nastrój, lek - niewiedza na temat: personelu sprawującego dyżur, umieszczenia na jakiej sali Sali czy 2-3 osobowej czy wieloosobowej, czy z pacjentami, którzy zawsze byliby gotowi służyć pomocą, niezapoznanie z topografia oddziału, sali, brak stałej opieki,

• trudność z rozpoznaniem personelu - nieprzedstawienie się, nie informowanie o wejściu na salę chorych i jej opuszczaniu,

• brak poczucia bezpieczeństwa - niezapoznanie z łóżkiem, brak możliwosci samodzielnej lokalizacji drzwi, umywalki, brak informacji o ilości łóżek na sali, trudnościach, przeszkodach

• ryzyko wystąpienia urazu - brak zapewnienia bezpieczeństwa przez usunięcie przeszkód, brak pomocy w czasie spacerów.

Upośledzenie słuchu jest zjawiskiem częstym, pacjenta niesłyszącego można spotkać praktycznie wszędzie, dla niesłyszących jest to sytuacja krępująca, dlatego nie zawsze się do tego przyznają, może to powodować wiele niedomówień. Do najczęstszych problemów występujących u pacjentów z upośledzeniem słuchu zaliczamy:

• ból ucha - może być pochodzenia miejscowego, z przyczyną leżącą w samym uchu lub udzielony z otoczenia - np. zmiany chorobowe w j. ustnej, gardle, krtani, w obrębie szyi czy czaszki, do przyczyn bólu ucha zaliczmy: uraz ucha i jego skutki, stany zapalne ucha zew, ciało obce, ostre zapalenie uch środkowego nowotwory złośliwe;

• szum w uszach - opisywany jako dzwonienie, brzęczenie świsty w uszach lub w głowie przyczyn miejscowych: - stany po urazach, niedrożność przewodu słuchowego, zew, zapalenie ucha środkowego; ogólnych zły stan zdrowia, stany gorączkowe w chorobach zakaźnych, nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, niektóre leki;

• zawroty głowy - w chorobach ucha wew wywołanych zakażeniami;

• brak pewności siebie, trudność w komunikowaniu się, osamotnienie - zwrócenie uwagi chorego zanim rozpocznie się rozmowę z nim, utrzymanie kontaktu wzrokowego, co zapobiegnie powstawaniu niepotrzebnych niedomówień, zdenerwowania chorego, mówienie głosem zdecydowanym, nieco wolniej, w razie potrzeby mówienie w stronę ucha w celu zrozumienia przez pacjenta przekazywanych mu informacji.

47. Scharakteryzuj postępowanie pielęgniarskie wobec chorego nieprzytomnego.

• Zapewnienie drożności dróg oddechowych - kontrola j. ustnej i jej oczyszczanie, pozycja boczna podparta lub na wznak z odgiętą głową do tyłu, założenie rurki ustno - gardłowej lub rurki inkubacyjnej, poprawa utlenowania krwi przez podłączenie tlenu lub sztucznej wentylacji,;

• rozpoznawanie niewydolności oddechowej, krążenia i zaburzeń termoregulacji - podłączenie kardiomonitora, stałe monitorowanie czynności pracy serca, wykonywanie EKG 1X dz, , pomiar parametrów życiowych: ciśnienie co 1 godz, tętno i oddech 2X dz, założenie wkłucia dożylnego, podawanie płynów wg zleceń, prowadzenie dokumentacji wykonywanych czynności;

• odżywianie chorego - założenie zgłębnika do żołądka wg przyjętej procedury na oddziale, przed karmieniem kontrola umiejscowienia zgłębnika , po karmieniu przepłukanie zgłębnika wodą ok. 20 -30 ml i zamkniecie korkiem zew ujścia i udokumentowanie ilości i rodzaju podanego pożywienia; metody podawania żywienia np. Zgłębnik żołądkowy ( ciągły wlew - jednorazowo ze strzykawki podaż 250 ml pokarmu; przerywane podawanie 4Xdz przez 1 godz 250 - 300 ml), ustalenie zapotrzebowania na białko, źródło energii; podawanie dożylne płynów- założenie wkłucia dożylnego z zachowaniem zasad aseptyki i antyseptyki, podawanie płynów zgodnie z ustalonym zapotrzebowaniem, obserwacja miejsca wkłucia, zabezpieczenie przed rozłączeniem kroplówki od wkłucia, wymiana kaniuli co 3 dni;

• zapobieganie odparzeniom, odleżynom - utrzymanie w czystości całego ciała, zmiana pozycji caiła co 2 godz, ułożenie na materacu p/odlezynowym, ocena stanu skóry przy każdej zmianie pozycji ciała; zapobieganie zanikom mięśniowym - ułożenie w pozycji fizjologicznej - kończyna górna powyżej tułowia, ramiona odwiedzione pod kątem 90 st, koniczyna dolna uniesiona o 20 st , stawy biodrowe i kolanowe zgięte pod kątem 5- 10 st, co 2 godz wykonywanie ruchów w pełnym zakresie każdego stawu; zapobieganie chorobie zakrzepowo - zatorowej - uniesienie koniczyn powyżej podłoża o 20 st, pomiar obwodów kończyn powyżej kostki, na poziomie głowy kości strzałkowej, w połowie uda, u chorego z żylakami założenie opasek elastycznych; zapobieganie zaparciom - podawanie na czczo 15 g oleju parafinowego, masaż powłok brzusznych, kontrola wydalania stolca; zapobieganie zakażeniom dróg moczowych - założenie cewnika do pęcherza moczowego, kontrola zalegania moczu w pęcherzu, pobieranie mocz do badania;

• zapewnienie choremu czystości skóry - toaleta ciała 2Xdz, zmian bielizny osobistej i pościelowej.

48. Omów zasady opieki nad pacjentem ciężko chorym.

Sprawując opiekę nad pacjentem ciężko chorym głównym celem jest utrzymanie jak najlepszej jakości zycia chorego poprzez: - poprawę łaknienia i stanu odżywienia pacjenta, - utrzymanie dobrego samopoczucia fizycznego i psychicznego - obecność przy chorym, możliwość kontaktu z bliskimi, stosowanie udogodnień, np. drabinki podpórki , - utrzymanie jak najdłużej samodzielności chorego - wykonywanie ćwiczeń czynnych, spacer po Sali, pokoju, zachęcanie do samodzielnego wykonywania codziennych czynności, - łagodzenie skutków choroby, bólu - dawkowanie i podawanie leków różnymi drogami, - łagodzenie leku i niepokoju, - zapobieganie powikłaniom wynikającym z długotrwałego unieruchomienia - zmiana pozycji ciała co 2 godz, masaż mięsni, ćwiczenia bierne, gimnastyka oddechowa; zapewnienie bezpieczeństwa wsparcia, spokojnej śmierci.

49. Omów specyfikę postępowania pielęgniarskiego nad pacjentem przewlekle chorym.

świadczenie pomocy i wsparcie pacjenta w zakresie zgodnym z rozpoznanym poziomem dysfunkcji i zaburzeń chorobowych oraz ograniczeniem wydolności samoobsługowej; - promowanie zdrowia i praca profilaktyczna z grupami ryzyka, np. powstawaniu chorób ukl krążenia , w celu zapobiegania powstaniu chorób przewlekłych i ograniczenia ich niepomyślnych następstw; - edukacja i wspieranie chorego, jego rodziny w celu akceptacji przez nich choroby przewlekłej i wynikających z niej ograniczeń; - uświadomienie choremu i jego rodzinie że z choroba przewlekłą można długo i aktywnie żyć, nie można jednak lekceważyć jej objawów; - udział w usprawnianiu pacjenta; pomoc w utrzymaniu aktywności życiowej na poziomie uwarunkowanym stanem zdrowia i rokowaniem w chorobie; - przygotowanie rodziny do sprawowania nad chorym opieki w czasie jego pobytu w domu. - zapobieganie powikłaniom, które mogą być wynikiem, np. długotrwałego unieruchomienia, zapobieganie odleżynom, przykurczom i zanikom mięśniowym.

50. Omów specyfikę postępowania pielęgniarskiego nad pacjentem cierpiącym ból.

W znoszeniu bólu oprócz leczenia farmakologicznego ważna jest pielęgnacja i opieka nad pacjentem cierpiącym. Celem pielęgnacji jest minimalizacja i likwidacja dolegliwości bólowych. Dla opanowania bólu wszechogarniającego potrzebna jest pomoc holistyczna udzielona przez wielodyscyplinarny zespół terapeutyczny. Holistyczne postrzeganie podmiotu opieki to podejście skoncentrowane na osobie, uznające, że człowiek stanowi niepowtarzalna całość. Miarą skuteczności pielęgnowania będzie zapewnienie warunków godnego życia z bólem, eliminowanie dyskomfortu fizycznego i psychicznego. Istotnym elementem opieki jest pomoc człowiekowi choremu w zrozumieniu siebie, kształtowaniu umiejętności, mobilizowaniu sił wewnętrznych po to, aby radzić sobie z własnymi problemami. Podstawowymi umiejętnościami, jakie powinna posiadać osoba pracująca z osobami cierpiącymi ból to empatia, czyli wczuwanie się w emocjonalna sytuację drugiego człowieka i umiejętność spojrzenia na daną sprawę z perspektywy drugiego człowieka, autentyczność, asertywność, umiejętność wzbudzania wiary, która nadaje sens życiu jak i cierpieniu. Zadaniem pielęgniarki uczestniczącej w zwalczaniu bólu u pacjenta jest określenie przyczyny dolegliwości bólowych oraz monitorowanie natężenia bólu z wykorzystaniem skal wizualno-analogowych. Należy wszystkie czynności pielęgnacyjne, diagnostyczne i terapeutyczne w sposób bardzo delikatny. Ważne jest udzielanie wsparcia emocjonalnego, psychicznego, pomoc rodzinie pacjenta.

51. Określ zadania pielęgniarki w opiece terminalnej.

• Zmęczenie i wyczerpanie- zapewnienie dobrego wypoczynku nocnego, wykonywanie zabiegów pielęgnacyjnych delikatnie i sprawnie, informowanie, aby pacjent nie wykonywał wysiłku, który nie jest dla niego konieczny, zorganizowanie pacjentowi możliwości wykonywania czynności przyjemnych, relaksujących, np. oglądanie zdjęć rodzinnych o przyjemnych wspomnieniach.

• Obolałe ciało- zmienianie pozycji w zależności od potrzeby, delikatne masowanie skóry, siedzenie w fotelu, jeśli stan zdrowia na to pozwala, stosowanie udogodnień w łóżku, dbanie o wygląd i komfort pacjenta. Cierpienie fizyczne, ból- terapia bólu, środki farmakologiczne i poza farmakologiczne. Duszność, trudności w oddychaniu- wysokie ułożenie, podawanie tlenu, wykonywanie inhalacji, podawanie środków farmakologicznych na zlecenie lekarza.

• Wyniszczenie pragnienia, strata masy ciała- gotowanie potraw tylko lekkostrawnych, często w małych ilościach, uwzględniając jego indywidualne życzenia, częste podawanie płynów, napoje w zasięgu ręki chorego.

• Zaburzenie wydalania- dbanie o czystość, zapobieganie powikłaniom wynikającym z nietrzymania moczu i stolca.

52. Omów zastosowanie pozycji ułożeniowych w zależności od stanu zdrowia pacjenta.

Rodzaje ułożenia pacjenta

Rodzaj ułożenia	Opis ułożenia, udogodnienia, modyfikacje	Wskazania. Uwagi
i. Pozycje na plecach	W płaskim ułożeniu na twardym podłożu, stopy na podpórce, pod głowę i krzywiznę lędźwiową zakłada się matą poduszkę, pod pięty ochraniacze, powyżej zgięć kolanowych w poprzek uda - wałki Można wykorzystać jedną lub kilka poduszek, wypełniających przestrzeń między szóstym kręgiem szyjnym i pierwszym piersiowym. Zmniejsza się na­pięcie mięśni szyi, barków i zgięcia szyi. Poduszka pod okolicą lędźwiową zmniejsza napięcie mięśni i za­pobiega dolegliwościom bólowym. Poduszki powinny tworzyć równię pochylą, dając podparcie głowie, bar­kom, plecom i lędźwiom. Założenie wałka wzdłuż uda lub aparatu stabilizującego stopę zabezpiecza rotacje na zewnątrz. Ucisk na piętę można złagodzić przez założenie walka pomiędzy podudzie a piętę. Na okoli­ce łokcia można stosować ochraniacze, natomiast podpórki zapobiegają opadaniu stopy
1. Poziome (płaskie)	Ułożenie powodujące uspokojenie i odprężenie	Lecznicze ułożenie: po operacjach, ura­zach czaszki, mózgu, złamaniach krę­gosłupa i kości miednicy, odbarczenie kręgosłupa
2. Pótwyso-kie, (normal­ne, semi--Fowler)	Ułożenie pacjenta, który może się samodzielnie poruszać, a) wezgłowie podniesione, poduszki zależnie od upodobań pacjenta (jedna lub dwie); b) pozostałe udogodnienia w zależności od upodobań pacjenta	Aktywność codzienna
3. Wysokie (Fowler)	Ułożenie pacjenta: a) z uwypukloną klatką piersiową za pomocą poduszek i/lub wezgłowia (wezgłowie uniesione, plaska poduszka pod plecami, miękka poduszka pod głową). Zabezpie­czyć pacjenta przed zsuwaniem się (dodatkowa podusz­ka pod pośladki, poduszka zapierająca stopy zabezpiecza przed odleżynami). Dodatkowe podparcie pod kończyny górne; b) z pochyleniem do przodu (u pacjentów z duszno­ścią spoczynkową) do podparcia kończyn górnych można wykorzystać stolik nałóżkowy z poduszkami, kończyny górne układa się swobodnie i wygodnie na blacie stolika przykrytym poduszkami; c) z opuszczonymi swobodnie kończynami dolnymi (zmniejszenie odpływu krwi żylnej do krążenia małego). Kończyny dolne opiera się na stołeczku i okrywa kocem	Umożliwia aktyw­ność pacjenta, sa­modzielne jedzenie, daje ulgę przy dusz­ności (chorzy z zabu­rzeniami krążenia i oddychania, po operacjach tarczycy w przypadku wysokiego ciśnienia śródczaszkowego). Niebezpieczeństwo powstania odleżyn (działanie sił ścierających na okolicę krzyżową)
II. Pozycja na boku	Plecy w tej pozycji powinny być wyprostowane jak u człowieka w pozycji stojącej. Głowę układa się na poduszce, pod którą ułożona jest dłoń z wyprostowanymi palcami. Kończyna dolna dalsza w stosunku do materaca jest zgięta w stawie biodrowym i kola­nowym, ułożona na poduszce. Należy przeciwdziałać opadaniu stóp, stosując podpórki	Zapobieganie odleżynom, ułożenie bezpieczne, u chorych z porażeniem połowiczym, ułoże­nie spoczynkowe, zapobieganie zapaleniu płuc
1. Pozioma (bezpieczna, Simsa) -podłoże po­ziome	Stosowana w przypadku pacjentów nieprzytomnych. Daje oparcie z przodu i z tyłu, nie grozi uciskiem na większe pnie nerwowe, zapobiega opadnięciu języka do tyłu i zachłyśnięciu się wydzieliną (odpływa swobodnie na zewnątrz): a) chory ułożony na twardym podłożu, głowa swobodnie ułożona na boku, ucho płasko ułożone. Jedna kończyna górna przed głową zgięta w łokciu, palce wyprostowane. Druga ręka ułożona z tyłu, w lekkim przygięciu w stawie łokciowym i odwiedzeniu w sta­wie barkowym. Kończyna dolna ułożona na materacu w lekkim zgięciu w stawach, kończyna druga zgięta w stawie biodrowym i kolanowym; oraz podparcie podudzia b) ułożenie na zdrowym boku. Poduszka miękka pod głową, kończyna górna na materacu ułożona wzdłuż ciała z wyprostowanymi palcami, Druga kończyna górna podparta na poduszce (wałku), w ręku zaciśnięty wałek. Kończyna dolna bliższa wyprostowana. Dru­ga kończyna dolna (strona ze zmianami chorobowy­mi) zgięta w stawie biodrowym i kolanowym, oparta na poduszce (wałku), stopa podparta c) ułożenie na chorym boku. Poduszka miękka pod głową. Kończyna górna z niedowładem wyprostowana w stawie barkowym (kąt 90°) i stawie łokciowym (kąt 180°), ręka zaciśnięta na poduszce. Noga spara­liżowana w lekkim ugięciu w stawie biodrowym i ko­lanowym, stopa podparta. Zdrowa kończyna dolna zgięta w stawach	Chronić pacjenta przed mechaniczny­mi urazami o boczne barierki U pacjentów z połowiczym porażeniem, np. po udarach mózgu U pacjentów z połowiczym porażeniem, np. po uda­rach mózgu
2. Półwysoka	Pacjent siedzi z boku łóżka, opierając się swobodnie bokiem o podniesione wezgłowie lub poduszki. Kończyny dolne swobodnie zwisają z łóżka, stopy swo­bodnie spoczywają na stołeczku	Na boku zdrowym u pacjentów z wysiękowym zapaleniem opłucnej utrzy­muje się większą ru­chomość klatki piersiowej Po stronie chorej zapobiega zrostom opłucnej
3. Wysoka	Wskazania tak jak w przypadku pozycji na boku półwysokiej
III. Pozycja na brzuchu	Można zastosować ten rodzaj pozycji przy braku prze­ciwwskazań oraz za akceptacją pacjenta Wezgłowie opuszczone, stopy chorego należy ułożyć za materacem z podparciem. Pod brzuch podkłada się poduszkę, która umożliwia fizjologiczne wygięcie krę­gosłupa i zabezpiecza piersi przed uciskiem. Ramiona odwiedzone i zwrócone na zewnątrz umożliwiają całkowite rozprężenie klatki piersiowej. Dłonie z pal­cami wyprostowanymi lub z włożonymi w nie małymi wałeczkami. Głowa jest ułożona na boku, szczególną uwagę należy zwrócić na ułożenie małżowiny usznej, która powinna być w położeniu fizjologicznym	Wskazaniem jest za­pobieganie odleżynom, przykurczom, odbarczenie kręgosłupa, mięśni ple­ców, pośladków, ułożenie lecznicze Kobiety - odbarczyć górną część ciała Mężczyźni - odbarczyć okolice krocza
IV. Inne. 1. Niskie ułożenie gtowy (Trendelen burga)	Płaszczyzna całego łóżka nachylona jest pod kątem 10-30° (głowa skierowana ku dołowi), pod głową mała miękka poduszeczka jako zabezpieczenie ześli­zgiwania się ku pochyłości, niepodnosząca głowy ponad całą część ciała. Pozostałe udogodnienia sto­sowane są jak w ułożeniu na plecach, Jeżeli nie jest dostępne łóżko z pozycją Trendelenburga, stosuje się podkładki drewniane pod nogi łóżka, które spowodują nachylenie łóżka pod kątem np. 30° lub w nogach łóżka pod poprzeczną ramę podkładamy krzesło	Przyczynia się do po­budzenia ważnych dla życia ośrodków przy utracie przytom­ności, wstrząsie, utracie krwi; wytwo­rzenie dostępu do żyt centralnych, zapobieganie zatorom po­wietrznym, zaburze­niom ukrwienia mózgu
2. Niskie ułożenie kończyn dolnych (antyTrendelenburga, równia po­chyła)	Płaszczyzna łóżka nachylona pod kątem 30°. Stopy podparte, aby pozycja była stabilna. Inne udogodnie­nia jak w pozostałych trzech pozycjach Gdy nie mamy możliwości ustawienia łóżka w tej po­zycji, podkładamy płaską podłużną poduszkę pod górną część ciała. Kolejną poduszkę (dużą z pierza) układamy od pośladków w górę, a małą poduszeczkę podkładamy pod głowę, tworząc równię pochyłą. Możemy podłożyć poduszeczkę lub wałeczek pod ko­lana, podpórkę pod stopy, poduszeczki pod pięty. Płaskie poduszeczki pod ręce	Przyczynia się do zwolnienia krąże­nia tętniczego, odbarczenia płuc (zmniejsza ucisk przez narządy wewnętrzne), lepszego kontaktu z otocze­niem. Stosowane u pacjentów z zabu­rzeniami krążenia tętniczego, po operacjach, ze złamanym kręgosłupem szyj­nym zaopatrzonym w pętle Glissona lub klamrę Crutchfilda (uzyskuje się stale rozciągnięcie wzdłuż osi kręgosłupa)
3. Wysokie ułożenie kończyn dolnych	Pozycję tę można uzyskać: - podnosząc dwie części w dole łóżka (łóżko potrójnie łamane), - podkładając pod kończyny dolne poduszki lub szyny z tworzyw plastikowych, tak aby kończyny dolne w stawie biodrowym i kolanowym były lekko zgięte	Powoduje pobudze­nie krążenia żylnego (po operacjach na żyłach kończyn dol­nych, stanach zapal­nych)

53. Omów zabiegi fizykalne w profilaktyce przeciwodleżynowej.

Lampa solux - lampę ustawia się w odległości 20-30cm od miejsca nagrzewanego. Po zakończonym zabiegu zabezpieczamy miejsce nagrzewania przez oziębieniem.

54. Zaplanuj działania pielęgnacyjne wobec chorego niewidomego.

Problemy pacjentów: zagubienie w warunkach szpitalnych z powodu upośledzenia wzroku, , obniżony nastrój, lek; trudność z rozpoznaniem personelu, brak poczucia bezpieczeństwa, ryzyko wystąpienia urazu, problemy w spożywaniu posiłków

- działanie - zapoznanie z personelem, umieszczenie chorego na Sali wieloosobowej, z pacjentami, którzy zawsze byliby gotowi służyć pomocą, zapoznanie z topografia oddziału, sali, zapewnienie bezpieczeństwa, stałej opieki, wyjaśnienie niedomówień, - przedstawienie się, informowanie o wejściu na salę chorych i jej opuszczaniu, ograniczenie nieoczekiwanych przez chorego zmian pielęgniarek sprawujących opiekę, - zapoznanie z łóżkiem umożliwienie samodzielnej lokalizacji drzwi, umywalki, poinformowanie o ilości łóżek na sali, trudnościach, przeszkodach- likwidowanie ich; wykazanie cierpliwości, życzliwości; - zapewnienie bezpieczeństwa przez usunięcie przeszkód, pomoc w czasie spacerów, unikanie zaskakujących dla chorego ruchów, np. dotknięcie, którego się nie spodziewa , - poinformowanie o rodzaju posiłku, jego rozmieszczeniu, pokrojenie np .mięsa, pokierowanie ręką chorego, w razie konieczności pokarmienie go.

55. Podaj plan pielęgnacji pacjenta z upośledzeniem słuchu.

Problemy pacjenta z upośledzeniem słuchu: izolacja pacjenta - działanie - utrzymanie z pacjentem stałego kontaktu, umożliwienie kontaktu z rodziną, aktywizowanie i zachęcanie chorego do uczestnictwa w zajęciach w oddziale, uwrażliwienie pacjentów przebywających w jednej sali z pacjentem na jego problemy, zorganizowanie wolnego czasu i zapewnienie możliwości odpoczynku; brak pewności siebie - dodawanie wiary trudność możliwości chorego, mobilizowanie do wysiłku intelektualnego trudność fizycznego, zwrócenie uwagi na zalety trudność „ mocne strony” chorego. trudność w komunikowaniu się - unikanie hałasu i zbyt głośnych rozmów innych osób w pobliżu miejsca prowadzenia rozmowy z chorym z zaburzeniami słuchu, niezakrywanie ust w czasie mówienia, mówienie powoli, prostymi zadaniami, z normalną głośnością , bez grymasów twarzy, należy „mówić „ do rozmówcy, zwrócić się w stronę rozmówcy, unikanie wzywania z większej odległości oraz zagadywania od tyłu, napisanie niezbędnych informacji krótkimi, prostymi zdaniami, zachęcanie do posługiwania się aparatem słuchowym, nauczenie pacjenta posługiwania i umieszczania aparatu w uchu, przekonanie o zaletach noszenia aparatu,

56. Omów sposoby nawiązywania kontaktu z pacjentem w zakresie przygotowania do zabiegu, działań opiekuńczych i współpracy podczas ich wykonywania.+?

57. Omów zasady utrzymania łóżka i otoczenia pacjenta w czystości.

Zasady utrzymania łóżka w czystości - zapewnienie estetyki, wygody, optymalnego samopoczucia, zapobieganie powikłaniom, np. odleżynom; -słanie łóżka jest czynnością, której poprawne wykonanie zapewnia pacjentowi wygodę, poczucie czystości. Zazwyczaj pacjent prześciela łóżko sam zwykle 2Xdz, gdy nie dysponuje wystarczającymi możliwościami to czynność tę wykonuje pielęgniarka podczas rannej toalety, wieczorem przed snem, zależnie od potrzeby. Zasady słania łóżka: - pościelenie aby bielizna była dobrze naciągnięta; - ułożenie pościeli z obu stron na jednakowej długości; - wykonywanie czynności powinno odciążać pacjenta - jak najmniejsza ilość ruchów, układanie pościeli na krześle w sposób warstwowy zgodnie z kolejnością używania.

Podstawowe wyposażenie Sali, stanowiące bliższe otoczenie pacjenta, to ; łóżko z elementami składowymi: materac, bielizna pościelowa; szafka trzyłóżkowa, krzesło, stołek. Łóżko jest miejscem gdzie chory spędza najwięcej czasu, dlatego powinno spełniać oczekiwania pacjenta w zakresie wygody, bezpieczeństwa, wygody. Wyposażenie i dbanie o czystość, porządek (sprzątnie zazwyczaj 2Xdz rano i chorego razie potrzeby) sali chorego wpływa na psychikę i samopoczucie pacjenta. Komfort pacjenta przebywającego w szpitalu uzależnione jest w dużym stopniu od otoczenia ludzkiego i materialnego.

58. Omów zasady toalety jamy ustnej u pacjenta leżącego.

Pacjent z częściową wydolnością samoobsługową - czynności przygotowawcze: higieniczne mycie rąk; - zapoznanie ze stanem pacjenta; - przygotowanie materiału, sprzętu: - zestaw: rękawiczki, pasta do zębów, nici dentystycznej, płynu do płukania j. ustnej; - szczoteczka do mycia zębów; - kubek z woda do płukania j. ustnej, pojemnik na protezy, środek do ich czyszczenia, miska nerkowata, ręcznik; - zapewnienie intymności; - poinformowanie pacjenta o celu postępowania; - uzyskanie zgody na wykonanie toalety, ułożenie w pozycji półwysokiej lub bocznej; - właściwe czynności- założenie rękawiczek; - zabezpieczenie bielizny osobistej i pościelowej; - dokonanie oceny j. ustnej oraz błony śluzowej i zębów; -podanie przyborów do pielęgnacji j. ustnej; - uzależnienie zakresu pomocy do wydolności pacjenta i jego życzeń, np. pomaganie w nakładaniu pasty, wypłukanie j. ustnej, wyjecie protez; - oczyszczenie ust z resztek użytych środków i zanieczyszczeń, zapewnienie wygodnej pozycji w łóżku oraz warunków do odpoczynku; -uporządkowanie materiału, przeto; - zapewnienie estetycznego wyglądu otoczenia pacjenta; - uporządkowanie użytego sprzętu; - zapewnienie estetycznego wyglądu bielizny osobistej i pościelowej; higieniczne mycie rąk, odnotowanie w dokumentacji wykonania zabiegu. ???ja opisałam ten schemat ale jest jeszcze przy braku wydolności samoobsługowej. Stwierdziłam że może być pacjent leżący i może mieć częściowe trudności.

59. Określ zadania pielęgniarskie wynikające z utrzymania higieny u pacjenta z trudnościami w wydalaniu moczu i stolca.

kontrola wydalanego moczu/ kału - ilość, kolor, zapach ;utrzymanie w czystości intymnych części ciała; utrzymanie drożności cewnika - płukanie z zachowaniem zasad aseptyki; prawidłowe ułożenie i umocowanie cewnika; dbanie o czystość bielizny osobistej i pościelowej; zapewnienie intymnej atmosfery podczas wykonywania zabiegów i czynności higienicznych, stosowanie pieluchomajtek, pomoc w wykonywaniu toalety/ kąpieli całego ciała: mycie skóry ciała dwa razy dziennie lub częściej, gdy zachodzi taka potrzeba; do zabiegów higienicznych użycie wody miękkiej, np. przegotowanej, wody z dodatkiem naparu rumianku, boraksu; pomoc w utrzymaniu higieny intymnych części ciała: zabiegi higieniczne wykonywane podczas przebywania pacjenta na basenie; w celu podmycia stosować niezasadowe mydło oraz letnią wodę; okolice narządów intymnych podmywać zawsze: od przodu ku tyłowi; dokładnie osuszyć pośladki i okolice odbytu; zmiana bielizny osobistej;

rozmowa z pacjentem na temat zasad i znaczenia dbałości o higienę i estetyczny wygląd dla poprawy własnego samopoczucia

60. Podaj zasady dokonywania pomiarów i dokumentowania parametrów podstawowych funkcji życiowych (temperatura, tętno, ciśnienie tętnicze, oddech).

Temperatura - przygotowanie: - higieniczne mycie rąk, założenie rękawiczek, przygotowanie materiału , sprzętu - termometr rtęciowy lub elektroniczny, alkohol do dezynfekcji, waciki, miska nerkowata. Przygotowanie pacjenta - poinformowanie o celu i sposobie wykonania pomiaru, - uzyskanie zgody pacjenta, pozyskanie do współpracy; - zapewnienie wygodnej pozycji siedzącej lub leżącej; - poinformowanie o konieczności unikania gwałtownych ruchów.

Pomiar temp ciała termometrem rtęciowym - zapewnienie dostępu do miejsca pomiaru (dół pachowy, odbytnica, pochwa, j. ustna); - zdezynfekowanie termometru 70 -80% alkoholem; - włożenie termometru pod pachę: osuszenie dołu pachowego wacikiem, włożenie termom końcem, w którym znajduje się rtęć w dół pachowy, przyciśnięcie ramienia pacjenta do klp oraz położenie przedramienia na klp, pozostawienie termom w dole pachowym na około 10 min; wyjęcie termom. Pomiar w odbycie - nałożenie czystej osłonki na termom; - pokrycie cienka warstwa wazeliny końcówki termom; - ułożenie pacjenta w pozycji bocznej, odsłonięcie pośladków oraz rozchylenie fałdów pośladkowych; - włożenie termom na głębokość 2,5 cm do odbytu; - pozostawienie termom na czas ok. 3 min; - wyjęcie , zdjęcie osłonki. Pomiar w j. ustnej - nałożenie czystej osłonki, włożenie termom do ust, pod język, poproszenie o lekkie zamkniecie ust , pomiar ok. 5 min; - wyjęcie , zdjęcie osłonki. Pomiar w pochwie - indywidualny termom dla kobiety; - pomiar rano przed wstaniem z łóżka; - włożenie termom do pochwy; - pomiar ok. 3 min; - wyjecie. Odczytanie - termometr poziomo. Termometr elektroniczny - zapoznanie się z instrukcja obsługi; - postępowanie zgodnie z zaleceniem producenta; - włączenie; - pojawienie się sygnału lub sygnału oznaczającego gotowość termom do pomiaru; - nałożenie osłonki co pozwoli na pomiar temp w uchu; - włożenie termom w miejsce badania; - pojawienie się sygnału dźwiękowego oznacza zakończenie pomiaru. . czynności końcowe: - dezynfekcja termometru; płukanie w letniej wodzie; - osuszenie; - strzepniecie; - przechowywanie w specjalnym pojemniku. Dokumentacja na karcie gorączkowej.

Tętno - badamy: metodą palpacyjną; - za pomocą stetoskopu, osłuchując czynność serca; - podłączenie do aparatury monitorującej; - metoda elektroniczną. Typowym miejscem badania jest tętnica promieniowa, w stanach nagłych - t szyjna, udowa, ramienna, nad koniuszkiem serca; - w zaburzeniach krążenia - t grzbietowa stopy, podkolanowa, piszczelowa tylna. Szybkość mierzymy przez 15 sek , wynik mierzymy przez 4. zwolnienie, poniżej 60 u/min - bradykardia, pow 100 - tachykardia. Przygotowanie - higieniczne mycie rąk; - ustalenie wskazań do wykonania pomiaru; -przygotowanie zegarka z sekundnikiem i słuchawek lekarskich; - zapewnienie ciszy na Sali; -poinformowanie pacjenta o sposobie wykonania pomiaru; - uzyskanie zgody, pozyskanie do współpracy; - zapewnienie wygodnej pozycji siedzącej; - zalecenie 5 min odpoczynku. Wykonanie - opuszkami palców 2,3,4 lekkie uciskanie na tętnicę; - jeżeli tętno dobrze wyczuwalne, liczenie uderzeń przez 15 sek; - jeżeli wykryto zaburzenia liczenie przez 1 min; - określenie szybkości; napięcia, typu niemiarowości; - osłuchiwanie czynności serca słuchawką w miejscu uderzenia koniuszkowego serca.

Ciśnienie tętnicze - technika wykonania: - sprawdzenie sprawności funkcjonowania aparatu,; - ustalenie wskazań do wykonania pomiaru; - higieniczne mycie rąk; - zapewnienie ciszy; - poinformowanie pacjenta o sposobie wykonania pomiaru; - uzyskanie zgody, pozyskanie do współpracy;- - zalecenie 5 min odpoczynku.; - zapewnienie wygodnej pozycji siedzącej; - odpowiedni dobór rozmiaru mankietu do wieku i warunków anatomicznych badanego; - zdjęcie ubrania; - założenie mankietu na wysokość serca; - podparcie przedramienia; -wyszukanie tętna na tętnicy łokciowej; - założenie słuchawek ; -przyłożenie membrany słuchawek do miejsca badania tętna; - zamkniecie zaworu w pompce; - wtłaczanie powietrza do mankietu do momentu gdy ciśnienie będzie o 20 -30 mm Hg wyższe niż w chwili zaniku tętna; - powolne wypuszczanie powietrza z mankietu; wynik odczytujemy na skali manometru. 1 ton określa wartość ciśnienia skurczowego, osłuchujemy do ostatniego wyraźnego słyszalnego tonu; - odkręcenie całkowite zaworu w celu wypuszczenia powietrza; - zdjęcie słuchawek; - zdjęcie mankietu -zachowanie odstępu 2-3 min miedzy następnym pomiarem. Pierwszy pomiar powinno się wykonywać na obydwu ramionach, bo stwierdza się czasami rozbieżność miedzy odczytami. Przyjmujemy wyższą wartość i kolejne pomiary na ramieniu gdzie było wyższe ciśnienie.

Oddech - - technika wykonania:- ustalenie wskazań do wykonania pomiaru; - higieniczne mycie rąk; ; -przygotowanie materiału, sprzętu:- przygotowanie zegarka z sekundnikiem lub stopera; - zapewnienie ciszy na sali;; - - poinformowanie pacjenta o sposobie wykonania pomiaru; - uzyskanie zgody, pozyskanie do współpracy; - poinformowanie go o zachowaniu spokoju podczas badania; - ułożenie lub zaproponowanie pozycji leżącej lub siedzącej . Czynności właściwe: - liczenie oddechu, obserwacja charakteru oddechu: ułożenie reki na nadgarstku chorego jak do badania tętna; - dyskretne obserwowanie ruchów kpl; - liczenie oddechów przez 1 min; - ustalenie toru oddychania - brzuszny lub piersiowy; - zaobserwowanie czy chory ma trudności oddechowe, czy w proces oddychania włączane są dodatkowe mięśnie oddechowe, czy występuje duszność, czy towarzysza świsty, itp.; - określenie zapachu wydychanego powietrza. Udokumentowanie wykonania pomiaru; - zgłoszenie lekarzowi nieprawidłowości.

61. Wymień zasady wykonywania pomiarów antropometrycznych oraz badania wzroku i słuchu.

Ocena rozwoju somatycznego stanowi integralną część badania fizykalnego każdego dziecka. Rozwój somatyczny dzieci i młodzieży ocenia się, porównując wyniki pomiarów cech somatometrycznych u danego dziecka z biologicznymi układami odniesienia, czyli normami. Prawidłowo przeprowadzona ocena umożliwia odpowiedź na pytanie, czy stan zdrowia, sposób żywienia i poziom opieki zdrowotnej oraz wychowawczej zapewniają rozwój zgodny z potencjałem genetycznym danego dziecka.

Jednorazowa ocena pozwala określić jedynie to, czy stopień rozwoju badanego dziecka jest prawidłowy, natomiast powtarzanie pomiarów umożliwia śledzenie dynamiki procesów rozwojowych. Interpretacja wyników oceny nie jest łatwa, ponieważ każde dziecko rośnie i dojrzewa we własnym tempie, realizując własny program genetyczny, w warunkach swojego własnego środowiska zewnętrznego.

Obserwacje długofalowe dostarczają znacznie więcej informacji na temat przebiegu rozwoju i oddziaływania różnych czynników (np. chorób przewlekłych, stosowanych diet eliminacyjnych, żywieniowych niedoborów jakościowych i ilościowych oraz stresu psychicznego), a także umożliwiają ocenę efektu stosowanego leczenia.

Etapy oceny rozwoju somatycznego:

• Ocena rozwoju somatycznego na postawie pomiarów antropometrycznych polega na:

• wykonaniu pomiarów,

• porównaniu uzyskanych danych z biologicznym układem odniesienia, czyli normą, zinterpretowaniu uzyskanych wyników.

Pomiary antropometryczne:

Wstępną ocenę rozwoju somatycznego należy przeprowadzić na podstawie czterech pomiarów antropometrycznych, do których należą: wysokość (a u niemowląt i dzieci w wieku poniemowlęcym długość) i masa ciała oraz obwód głowy i klatki piersiowej. Pomiary obwodu głowy i klatki piersiowej są szczególnie ważne u dzieci do 3. roku życia. Ocena tych cech pozwala na określenie poziomu rozwoju dziecka, jego stanu odżywienia oraz podstawowych proporcji ciała.

Wysokość ciała (B-v)

Sprzęt

• Liberometr- służy do pomiaru długości ciała i cech długościowych niemowląt w pozycji leżącej. Składa się z metalowego statywu, na którym poziomo umieszczona jest metalowa rura z podziałką milimetrową. Do rury przytwierdzone są dwie łopatki: jedna nieruchoma i jedna ruchoma (przesuwająca się wzdłuż podziałki). Miejsce odczytu znajduje się w okienku przy ruchomej łopatce. Dokładność odczytu - do 1 mm.

• Antropometr typu Martina - służy do pomiaru wysokości ciała i cech długościowych w pozycji stojącej. Składa się z czteroczęściowej metalowej rury z podziałką milimetrową, wzdłuż której przesuwa się głowica z iglicą wskazującą miejsce pomiaru, i okienkiem z punktem odczytu wyniku. Dokładność odczytu - do 1 mm.

Uwaga: Zarówno liberometr, jak i antropometr typu Martina to sprzęt specjalistyczny, który w codziennej praktyce lekarza pierwszego kontaktu jest zwykle niedostępny. W takich sytuacjach można się posłużyć opisanymi poniżej przyrządami (pkt. 3.-5.).

• Ławeczka Epsteina - pozwala tylko na zmierzenie długości całkowitej ciała (i ewentualnie długości siedzeniowej) niemowlęcia.

• Ekierka i taśma krawiecka. Taśmę krawiecką należy przykleić pionowo na całej długości do gładkiej ściany, bez wystającej listwy podłogowej; punkt zerowy taśmy musi znajdować się na poziomie podłogi.

• Wzrostomierz umieszczony przy wadze lekarskiej.

Metodyka wykonania pomiaru

Do 15.-18. miesiąca życia wysokość mierzy się jako długość ciała w pozycji leżącej na plecach. Jest to odległość szczytu głowy (punkt vertex - v) od płaszczyzny podeszwowej stóp ustawionych prostopadle do podudzi. Dziecko powinno leżeć na plecach wyprostowane, ale w swobodnej pozycji. Jeśli jest ono niespokojne, badanie powinny prowadzić dwie osoby: jedna trzyma dziecko za głowę i barki, a druga (mierząca) za kolana. Nie wolno odciągać głowy dziecka ani prostować nóg w kolanach na siłę. U niemowlęcia wyprostowanie nóżek można sprowokować, drapiąc dziecko pod kolanami.

Po 18. miesiącu życia lub gdy u młodszego dziecka długość ciała wykracza poza skalę liberometru (lub ławeczki Epsteina) i potrafi już ono przyjąć pionową postawę, wysokość mierzy się w pozycji stojącej za pomocą antropometru. Dziecko powinno stać swobodnie, bez nadmiernego wyprężenia ciała, barki powinny być rozluźnione, kończyny górne i dolne swobodnie wyprostowane, stopy złączone piętami i równomiernie obciążone, a głowa ustawiona w płaszczyźnie oczno-usznej (frankfurckiej; górne krawędzie otworów słuchowych zewnętrznych i dolna krawędź oczodołu znajdują się wówczas na tym samym poziomie). Mierzona w ten sposób wysokość również stanowi odległość punktu vertex od podstawy, na której stoi dziecko (basis - B). Antropometr ustawia się z przodu badanego, a szczyt iglicy bądź dolna jej krawędź powinna dotykać punktu vertex. Należy zwrócić uwagę na pionowe ustawienie antropometru.

Nie poleca się używania wzrostomierza umieszczonego przy wadze lekarskiej, ponieważ jego konstrukcja uniemożliwia prawidłowe wykonanie pomiaru. Jeśli nie ma dostępu do antropometru, wysokość ciała można zmierzyć za pomocą przyklejonej do ściany taśmy krawieckiej oraz ekierki, którą należy położyć na wierzchołku głowy badanego, dotykając pod kątem prostym skali taśmy. Dziecko powinno stać tyłem do ściany, opierając się o nią piętami, pośladkami, plecami i potylicą; głowę należy ustawić w płaszczyźnie oczno-usznej.

Obwody ciała

Sprzęt

Taśma krawiecka
Uwaga: Taśma podczas używania ulega rozciągnięciu, dlatego należy ją dość często wymieniać na nową.

Metodyka wykonania pomiaru

Obwód głowy należy mierzyć taśmą krawiecką przeprowadzoną przez największą wypukłość potyliczną i największe wypukłości guzów czołowych. Dokładność odczytu - do 1 mm.

Obwód klatki piersiowej należy mierzyć taśmą krawiecką przeprowadzoną poziomo przez spojenie trzonu mostka z wyrostkiem mieczykowatym (punkt xiphoidale - xi) oraz przez dolne kąty łopatek. Dokładność odczytu - do 1 mm.

Uwaga: U małych dzieci, u których pomiar długości ciała wykonano w pozycji leżącej, obwód klatki piersiowej należy zmierzyć w tej samej pozycji.

Masa ciała

Sprzęt

• Waga niemowlęca - służy do pomiaru masy ciała małych dzieci w pozycji leżącej z dokładnością do 10 g

• Waga lekarska służy do pomiaru masy ciała dzieci starszych, które potrafią samodzielnie stanąć na wadze (niepodtrzymywane i nie trzymając się niczego). Dokładność pomiaru wynosi 100 g.

Metodyka wykonania pomiaru

Dziecko ważone na wadze niemowlęcej powinno być rozebrane do naga i leżeć na wytarowanej podkładce (pieluszce tetrowej, płacie ligniny itp.). Dziecko ważone na wadze lekarskiej powinno być rozebrane do bielizny. Opisywane metody pomiaru masy ciała za pomocą wagi niemowlęcej lub lekarskiej stosuje się u dzieci w każdym wieku.

Pomiary antropometryczne u noworodków po urodzeniu

Pomiar obwodów głowy i klatki piersiowej oraz masy ciała należy wykonać zgodnie ze standardową metodyką antropologiczną. Wyjątkiem jest pomiar długości ciała noworodka tuż po urodzeniu, którego mierzy się taśmą krawiecką ułożoną wzdłuż krzywizn ciała od czubka głowy, wzdłuż kręgosłupa, pośladków, tylnej strony uda i podudzia aż do pięty. Wyników takiego pomiaru nie można porównywać z długością ciała mierzoną u starszych niemowląt w pozycji leżącej (w wielu przypadkach długość ciała noworodka jest większa niż w 1. mż.).

Biologiczne układy odniesienia

Tablice liczbowe

Najstarszą i najprostszą formą przedstawienia norm biologicznych są tablice liczbowe. Tabele takie zawierają zwykle wartości średnich arytmetycznych (M) i odchyleń standardowych (SD), a czasami także wartości centylowe danej cechy w klasach wieku oraz płci dzieci i młodzieży. Na podstawie tablic można porównać wartości cechy u badanego dziecka z danymi odpowiednimi dla jego płci i wieku kalendarzowego oraz ocenić, czy cecha ta mieści się w granicach wąskiej, czy szerokiej normy, powyżej czy poniżej średniej, lub czy wykracza poza przyjęte granice normy. Zakres wartości M ±1 SD wyznacza tzw. wąską normę, a zakres M ±2 SD - tzw. szeroką normę.

Sposób posługiwania się tablicami liczbowymi. Zmierzoną wartość cechy należy porównać ze średnią arytmetyczną dla odpowiedniej klasy wieku i płci, a następnie określić, czy wartość danej cechy mieści się w zakresie wąskiej (M ±1 SD lub 25.-75. centyl) czy szerokiej normy (M ±2 SD lub 10.-90. centyl).

Siatki centylowe

Siatki centylowe są graficznym przedstawieniem zmian wartości centylowych w czasie rozwoju cechy. Połączenie graficzne na wykresie wartości poszczególnych centyli dla kolejnych kategorii wieku kalendarzowego daje w efekcie krzywe centylowe, które dzielą zakres zmienności cechy na przedziały zwane również pasmami centylowymi.

W postaci siatek centylowych można wyrazić zależność pojedynczej cechy lub wskaźnika od wieku kalendarzowego dziecka (siatka centylowa wysokości ciała, masy ciała, obwodu głowy, obwodu klatki piersiowej, wskaźnika względnej masy ciała - BMI lub wzajemną zależność dwóch cech, z wyłączeniem wieku (siatka centylowa proporcji masy do wysokości ciała. Ze względu na znaczny dymorfizm płciowy większości cech somatometrycznych u człowieka siatki centylowe konstruuje się osobno dla dziewcząt i chłopców. Zakres wąskiej bądź szerokiej normy w każdym przypadku jest taki sam.

Sposób posługiwania się siatkami centylowymi. Należy wybrać siatkę centylową odpowiednią dla płci i wieku. Na osi poziomej znajdujemy punkt odpowiadający wiekowi dziecka, a na osi pionowej - wartość interesującej nas cechy. Z punktów tych wyprowadza się linie prostopadłe. Punkt przecięcia się tych linii oznacza pozycję centylową cechy. Pasmo między linią 25. a 75. centyla wyznacza zakres tzw. wąskiej normy, a pasmo między 10. a 90. centylem - tzw. szerokiej normy.

Ocena wzajemnej proporcji dwóch cech

Większość cech somatometrycznych, na podstawie których ocenia się rozwój somatyczny, zachowuje pewną proporcję w stosunku do ogólnej wielkości ciała, której wyznacznikiem jest wysokość ciała. Oznacza to, że osoba wysoka będzie ważyła więcej niż osoba niska, będzie także miała dłuższe kończyny, szersze barki, a nawet większą głowę. Proporcje te nie są ścisłe, ale uchwytne. Wartości takich cech, jak obwody głowy i klatki piersiowej oraz masa ciała, należy oceniać w odniesieniu do wysokości ciała.

Wzajemne proporcje cech uznaje się za prawidłowe, jeśli ich pozycje centylowe nie różnią się o więcej niż 2 pasma centylowe lub różnica nie przekracza 2 odchyleń standardowych.

Proporcję masy ciała do wysokości ocenia się na podstawie siatek centylowych proporcji masy do wysokości, które są skonstruowane podobnie jak siatki centylowe pojedynczych cech, ale z wyłączeniem wieku. Stanowią uproszczoną postać siatek centylowych służących wyłącznie do oceny proporcji masy do wysokości ciała. Ponieważ jednak siatki te nie uwzględniają wieku kalendarzowego, posługiwanie się nimi należy zawsze uzupełnić oceną wysokości ciała w stosunku do wieku kalendarzowego, co stanowi podstawę do ustalenia poziomu rozwoju somatycznego.

Sposób posługiwania się siatkami centylowymi proporcji masy do wysokości ciała

Należy wybrać siatkę centylową odpowiednią dla płci. Na osi poziomej znajdujemy punkt odpowiadający aktualnej wysokości dziecka, a na osi pionowej - jego masie ciała. Z punktów tych wyprowadza się linie prostopadłe. Punkt przecięcia się tych linii oznacza pozycję centylową proporcji masy do wysokości ciała danego dziecka. Im dziecko jest tęższe, tym wyższa jest pozycja centylowa, im dziecko jest szczuplejsze, tym pozycja ta jest niższa. Również w przypadku tych siatek zakres wąskiej normy wyznaczają 25. i 75. centyl, a szerokiej - 10. i 90. centyl. Szczegółowa interpretacja wygląda następująco:

• masa odpowiednia do wysokości ciała:

• zakres między 25. a 75. centylem (wąska norma);

• nadmiar masy ciała:

• tendencja do nadwagi (jeszcze w granicach szerokiej normy) - powyżej 75. do 90. centyla;

• nadwaga - powyżej 90. do 97. centyla;

• otyłość - powyżej 97. centyla;

• niedobór masy ciała:

• szczupłość (jeszcze w granicach szerokiej normy) - poniżej 25. do 10. centyla;

• niedobór masy ciała - poniżej 10. do 3. centyla;

• znaczny niedobór masy ciała - poniżej 3. centyla.

Siatki centylowe proporcji masy do wysokości ciała są dobrym narzędziem do wyznaczania tzw. należnej masy ciała, którą odczytuje się jako wartość 50. centyla masy dla danej wysokości ciała. Dysponując tak obliczoną tzw. należną masą ciała, stopień nadmiaru bądź niedoboru masy ciała można wyrazić w postaci procentu masy należnej. Za normę przyjęto 85-115% masy należnej, 85-80% to niedobór masy, a 115-120% uznawane jest za nadwagę. Kryterium otyłości stosowanym najczęściej jest 120% masy należnej, a kryterium znacznego niedoboru masy ciała - 80% masy należnej.

Masa ciała jest cechą, którą zawsze należy oceniać w odniesieniu do wysokości ciała, a nie wieku kalendarzowego. Wyjątkiem jest BMI (body mass index), czyli wskaźnik względnej masy ciała, który należy obliczać według wzoru:

BMI = masa ciała w kg/(wysokość ciała w m)²

Jest to wskaźnik stanu odżywienia, który wykazuje ściślejszą korelację z zawartością tłuszczu niż z wielkością ciała. Zarówno u dziecka niskiego, jak i wysokiego, ale z adekwatną masą ciała do swojej wysokości ciała, wartość BMI będzie się mieściła w przedziale wąskiej normy dla danej płci i wieku (w pobliżu 50. centyla). Gdyby dzieci te były otyłe, niezależnie od ich wysokości ciała wartości BMI wykraczałyby ponad górną granicę normy. Analogicznie u dzieci z niedoborem masy ciała, niezależnie od ich wysokości ciała, BMI miałby wartość mniejszą niż dolna granica normy.

Długofalowa ocena rozwoju

Siatki centylowe są bardzo przydatnym narzędziem śledzenia przebiegu wzrastania każdego pacjenta na przestrzeni lat. Nanosząc na siatkę centylową kolejne wartości pomiarów jakiejś cechy, na przykład wysokości ciała, uzyskujemy indywidualną krzywą rozwoju. Długofalowe śledzenie wzrastania umożliwia śledzenie zmian jego tempa. Indywidualne krzywe wzrastania zwykle przebiegają równolegle do krzywych centylowych w obrębie 1-2 sąsiednich przedziałów.

Jeśli indywidualna krzywa w krótkim czasie (na przykład w ciągu 2 lat) przekracza 2 przedziały (w górę lub w dół), oznacza to, że przebieg rozwoju tej cechy jest inny niż w większości przypadków. Nie zawsze musi to być nieprawidłowością. W okresie dojrzewania u dzieci wykazujących intensywny skok pokwitaniowy może to być zjawisko naturalne. Jednak nagłe zwolnienie wzrastania wysokości ciała, zwiększenie lub zmniejszenie masy ciała i zahamowanie albo przyspieszenie wzrastania obwodu głowy u niemowląt mogą być sygnałem choroby; wczesna interwencja umożliwia wówczas podjęcie właściwego postępowania terapeutycznego. Długofalowe śledzenie zmian wzajemnych proporcji masy i wysokości ciała (lub grubości fałdów skórno-tłuszczowych podczas leczenia otyłości) powinno być więc regułą.

Ocena rozwoju dzieci urodzonych przedwcześnie

Często przy ocenie wzrastania i rozwoju niemowląt urodzonych przedwcześnie posługujemy się korygowanym wiekiem kalendarzowym, czyli odejmujemy od wieku kalendarzowego dziecka tyle tygodni, ile brakowało w momencie jego urodzenia do pełnych 40 tygodni trwania ciąży, i stosujemy normy dla dzieci urodzonych o czasie. W przypadku długości ciała metoda ta daje dość poprawne wyniki, jednak posługiwanie się korygowanym wiekiem kalendarzowym przy ocenie zwiększania się masy ciała i innych wskaźników stanu odżywienia obarczone jest większym błędem Dziecko urodzone przedwcześnie trafia do środowiska innego niż macica matki i nie rozwija się już tak jak w środowisku wewnątrzłonowym. Rozwój ten przebiega inaczej niż u dzieci urodzonych o czasie (dziecko urodzone przedwcześnie jest bowiem biologicznie mniej dojrzałe i młodsze), ale także inaczej niż u płodów w tym samym wieku. Dlatego opracowano specjalne normy dla dzieci urodzonych przedwcześnie, zależnie od ich wieku płodowego. Normy te należy stosować przez pierwsze 3 lata życia dziecka. Zasady posługiwania się tymi normami i sposób interpretacji wyników są takie same, jak w przypadku norm dla dzieci urodzonych o czasie.

Dzieci z innych grup, takich jak wcześniaki obarczone hipotrofią wewnątrzłonową lub dzieci o małej urodzeniowej masie ciała urodzone o czasie, również należy oceniać na podstawie specjalnie opracowanych dla tych grup biologicznych układów odniesienia, choć ze względu na trudności metodyczne przy ich opracowywaniu normy takie często są niedostępne.

Ocena słuchu:

Cel: Sprawdzenie, czy pacjent prawidłowo słyszy wypowiadane słowa lub dźwięki z określonej odległości.

Pielęgniarka: przeprowadza badanie w przypadku podejrzenia o upośledzenie słuchu lub na zlecenie lekarza laryngologa. Informuje pacjenta o konieczności zakrycia w trakcie badania niebadanego ucha.

Sposób badania: 1.Pacjentta ustaw bokiem w odległości 6m od osoby badającej. 2.Poleć, aby niebadane ucho (dalsze od osoby badającej) pacjent zakrył ręką. 3.Wymawiaj szeptem wyrazy zawierające tony wysokie oraz wyrazy z przewagą tonów niskich. 4.Sprawdź czy badany słyszał szeptane wyrazy. Jeżeli pacjent nie umie ich powtórzyć, należy zmniejszyć odległość i powtórzyć badanie. Niezbędne podczas badanie jest zapewnienie ciszy!!!

Badanie wzroku:

Cel: Badanie ostrości wzroku polega na odczytywaniu różnej wielkości liter z określonej odległości. Celem jest wczesne rozpoznanie zaburzeń w widzeniu, ocena prawidłowości widzenia. Badanie przeprowadza się dla każdego oka oddzielnie, zasłaniając oko nie badane.

Pielęgniarka: *badanie wykonuje rutynowo raz w roku u dzieci w wieku szkolnym w czasie badań profilaktycznych w gabinecie higieny szkolnej; *na zlecenie lekarza: przy każdej wizycie u okulisty, w czasie badań profilaktycznych określonych grup zawodowych (np. nauczycieli, kierowców); *przygotowuje pacjenta, jak ma się zachować w trakcie badania (usiąść lub stanąć przodem do tablicy, zasłonić oko nie badane).

Przygotowanie sprzętu: *tablice Snellena zawieszone na wysokości wzroku na dobrze oświetlonej ścianie (do dali); *tablica Snellena do bliży (tekst ułożony jest od najdrobniejszych do największych liter); *tablice dla dzieci mają obrazki, kółka zamiast liter.

Sposób wykonania: Badanie ostrości wzroku dla dali: 1.Pacjent staje lub siada przodem w odległości 5m od tablicy Snellena. 2.Zakrywa oko nie badane uwypukloną dłonią. 3.Czyta kolejno litery z tablicy, zaczynając od góry, od największych znaków wskazywanych przez osobę badającą (w ten sposób zbadać każde oko osobno). 4.Osoba badająca zapisuje najmniejszy rząd, który badany odczytał prawidłowo. Wynik zapisuje w postaci ułamka dla każdego oka oddzielnie- w liczniku cyfry odległości, z której badany czytał, w mianowniku cyfrę oznaczającą, z jakiej odległości litery powinny być odczytane. Badanie ostrości wzroku dla bliży: 1.Pacjent siedzi, w odległości 30cm od oczu trzyma tablicę Snellena do bliży. 2.Czyta każdym okiem osobno tekst z tablicy. Zapis jak wyżej.

62. Podaj zasady ogólne bandażowania różnych części ciała.

• Opaska musi być zwinięta równo i ciasno trzymana główką do góry.

• Bandaż trzymamy w prawej ręce, bandażujemy od lewej ku prawej.

• Rozwijamy opaskę w miarę bandażowania nie za dużo by móc wykonać obwój.

• Stoimy naprzeciw miejsca, które bandażujemy.

• Rozpoczynamy obwojem kolistym nad miejscem zranienia.

• Między dwie stykające się ze sobą warstwy skóry należy włożyć warstwę rozdzielającą.

• Obwoje nakładamy tak by ściśle przylegały do opatrunku i ciała chorego, zbyt ciasne- zastój krążenia, lekko- przesunięcie opatrunku.

• W czasie bandażowania chory powinien być w wygodnej pozycji.

• Podwijamy na koniec rozdwajające się końce i mocujemy plastrem, przylepcem.

• Nie bandażować za gęsto.

• Opatrunek powinien być wykonany zgodnie z zasadami, funkcjonalnie i estetycznie.

63. Omów zastosowanie fizykalnych zabiegów przeciwzapalnych w praktyce pielęgniarskiej.

Zapalenie jest to miejscowa odpowiedź ustroju na bodziec zapaleniotwórczy. Odczyn zapalny jest próbą obrony ustroju przed czynnikiem szkodliwym. Przyczyny zapalenia: uraz mechaniczny; czynniki chemiczne egzogenne (kwasy, zasady) i endogenne; czynniki fizyczne (np. promieniowanie nadfioletowe, jonizujące i ciepło); ciała obce; czynniki biologiczne (wirusy, bakterie, grzyby, tkanka martwicza). W zapaleniu mamy do czynienia z procesami lokalnymi w miejscu zadziałania bodźca zapaleniotwórczego ( w tzw. Ognisku zapalnym). Towarzyszą im zaburzenia dotyczące całego organizmu. Zmiany toczące się w ognisku zapalnym powodują następujące miejscowe objawy kliniczne: zaczerwienienie, obrzęk, podniesienie temperatury, ból i upośledzenie czynności narządu. Przebieg procesu zapalnego można podzielić na 3 okresy: uszkodzenie tkanek, powstawanie wysięku (surowiczy lub ropny); cofanie się objawów chorobowych i zakończenie procesu zapalnego. W niektórych przypadkach (np. nieprawidłowe leczenie, zaniechanie leczenia itp.) ostry stan zapalny może przejść w zapalenie przewlekłe lub nawet może doprowadzić do śmierci. W celu szybszego zwalczania stanu zapalnego leczenie farmakologiczne jest wspomagane przez stosowanie różnego rodzaju środków i zabiegów przeciwzapalnych.

Środki zapalne można podzielić na: ciepło suche i wilgotne; zimno suche i wilgotne; środki chemiczne (drażniące); środki bodźcowe (bańki).

Wpływ ciepła na organizm człowieka: rozszerzenie powierzchownych naczyń krwionośnych i trochę głębiej położonych; rozszerzenie naczyń chłonnych; zwiększenie przepuszczalności naczyń włosowatych; obniżenie RR; nieznaczny wzrost tętna; ułatwienie przenikania leukocytów do przestrzeni okołonaczyniowej; zmniejszenie napięcia mięśni; pogłębienie oddechu; wzmożone wydzielanie potu; zmniejszenie bólu; przyspieszenie powstawania ropy (w stanach zapalnych).

Wskazanie do stosowania ciepła: bóle mięśniowe; przykurcze; wzdęcia; utrudnione gojenie się ran; oziębienie; choroby reumatyczne; nerwobóle; zapalenie ucha środkowego.

Przeciwwskazania do stosowania ciepła: krwotoki, ostre stany zapalne grożące perforacją, np. ostre zapalenie wyrostka robaczkowego, oparzenia. Ponadto należy pamiętać o kontrolowaniu i ostrożnym stosowaniu ciepła u chorych nieprzytomnych oraz u osób z zaburzeniami czucia.

Wpływ zimna na organizm człowieka: miejscowe obniżenie temperatury; zwężenie naczyń krwionośnych; działanie przeciwkrwotoczne; zmniejszenie obrzęku; zmniejszenie i zwolnienie przemiany materii; zmniejszenie dopływu tlenu i substancji odżywczych do tkanek; zmniejszenie bólu; zwolnienie lub zahamowanie procesu zapalnego.

Wskazania do stosowania zimna: stłuczenie, skręcenie, zwichnięcie; obrzęki pourazowe lub pooperacyjne; krwiaki; migreny, bóle głowy; krwotoki z nosa; krwotoki wewnętrzne; wysoka gorączka; poparzenia (bezpośrednio po oparzeniu przez ok. 15min chłodzić zimną wodą); zapobieganie i leczenie zakrzepicy; zapobieganie wysiękom, obrzękom, np. przy ukłuciu przez owady.

Przeciwwskazania do stosowania zimna: odmrożenia, tętnicze zaburzenia dopływu krwi.

Podział fizycznych środków przeciwzapalnych: ciepło: suche: &ogólne (kąpiel słoneczna, nagrzewanie gorącym powietrzem); &miejscowe (termofor, poduszka elektryczna, lampa Solux, diatermia, okład parafinowy, środki zastępcze- sól, piasek, kompresy żelowe); wilgotne: &ogólne (kąpiel ciepła lub gorąca); &miejscowe (kataplazm, okłady ciepły, kąpiel nasiadowa, kąpiel częściowa- nóg, rąk); #zimno: suche: &ogólne (hartowanie), &miejscowe (worek z lodem, zimny żel); &miejscowe (worek z lodem, zimny żel); wilgotne: &ogólne (kąpiel zimna, zmywanie przeciwgorączkowe, zawijanie przeciwgorączkowe, zimne nacieranie); &miejscowe (okład zimny).

Różnice między okładem ciepłym a okładem zimnym:

	Okład ciepły	Okład zimny
Cel stosowania: Czas zabiegu: Ilość warstw: Sposób założenia warstw: Sposób umocowania: Warstwa mokra po zabiegu: Skóra po zabiegu:	Przyspiesza przebieg procesu zapalnego, zmniejsza ból 6-8h trzy: wilgotna, ceratka, sucha szczelnie przylegają do skóry i siebie szczelnie przybandażować wilgotna i ciepła wilgotna i ciepła, wymaga ocieplenia warstwą suchą przez okres ok. 30min	Hamuje rozwój stanu zapalnego, zmniejsza ból i obrzęk 2-3h dwie: wilgotna, sucha nie muszą szczelnie przylegać do siebie spiąć agrafkami lub luźno przybandażować sucha i zimna sucha i wilgotna

64. Scharakteryzuj niebezpieczeństwa podawania leków oraz wskaż na sposoby zapobiegania im.

• Zakażony kieliszek- dezynfekuje się np. w 1% chloraminie przez 60min, myje i wysusza i sterylizuje.

• Źle przechowywane leki- przechowuje się w temp poniżej 25°C (niektóre leki przechowuje się w lodówce w temp +4, +6°C).

• Zły wybór leku- ocenia się przed pobraniem do strzykawki (ampułki, płyny infuzyjne: nazwa leku, data ważności, zmiana postaci, przebarwienie, pirogeny).

• Zła dawka- przestrzega pobranie i podania pacjentowi zleconej dawki leku, drogi podania, godziny podania.

• Brak informacji o podawanym leku- zna interakcje leków, objawy niepożądane w miejscu podania, objawy ogólnoustrojowe i reakcje alergiczne organizmu.

• Brak umiejętności wykonywania czynności ratowniczych- zna, umie i wykonuje je w razie omdlenia, wstrząsu i zatrzymania akcji serca.

• Nie zna pacjenta- zna dane osobowe pacjenta i zawsze przed podaniem leku kontroluje je.

• U osób starszych kontroluje jamę ustną po podaniu leków- tabletek doustnie.

• Nie przestrzeganie zasad aseptyki- podczas podawania leków dotkankowo i do naczyń żylnych przestrzega tych zasad.

65. Omów ogólne zasady podawania leków drogą dotkankową.

Tą drogą podaje się leki przez wstrzyknięcia, zwane inaczej zastrzykiem lub iniekcją, jest to wprowadzenie do ustroju leku lub środka diagnostycznego. W zależności od miejsca, w które lek wprowadza się rozróżnia się wstrzyknięcia: śródskórne, podskórne, domięśniowe, dożylne, dotętnicze, dosercowe, dostawowe, doszpikowe, dokanałowe. Wstrzyknięcia wykonywane są na zlecenie lekarza. Pielęgniarka wykonuje wstrzyknięcia: śródskórne, podskórne, domięśniowe, dożylne. Pozostałe wykonuje lekarz.

Wstrzyknięcia śródskórne: wykonywane w celach diagnostycznych, czyli sprawdzenia odczynu alergicznego lub w celu np. podania szczepionki BCG. Śródskórnie wprowadza się 0,1ml płynu (leku) bardzo płytko, tak aby powstał pęcherzyk o średnicy ok. 0,5cm. Miejscem wstrzyknięcia może być wewnętrzna strona przedramienia, część boczna przedramienia w linii kciuka, okolica stawu barkowego. Próba śródskórna polega na wprowadzeniu określonej ilości substancji mogącej wywołać odczyn alergiczny zawartej w 0,1ml rozpuszczalnika. W celu oceny reakcji skórnej, czyli reakcji na ukłucie i wprowadzenie substancji biologicznie obojętnej dla organizmu, wykonuje się również drugą próbę- kontrolną, wprowadzając 0,9% NaCl w ilości 0,1ml w inne miejsce. Wyniki obu prób odczytuje się i porównuje po 30min tzw. Odczyn wczesny, a czasem również w późniejszym okresie- po 24h, gdy spodziewamy się odczynu opóźnionego. Ocena wyniku próby polega na obserwacji: miejsca wstrzyknięcia, stanu ogólnego. Jeżeli w miejscu wstrzyknięcia pojawi się przynajmniej jeden z następujących objawów: zaczerwienienie, bąbel, obrzęk, świąd, wysypka- próbę odczytuje się jako dodatnią (+). Jeżeli odczyn jest bardzo nasilony, rozległy jako mocno dodatnią (++) lub (+++). Wynik ujemny jest wtedy, gdy brak jest zmian miejscowych; miejsce wstrzyknięcia wygląda tak, jak w próbie kontrolnej z 0,9% NaCl. Należy pamiętać o tym, że mała dawka alergenu (użytego do próby) może być przyczyną ogólnego odczynu anafilaktycznego, tzn. wstrząsu. Dlatego też przed zabiegiem i po zabiegu należy obserwować ogólny stan pacjenta (wygląd, tętno, oddech, ciśnienie, zachowanie). Pielęgniarka musi wiedzieć o tzw. Fałszywie ujemnych próbach, kiedy to wynik próby jest ujemny, a pacjent jest uczulony na daną substancję. Powtórne wprowadzenie tej substancji do organizmu w większej dawce może wywołać wstrząs anafilaktyczny. Obowiązujące zasady: przestrzeganie zasad postępowania aseptycznego i antyseptycznego: posługiwanie się jałowym sprzętem, zachowanie jałowości leku, dokładne umycie i osuszenie miejsca wstrzyknięcia (użycie środka chemicznego do dezynfekcji skóry i wprowadzenie nawet niewielkiej jego ilości przy wkłuciu może spowodować fałszywy wynik testu); do wykonania testu wybranie miejsca o skórze delikatnej, jak najmniej owłosionej, bez zmian patologicznych; sprawdzenie zgodności i dawki leku ze zleceniem lekarskim; podanie leku w objętości 0,1ml; wprowadzenie leku płytko, tak aby powstał widoczny pęcherzyk o średnicy ok. 0,5cm; po podaniu leku nieodkażanie i nieuciskanie miejsca wkłucia; oznaczenie na skórze miejsca wstrzyknięcia i rodzaju wprowadzonego leku; po upływie 30min odczytanie wyniku testu; obserwowanie pacjenta pod kątem wystąpienia odczynu miejscowego i ogólnego. Nie przestrzeganie zasad grozi: wprowadzenie infekcji; fałszywy wynik testu; *zasłabnięcie.

Wstrzyknięcia podskórne: wykonuje się je w miejsca obfitujące w luźną tkankę podskórną, są to: ok. zewnętrzna środkowej części ramienia; ośrodkowa zewnętrzna część uda; ok. pępka; ok powyżej pępka; ok. podłopatkowa. Ilość leku podawanego tą drugą nie powinna przekraczać 2ml, ponieważ tkanka podskórna jest słabo unaczyniona (co powoduje powolne wchłanianie leku) i mocno unerwiona, co powoduje bolesność przy podawaniu większych objętości leku. Podskórnie można wprowadzać wodne roztwory leków o stężeniu izotonicznym. Wchłanianie leku trwa ok. 15-20min. Obowiązujące zasady: przestrzeganie zasad postępowania aseptycznego i antyseptycznego; dezynfekowanie miejsca wkłucia; używanie jałowego sprzętu; zachowanie jałowości leku; wybranie odpowiedniego miejsca wkłucia; zachowanie jałowości leku; wybranie odpowiedniego miejsca wkłucia; obejrzenie, zbadanie palpacyjnie przewidywanego miejsca wkłucia; owinięcie zmian patologicznych zaobserwowanych i stwierdzonych badaniem palpacyjnym; zmiana miejsca wkłucia przy częstych wstrzyknięciach (np. insuliny); sprawdzenie zgodności leku ze zleceniem lekarza (nazwy, dawki, terminu przydatności); dokładne nadpiłowanie ampułki, a następnie odkażenie i zebranie wilgotnych opiłków (przy wielokrotnym nakłuwaniu korka, np. fiolki z insuliną- zmieniać miejsca nakłucia); utworzenie fałdu tkanki i wprowadzenie ¾ długości igły pod kątem 45°C; unieruchomienie igły przy podawaniu leku, jak również poinformowanie pacjenta o konieczności unieruchomienia miejsca wkłucia; sprawdzenie położenia igły przez aspirowanie (podajemy lek wówczas, gdy stwierdzimy, że igła nie znajduję się w naczyniu krwionośnym); wprowadzenie leku powoli- umożliwia to powolne jego przemieszczanie w obrębie tkanek; uprzedzenie chorego o momencie wkłucia, natomiast przytrzymanie dziecka, chorego nieprzytomnego, pobudzonego; usunięcie powietrza ze strzykawki; przestrzeganie godzin podawanie leku- zapewnia to utrzymanie odpowiedniego, terapeutycznego stężenia leku w organizmie; przygotowanie i podanie leku przez tę samą; udokumentowanie wykonania zabiegu; stosowanie zasady reżimu sanitarnego w trosce o bezpieczeństwo pacjenta i własne; m.in. używanie rękawiczek ochronnych, zabezpieczanie zużywanego sprzętu. Nie przestrzeganie zasad grozi: wprowadzeniem infekcji; upośledzeniem wchłaniania leku; zanikiem tkanki podskórnej; podaniem leku do naczynia krwionośnego; wprowadzeniem powietrza; podaniem niewłaściwego leku; złamaniem igły; odczynem zapalnym ok. miejsca wkłucia; powtórnym wykonaniem zabiegu.

Wstrzyknięcia domięśniowe: wykonuje się je w większe mięśnie; są to: górna zewnętrzna część mięśnia pośladkowego wielkiego (ok. pośladkowa tylna); mięsień czworogłowy uda (środkowa, zewnętrzna część uda); mięsień naramienny i dwugłowy ramienia (2-3cm poniżej wyrostka barkowego, tutaj podaje się małe objętości leku); ok. pośladkowa przednia (między kolcem biodrowym przednim górnym, krętarzem większym kości udowej a wyniosłością grzebienia biodrowego). Tą drogą można podawać roztwory wodne, oleiste i zawiesiny w objętości do 10ml. Duże ilości leków lub szybkie ich podawanie może powodować uszkodzenia tkanki mięśniowej (rozerwanie). Leki podawane tą drogą wchłaniają się w ciągu 10-15min. Obowiązujące zasady: przestrzeganie zasad postępowania aseptycznego i antyseptycznego: używanie jałowego sprzętu, zachowanie jałowości leku, zdezynfekowanie miejsca wkłucia; wybranie miejsca wkłucia: dokładne określenie, np. w ok. pośladkowej tylnej, obejrzenie, ominięcie zmian patologicznych, zbadanie palpacyjne; sprawdzenie zgodności leku ze zleceniem lekarskim; przestrzeganie godzin podawania leku; przygotowanie i podanie leku przez tę samą osobę; sprawdzenie położenia igły przez aspirowanie; wprowadzenie leku powoli; stosowanie zasady reżimu sanitarnego w trosce o bezpieczeństwo pacjenta i własne, m.in. używanie rękawiczek, zabezpieczenie zużytego sprzętu. Nieprzestrzeganie zasad grozi: wprowadzenie infekcji; podanie leku do naczynia krwionośnego; podanie leku do tkanki podskórnej; wprowadzenie powietrza; uszkodzenie nerwu kulszowego; podanie niewłaściwego leku; złamanie igły; powtórne wykonanie zabiegu.

Wstrzyknięcia dożylne: poprzez nakłucie, może być dokonywane w celu: diagnostycznym: pobranie krwi do badania, podanie środka cieniującego; leczniczym: podanie leku, podanie krwi lub preparatów krwiopochodnych, nawodnienie organizmu, dokonanie upustu krwi, pobranie krwi do przestrzyknięcia (autohemoterapia), podanie środka wywołującego znieczulenie ogólne, pobranie krwi od dawcy. W celu wykonania nakłucia żylnego należy wybrać żyłę widoczną i wyczuwalną. Najczęściej nakłuwa się żyły zgięcia łokciowego, przedramienia, grzbietu dłoni, a u niemowląt żyły głowy. Uwidocznienie żył uzyskuje się przy zastosowaniu ucisku na kończynę (stazą) w celu uniemożliwienia odpływu krwi żylnej. Tętnice położone są głębiej, nie zatrzymuje się zatem dopływu krwi tętniczej, tętno na kończynie powinno być zachowane. Czasem pomocne jest delikatne oklepywanie okolicy nakłucia żyły lub przesuwania ręką w kierunku miejsca wkłucia, po to, aby przesunąć krew żylną w celu zwiększenia ciśnienia w żyle i lepszego jej uwypuklenia. Drogą wstrzyknięć dożylnych podaje się roztwory wodne leków. Nie wolno podawać zawiesin i leków oleistych (grozi zatorem). Leki podawane tą drogą rozpoczynają swoje działanie natychmiast. Niebezpieczeństwa grożące przy wykonywaniu wstrzyknięć: wprowadzenie infekcji, wprowadzenie powietrza, podanie niewłaściwego leku, podanie leku w niewłaściwe miejsce, złamanie igły, zasłabnięcie pacjenta, powtórne wykonanie zabiegu. Obowiązujące zasady: przestrzeganie zasad postępowania aseptycznego i antyseptycznego: zdezynfekowanie miejsca wkłucia; używanie jałowego sprzętu, zachowanie jałowości leku; sprawdzenie zgodności leku ze zleceniem lekarskim; wybrane dostępnej, dobrze widocznej żyły; sprawdzenie położenia igły przez aspirowanie; lek wprowadza się powoli, obserwując miejsce wkłucia i samopoczucie pacjenta; przestrzeganie godzin podawania leku; lek przygotowuje i podaje ta sama osoba; udokumentowanie wykonania zabiegu; stosowanie zasady reżimu sanitarnego w trosce o bezpieczeństwo pacjenta i własne, m.in. używanie rękawiczek, zabezpieczenie zużytego sprzętu. Nieprzestrzeganie zasad grozi: wprowadzenie infekcji; wprowadzenie powietrza (zator); podanie leku poza żyłę; podanie niewłaściwego leku; złamanie igły; zasłabnięcie; powtórne wykonanie zabiegu.

66. Omów ogólne zasady podawania leków do oka, ucha, nosa.

Oko. Cel: podanie kroplami leku do worka spojówkowego w celu: zapobiegania zakażeniu, wysychaniu i uszkodzeniu tkanek; przywrócenia fizjologicznych warunków w części zewnętrznej oka. Obowiązujące zasady: przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki: używanie jałowego sprzętu, stosowanie jałowych roztworów leków; używanie do każdego oka osobnego kroplomierza, gładko zakończonego; podawanie leku do worka spojówkowego dolnej powieki, a nie bezpośrednio na rogówkę oka; stosowanie leków o temp zbliżonej do temp ciała; polecenie pacjentowi naprzemienne zamykanie i otwieranie oczu po założeniu leku w celu jego równomiernego rozprowadzenia; uprzedzenie pacjenta o możliwości pogorszenia widzenia po założeniu leku; w razie sklejonych powiek nałożenie na kilka minut wilgotnego, ciepłego okładu w celu zmiękczenia wydzieliny i łatwiejszego jej usunięcia przed podaniem leku; delikatne i sprawne wykonywanie wszystkich czynności. Nieprzestrzeganie zasad grozi: wprowadzeniem infekcji, uszkodzeniem gałki ocznej, spowodowaniem bólu, podaniem niewłaściwego leku, powtórnym wykonaniem zabiegu.

Ucho. Cel: wprowadzenie leku kroplami do kanału słuchowego, w celu: zmniejszenia, zlikwidowania procesów chorobowych, rozmiękczenia zalegającej w przewodzie słuchowym patologicznej wydzieliny jako pomocnicze w płukaniu ucha (kilka minut przed płukaniem). Obowiązujące zasady: wykonywanie zabiegu na zlecenie lekarza; polecenie pacjentowi przyjęcia właściwej pozycji przy wprowadzeniu leku- kierując chore ucho ku górze, albo w pozycji siedzącej z mocno przechyloną głową na stronę zdrowego ucha; używanie leków podgrzanych do temp ciała tj. ok. 37° C; wprowadzanie leku do przewodu słuchowego zewnętrznego.

Nos. Cel: wprowadzenie kroplami leku na błonę śluzową nosa w celu: leczniczego zadziałania na błonę śluzową nosa, ułatwienia oddychania, poprawienia samopoczucia pacjenta. Obowiązujące zasady: wykonywanie zabiegu na zlecenia lekarza; ułożenie pacjenta w pozycji siedzącej lub leżącej z głową przechyloną ku tyłowi; oczyszczenie nosa przed podaniem leku; wskazane jest odkrztuszenie leku w przypadku przedostania się go do gardła; w razie konieczności zadziałania leku na ściany boczne jamy nosowej przechylenie głowy pacjenta podczas wkraplania leku w odpowiednią stronę.

67. Wyjaśnij pojęcie drenaż ułożeniowy i podaj kilka przykładów ułożenia drenażowego.

Drenaż złożeniowy (bierny) to specjalne ułożenie pacjenta stosowane w celu ułatwienia odpływu wydzieliny zalegającej głęboko w drobnych oskrzelikach i pęcherzykach płucnych. Istotą jest zastosowanie takiej pozycji, w której kierunek drenowanego oskrzela jest zbieżny z przebiegiem oskrzela głównego, sprzyja to odpływowi wydzieliny pod wpływem siły ciężkości. Obowiązujące zasady: należy uzyskać dokładne dane o umiejscowienia zmian chorobowych- spowoduje to zastosowanie pozycji sprzyjającej odpływowi wydzieliny pod wpływem siły ciężkości; przed wykonaniem drenażu wykonuje się inhalację na zlecenie lekarza, co wpłynie na rozrzedzenie wydzieliny oraz rozszerzenie oskrzeli; stosuje się takie ułożenie, aby drenowany odcinek płuca znajdował się powyżej wnęki. Zapamiętaj: skuteczność zabiegu będzie tym większa, im wyżej wnęki znajduje się zmieniony odcinek płuca; w przypadku pacjenta z dusznością, dużą ilością wydzieliny, osłabionym odruchem kaszlowym konieczna jest stała obecność pielęgniarki. Istnieje wtedy możliwość szybkiej interwencji; drenaż złożeniowy: stosuje się 2-3 razy dziennie, rozpoczyna od seansów 15-20min, następnie wydłuża się czas trwania do 1h; stosując pozycję Trendelenburga: rozpoczyna się drenaż złożeniowy od seansów 10-minutowych, max czas trwania zabiegu nie powinien być dłuższy niż ½ h, postępowanie powyższe podyktowane jest gorszą tolerancją przez pacjentów takiej pozycji; drenaż złożeniowy należy planować przed posiłkiem lub snem; wykonaj drenaż złożeniowy segmentu podstawowego bocznego płuca lewego: zastosuj ułożenie pacjenta na boku prawym; połóż pod głowę pacjenta poduszkę; połóż wałek między biodro i dolne żebro; wyprostuj plecy pacjenta; podłóż poduszkę pod lewą kończynę górną zgiętą w stawie łokciowym; oprzyj lewą rękę na brzegu łóżka; podłóż prawą rękę pacjenta pod głowę; zegnij lekko nogi pacjenta w kolanach; zastosuj pozycję Trendelenburga z pochyleniem łóżka pod kątem 15-20°C; pozostaw pacjenta w takim ułożeniu przez 10-30min; obserwuj pacjenta pod kątem tolerancji pozycji i objawów ze strony układu oddechowego i krążenia.

68. Wyjaśnij pojęcie gimnastyka bierna, czynna, oddechowa.

Ćwiczenia gimnastyczne bierne są to ćwiczenia ruchowe obejmujące określony obszar, miejsce narządu ruchu. Pacjent ze względu na uraz lub chorobę pozostaje bierny i nie może wykonywać ćwiczeń samodzielnie. Ćwiczenia bierne wykonywane są przez pielęgniarkę, rehabilitanta, rodzinę bez współudziału pacjenta. Ze względu na sposób wykonania nazywają się ćwiczeniami biernymi, mięśnie, do których nie docierają bodźce z obwodowego i ośrodkowego układu nerwowego, stają się mięśniami niepracującymi. Aby zapewnić dopływ bodźców z obwodu do OUN, niezbędne jest wykonywanie ćwiczeń ruchowych, które wyzwalają bodźce przez docisk powierzchni stawowych i przez rozciąganie mięśni. Celem ćwiczeń jest odżywianie mięśni i stawów poprzez poprawienie ukrwienia, nawilżenia stawu mazią stawową, zapobieganie zmianom degeneracyjnym stawu, zapobieganie właściwej aktywności i elastyczności mięśni utrzymanie właściwej aktywności i elastyczności mięśni. Ćwiczenia poprawiają i ułatwiają odpływ krwi żylnej z obwodu, funkcje kończyny, narządu.

Ćwiczenia gimnastyczne czynne są ćwiczeniami ogólnie usprawniającymi, mają wpływ na podniesienie ogólnej sprawności fizycznej pacjenta, a tym samym wpływ na zwiększenie wydolności i sprawności układu krążenia, układu oddechowego, trawiennego, nerwowego i narządu ruchu.

Gimnastyka oddechowa to seria ćwiczeń oddechowych wykonywanych przez pacjenta w optymalnej dla niego pozycji. Istotą ćwiczeń oddechowych jest zwiększenie ruchomości oddechowej przepony przez zwiększenie siły jej skurczu, maksymalne wzmocnienie mięśni oddechowych i zwiększenie ruchomości klatki piersiowej, zwiększenie pojemności życiowej płuc.

69. Omów zasady przygotowania pielęgniarki do instrumentowania.

Przy każdym zabiegu operacyjnym obecne są dwie pielęgniarki operacyjne: instrumentująca do zabiegu oraz pomagająca, nazywa­na też „lotną". Instrumentowanie to asystowanie chirurgowi Definicja w czasie przeprowadzania zabiegu operacyjnego. Zanim jednak to instrumentowania nastąpi, konieczne jest wieloetapowe przygotowanie, które dotyczy pielęgniarek, sali operacyjnej, sprzętu i narzędzi oraz zespołu ope­rującego, a przede wszystkim pacjenta poddawanego operacji.

Poniżej przedstawiono działania pielęgniarki instrumentującej składające się na przygotowanie do instrumentowania, z uwz­ględnieniem ich kolejności.

Założenie stroju operacyjnego

Przed wejściem do bloku operacyjnego obowiązuje zasada Śluza dla personelu zmiany ubrania, co dokonuje się w specjalnym pomieszczeniu (na­zywanym śluzą) dla personelu. Składa się ono z części brudnej, tzw. rozbieralni i części czystej, tzw. ubieralni. W rozbieralni pielęgniar­ka zdejmuje biżuterię, prywatne lub szpitalne ubranie i obuwie. Następnie dokonuje higienicznego mycia i dezynfekcji rąk, po czym w ubieralni zakłada kompletny strój operacyjny, na który Strój operacyjny składają się: bawełniane ubranie (najczęściej w zielonym lub nie­bieskim kolorze), obuwie operacyjne, czapka i maska. Ubranie ope­racyjne charakteryzuje się prostym krojem, ma krótki rękaw i musi spełniać walory wygody, swobodnej wymiany powietrza oraz musi być dopasowane rozmiarem, tak by nie krępowało ruchów. Ubra­nie operacyjne nie może być noszone poza blokiem operacyjnym, dlatego każde wyjście z bloku jest związane z koniecznością jego zmiany po powrocie. Obuwie operacyjne powinno być czyste i zde­zynfekowane, nosi się je wyłącznie w obrębie strefy jałowej bloku operacyjnego. Czapka musi całkowicie przykrywać głowę tak, aby nie wystawały spod niej włosy, dlatego długie włosy należy związać gumką lub spiąć. Maska chirurgiczna musi zakrywać usta, nos i brodę, należy ją zmieniać po każdej operacji.

Przygotowanie sprzętu

Spośród licznych pomieszczeń wchodzących w skład bloku operacyjnego, sala operacyjna jest miejscem szczególnym, ze wzglę­du na wzmożony reżim sanitarny chroniący pacjenta przed możli­wością zakażenia. Jej wyposażenie stanowi jedynie niezbędny sprzęt, który jest łatwy do przesunięcia podczas mycia i dezynfekcji sali. Podstawowe wyposażenie sali stanowią: stół operacyjny, apa­rat do znieczulenia, ssak elektryczny, elektrokoagulator, kolumna chirurgiczna i anestezjologiczna, lampa bezcieniowa, negatoskop, stoliki (do rozłożenia narzędzi, przygotowania zestawu do mycia pola operacyjnego, przygotowania zestawu do cewnikowania pę­cherza moczowego, podręczny dla pielęgniarki pomagającej, celem prowadzenia dokumentacji operacyjnej, podręczny dla pielęgniarki anestezjologicznej) oraz drobny sprzęt (np. wiadra na zużyte gaziki, stelaże z workami na brudną bieliznę i odpady pooperacyjne).

Po założeniu stroju operacyjnego zarówno pielęgniarka instrumentująca, jak i pomagająca przygotowują salę operacyjną do pla­nowanego zabiegu. Polega to na sprawdzeniu funkcjonowania sprzętu medycznego, m.in. urządzenia do elektrokoagulacji, ssaka elektrycznego, lampy bezcieniowej, mikroskopu operacyjnego.

Część aparatury używanej w sali operacyjnej nie może być wyjaławiana, np. mikroskop operacyjny, endoskopy, aparat do USG lub do RTG, dlatego pokrywa się ją jałowymi foliowymi po­krowcami. Czynność tę wykonuje pielęgniarka instrumentująca, ale dopiero po wcześniejszym chirurgicznym myciu rąk, założeniu jałowego fartucha i rękawiczek.

Pielęgniarki gromadzą także potrzebne zestawy z narzędziami

chirurgicznymi, pakiety z bielizną operacyjną oraz materiał dodat­kowy, np. nici i szwy chirurgiczne, serwety gazowe, gaziki, setony, drenaże, płyny do płukania ran i jam ciała. Minimalna ilość tego sprzętu i materiałów przechowywana jest w szafach tzw. magazyn­ku pomieszczenia sąsiadującego bezpośrednio z salą operacyjną. Większe zapasy zgromadzone są w magazynie sprzętu jałowego.

Kolejne etapy, tj. chirurgiczne mycie rąk oraz założenie jałowego fartucha i rękawiczek, dotyczą pielęgniarki instrumentującej. Pielęgniarka pomagająca asy­stuje w czasie zakładania fartucha.

przygotowanie stolików z narzędziami

Ten etap przygotowania do zabiegu operacyjnego wymaga współpracy obu pielęgniarek - odbywa się w sali operacyjnej lub w sąsiadującym z nią pokoju przygotowawczym. W tym ostatnim przypadku pielęgniarka może przygotować zestaw do następnego zabiegu w czasie, gdy trwa jeszcze poprzedni.

Narzędzia chirurgiczne oraz materiał umieszczane są na stolikach operacyjnych. Stolikiem podręcznym dla pielęgniarki instrumentującej jest tzw. stolik Mayo. Ponieważ w czasie zabiegu ope­racyjnego stolik Mayo jest ustawiony nad stołem operacyjnym i niejednokrotnie istnieje konieczność przesuwania go względem tego stołu, należy go osłonić jałowym, nieprzemakalnym pokrow­cem (workiem) sięgającym do 2/3 wysokości nogi stolika oraz doda­tkowo nieprzemakalną serwetą. Takie zabezpieczenie jest niezbęd­ne, ponieważ w czasie zabiegu na stoliku układane są mokre, za­krwawione narzędzia, czasem mokre serwety czy setony. Stolik ten może też ulec zalaniu krwią lub innymi płynami ustrojowymi. Okrycie stolika podaje pielęgniarka pomagająca, otwierając tylko zewnętrzną warstwę pakietu (niebieską lub białą). Stolik zabezpie­cza pielęgniarka instrumentująca.

Większy stolik operacyjny, tzw. stolik dodatkowy, służy do rozłożenia zestawu narzędzi. Rodzaj narzędzi jest zależny od typu planowanej operacji. Przy przygotowywaniu stolika operacyjnego należy przestrzegać następujących zasad:

• ustawienie stolika w bezpiecznej odległości od ściany (nie powinien być do niej przysunięty) oraz z dala od okien i drzwi;

• zabezpieczenie stolika jałowym, podwójnie złożonym prze­ścieradłem lub opakowaniem pakietu z bielizną (podwójny papier i nieprzemakalne prześcieradło) sięgającym do około 2/3 wysokości nóg stolika;

• używanie zabezpieczonego i wyposażonego w sprzęt i mate­riały stolika tylko do jednego zabiegu operacyjnego.

Pielęgniarka pomagająca ustawia na stoliku pakiet z bielizną operacyjną. Rozpakowuje częściowo pakiet - otwiera i rozkłada warstwę zewnętrzną (niebieską lub białą) i pozostawia ją na stoliku. Następnie pielęgniarka instrumentująca otwiera i rozkłada war­stwę wewnętrzną (zieloną). Drugim sposobem jest rozpakowanie bielizny na innym stoliku i przeniesienie jej na stolik dodatkowy, wcześniej przykryty podwójnie złożonym, jałowym przeście­radłem. Po tej czynności można przystąpić do przygotowywania narzędzi do operacji. Narzędzia mogą być w pakiecie lub w konte­nerze. W przypadku pakietu pielęgniarka pomagająca otwiera zewnętrzną warstwę, natomiast pielęgniarka instrumentująca we­wnętrzną, wyjmuje siatkę z narzędziami i przenosi ją na stolik do­datkowy. W przypadku kontenera pielęgniarka pomagająca otwiera i zdejmuje jego wieczko. Wyjmuje i wyrzuca papierowe filtry. Pielę­gniarka instrumentująca rozwija prześcieradło wyścielające konte­ner tak, aby całkowicie nakryć nim boki kontenera. Następnie wyj­muje siatkę z narzędziami i przenosi ją na stolik dodatkowy. Układa narzędzia na stoliku grupami lub pozostawia ich część w siatce. Najbardziej potrzebne narzędzia układa na stoliku Mayo.

Na stoliku dodatkowym pielęgniarka instrumentująca umie­szcza także materiał dodatkowy z gazy (serwety gazowe, gaziki, setony), bieliznę do obłożenia pola operacyjnego oraz jałowe fartuchy dla zespołu operującego.

Pielęgniarka instrumentująca przelicza narzędzia, a także ma­teriał dodatkowy. Jest to czynność niezbędna, ponieważ pod koniec zabiegu musi sprawdzić ponownie liczbę wszystkich użytych w trak­cie zabiegu narzędzi i materiałów. Niezamierzone pozostawienie ich w ciele pacjenta jest niedopuszczalne, gdyż zagraża jego zdrowiu i życiu.

Przygotowane zestawy, w oczekiwaniu na zabieg, pielęgniarka instrumentująca przykrywa na stoliku jałowymi serwetami.

Przygotowanie zestawu do cewnikowania pęcherza moczowego

W wielu przypadkach u osoby operowanej istnieje konieczność założenia cewnika do pęcherza moczowego. Cewnikowanie w sali operacyjnej w znieczuleniu ogólnym oszczędza choremu stresu i skrępowania. Pielęgniarka instrumentująca przygotowuje zestaw do cewnikowania na małym, ruchomym stoliku lub tacy. Cewni­kowanie pacjenta przebiega zgodnie z procedurą obowiązującą tak­że poza blokiem operacyjnym.

Przygotowanie zestawu do mycia i dezynfekcji pola operacyjnego

Pole operacyjne jest to obszar skóry, którego granice wyznaczają zakres planowanej ingerencji chirurgicznej i serwety operacyjne (tzw. obłożenie). Pole operacyjne przed dokonaniem obłożenia jest golone (zwykle w oddziale chirurgicznym), zmyte i dezynfekowane. Obszar skóry czystej, ogolonej i zdezynfekowanej musi być większy od planowanego pola operacyjnego, co pozwala na zachowanie pewnego marginesu bezpieczeństwa oraz stwarza możliwość ewentualnego przedłużenia cięcia chirurgicznego.

Przygotowanie pola operacyjnego ma duży wpływ na gojenie się rany pooperacyjnej. Celem mycia skóry jest mechaniczne usu­nięcie zanieczyszczeń i drobnoustrojów, natomiast celem dezynfekcji - niemal całkowita eliminacja flory przejściowej, znaczna re­dukcja flory stałej oraz działanie bakteriostatyczne (tzw. efekt przedłużonego działania).

Pielęgniarki przygotowują jałowy zestaw lub rozpakowują gotowy pakiet i asystuj ą podczas przygotowywania pola operacyjnego.

W skład zestawu (pakietu) wchodzą:

• 2 naczynia, np. miski nerkowate,

• dwa małe ręczniki/ściereczki/myjki,

• sześć gazików.

Pielęgniarka pomagająca ustawia na stoliku lub tacy pakiet, a następnie częściowo go rozpakowuje - otwiera i rozkłada warstwę zewnętrzną (niebieską lub białą), pozostawiając ją na stoliku/tacy. Następnie pielęgniarka instrumentująca otwiera i rozkłada warstwę wewnętrzną (zieloną). Pielęgniarka instrumentująca rozmie­szcza zestaw na stoliku/tacy, dodaje jałowe rękawiczki, narzędzie chwytne (tzw. korncang). Pielęgniarka pomagająca wlewa do jedne­go naczynia jałową wodę lub 0,9% NaCl oraz odrobinę mydła w płynie, a do drugiego alkoholowy środek antyseptyczny. Jeżeli w polu operacyjnym znajduje się skóra oparzona, świeża rana lub błona śluzowa, np. jama ustna, zewnętrzne narządy moczowo-płciowe, wówczas w skład zestawu wchodzi jeszcze jedno na­czynie na wodny roztwór środka antyseptycznego służący do ich dezynfekcji. Do naczyń ze środkami antyseptycznymi pielęgniarka instrumentująca wkłada jałowe gaziki.

Mycie i dezynfekcję pola operacyjnego przeprowadza lekarz po wcześniejszym chirurgicznym myciu rąk.

Ubranie zespołu operacyjnego

Zespół operujący zakłada jałowe fartuchy i rękawiczki, prze­strzegając wcześniej wymienionych zasad.

Pomoc w obłożeniu pola operacyjnego

Pole operacyjne okłada się jałowymi serwetami jedno- bądź wielorazowego użycia. W celu uzyskania jałowości pola operacyjnego nakleja się samoprzylepną folię. Zastosowanie bielizny operacyjnej ma na celu zapobieganie infekcjom, pochłanianie płynów i wydzielin oraz pomaganie w zachowaniu naturalnej termoregulacji ludzkiego ciała. Bielizna operacyjna powinna posiadać nastę­pujące cechy:

• ubogocząsteczkowość (mała ilość drobnych włókien, tzw. pyłu),

• mikroporowata struktura nie przepuszczająca drobnoustrojów,

• samoprzylepność,

• chłonność,

• nieprzemakalność,

• antyelekrostatyczność (nie elektryzuje się i nie przewodzi prądu elektrycznego),

• aktywność w zakresie wymiany powietrza (ochrona przed przegrzaniem ustroju),

• termoizolacyjność.

W obłożeniu pola operacyjnego biorą udział dwie osoby - le­karz i pielęgniarka instrumentująca lub dwaj lekarze.

W skład zestawu do obłożenia wchodzą:

• 2 serwety duże (prześcieradła),

• 2 serwety mniejsze.

Podczas dokonywania obłożenia pola operacyjnego obowiązują następujące zasady:

• przygotowanie serwet operacyjnych na stoliku dodatkowym w takiej kolejności, w jakiej będą używane, a więc najpierw np. serweta duża (na kończyny dolne pacjenta), 2 serwety mniejsze (boczne), serweta duża (na klatkę piersiową pa­cjenta)

• wykonywanie czynności po założeniu jałowych rękawiczek;

• układanie serwet w kierunku od miejsca cięcia chirurgicz­nego, przyklejając najpierw brzeg wyznaczający granicę pola operacyjnego tak, by szczelnie przylegał do skóry;

• nieprzesuwanie, niezdejmowanie bielizny rozłożonej na cie­le pacjenta;

• nieużywanie kleszczyków ze względu na możliwość dziura­wienia bielizny.

Po tym wieloetapowym przygotowaniu pielęgniarka może przystąpić do instrumentowania.

70. Podaj zasady zmiany opatrunku na ranie.

Cel: Pokrycie rany jałowy opatrunkiem i zmiana opatrunku w celu: zapewnienia lepszego gojenia się rany; ochrony przed urazami; ochrony przed wniknięciem drobnoustrojów chorobotwórczych; zbadania rany; oczyszczenia rany; leczenia rany. Sposób wykonania: Dokładnie wyjaśnij pacjentowi, co będzie robione. Sprawdź, czy przygotowałaś wszystko, co będzie potrzebne do założenia lub zmiany opatrunku (stolik opatrunkowy). Umyj i wytrzyj ręce, nałóż rękawiczki. Przygotuj chorego- zdejmij ubranie, które mogłoby przeszkadzać, ułóż pacjenta w pozycji leżącej lub siedzącej, sprawdź, czy jest mu wygodnie. Zabezpiecz odzież chorego i bieliznę pościelową przed zabrudzeniem, podłóż serwetę lub płat ligniny. Za pomocą jałowego narzędzia usuń stary opatrunek, wyrzuć go do pojemnika na odpadki, narzędzie włóż do pojemnika na odpadki, narzędzie włóż do pojemnika z płynem dezynfekcyjnym. Korzystając z następnego jałowego narzędzia i gazika obmyj okolicę rany środkiem antyseptycznym (ranę niezainfekowaną obmywa się w kierunku od rany); czynność powtórz 2-3 krotnie, zmieniając za każdym razem gazik. Oddzielnym gazikiem obmyj ranę, delikatnie ją dotykając w kierunku od góry do dołu. Zużyte narzędzia umieszczaj w płynie dezynfekcyjnym. Poczekaj aż skóra wyschnie. Za pomocą następnego jałowego narzędzia załóż na ranę opatrunek (kilka jałowych gazików+ pakiet z gazy), narzędzie odłóż do płynu dezynfekcyjnego. .Opatrunek umocuj za pomocą przylepca lub gazy i kleju opatrunkowego. Chorego ułóż w wygodnej dla niego pozycji, ubierz, okryj. Zestaw uporządkuj, zdejmij rękawiczki, umyj i wysusz ręce. Przygotuj chorego do postępowania z raną i opatrunkiem.

71. Omów zasady kąpieli noworodka i niemowlęcia.

Cel: utrzymanie skóry dziecka w czystości; poprawienie funkcji skóry przez masowanie w czasie wycierania.

Pielęgniarka: czynność ta wchodzi w zakres czynności opiekuńczych, pielęgniarka samodzielnie planuje i realizuje tę czynność zgodnie z przeprowadzoną wcześniej diagnozą pielęgniarską.

Sposób wykonania: Umyj ręce. Przygotuj niezbędne przybory. Zdezynfekuj stół- jeżeli kąpiel odbywa się na oddziale. Umyj ręce. Przygotuj czystą pieluszkę złożoną w trójkąt i drugą ułożoną na niej podłużnie. Trzecią pieluszkę ułóż w harmonijkę z boku- na niej położysz niemowlę do pudrowania. Ręcznik kąpielowy ułóż na stole z boku. Wytaruj pieluszkę na wadze- jeżeli kąpiel odbywa się na oddziale. Przygotuj wodę w wanience. Rozbierz dziecko, przenieś je na wagę i zważ- jeżeli kąpiel odbywa się na oddziale. Po przeniesieniu dziecka na stół jedną ręką przytrzymaj dziecko, a drugą nalej przegotowaną wodę do miseczki. Chwytając delikatnie główkę dziecka ręką tak, aby kciuk spoczywał na czole, przechyl główkę i umyj wacikiem nasączonym w ciepłej przegotowanej wodzie oko od zewnątrz do nosa i od razu wytrzyj je suchym wacikiem. W ten sam sposób umyj drugie oko. Przechylając główkę w stronę mytego ucha umyj wacikiem małżowiną uszną i za uchem, od razu osusz ucho suchym wacikiem. W ten sam sposób umyj drugie ucho. Następnie obmyj czoło, policzek, wierzch nosa, drugi policzek, brodę i okolice pod nosem. Osusz suchym wacikiem w tej samej kolejności. 18.Rozchylając wargi sromowe wciśnij z wacika na okolicę szpary i delikatnie zmyj z góry w dół- u chłopca zsuń napletek i umyj delikatnie. Nałóż myjkę na dłoń, namydlij ją i umyj owłosioną część głowy, kark, szyjkę, rączkę od pachy do dłoni, klatkę piersiową, drugą rączkę, plecy po ułożeniu dziecka na boku, nóżki od stóp do pachwiny, brzuch, drugą nóżkę, podbrzusze i pośladki po uniesieniu ich. Rozłóż ręcznik jedną ręką na stole, zabierz dziecko z mokrej pieluchy do wanny, zabierz ze sobą myjkę. Sprawdź łokciem lub umieszczonym wcześniej w wodzie termometrem temp wody (powinna wynosić ok. 37-38°C), a następnie włóż dziecko nóżkami powoli do zanurzenia tułowia. Zmyj mydło z ciała dziecka. Przenieś dziecko na rozłożony ręcznik lub suchą pieluchę i osusz je przez delikatny dotyk. Odrzuć mokry ręcznik lub pieluszkę do kubła. Rozłóż przygotowaną wcześniej suchą pieluszkę i napudruj skórę dziecka, jeżeli skóra jest zbyt sucha- użyj oliwki. Załóż koszulę dziecku, zawiń pieluszki, robiąc majteczki. Wyszczotkuj włosy. Ułóż dziecko w łóżeczku. Sprzątnij przybory. Zdezynfekuj stół- jeżeli kąpiel odbywa się na oddziale. Umyj ręce. Uwagi: pomieszczenie, w którym wykonuje się kąpiel, powinno mieć temp 20-24°C; kąpiel najlepiej wykonywać przed karmieniem i spaniem.

72. Podaj ogólne zasady unieruchamiania złamań.

Złamanie to przerwanie ciągłości tkanki kostnej wskutek urazu.

Zasady postępowania: poszkodowanego pozostawić w miejscu wypadku do czasu unieruchomienia złamania; w razie złamanie otwartego ranę przykryć jałowym opatrunkiem; unieruchomienie prowizoryczne wykonać u poszkodowanego w pozycji leżącej, jedynym wyjątkiem są poszkodowani ze złamaniem kończyny górnej, u których unieruchomienie nakłada się w pozycji siedzącej; unieruchamiając złamanie kości należy równocześnie unieruchomić sąsiadujące z nim stawy; w przypadku złamania w obrębie kończyny dolnej można posłużyć laską, nartą, kijem od szczotki, przedmiot służący do unieruchomienia musi mieć odpowiednią długość, by unieruchamiał dwa sąsiednie stawy; najprostszym sposobem unieruchomienia jest przybandażowanie złamanej kończyny dolnej do kończyny zdrowej (jeśli nie istnieje tzw. Przymusowe ustawienie uszkodzonej kończyny); obserwować stan ogólny chorego, nasilenie dolegliwości bólowych oraz unieruchomioną kończynę (kontrolować jej temp, zabarwienie skóry oraz zachowanie ruchów palców); uszkodzoną kończynę należy ułożyć powyżej poziomu serca, aby osłabić narastanie obrzęku; najprostszym sposobem unieruchomienia kończyny górnej jest podwieszenie jej na szyi poszkodowanego przy użyciu chusty trójkątnej oraz przymocowanie uszkodzonej kończyny do klatki piersiowej (opatrunek Dessaulta); uszkodzoną kończynę można ochładzać workiem z lodem lub zimną wodę w celu zmniejszenia bólu i obrzęku; kontrolować stan ogólny poszkodowanego oraz unieruchomioną kończynę; poszkodowanego należy przewieźć do szpitala.

73. Podaj ogólne zasady tamowania krwotoków.

Krwotok to nagła utrata dużej ilości krwi z łożyska naczyniowego zagrażająca życiu.

Zasady postępowania: chorego należy położyć; krwawiącą kończynę należy unieść nad poziom serca; zastosować bezpośredni ucisk palcami na ranę, jest to możliwe przez jałowy materiał opatrunkowy, można również zatrzymać krwawienie uciskając ręką tętnicę doprowadzającą krew do uszkodzonego odcinka ciała. Ucisk ten należy utrzymać do czasu przybycia pomocy lekarskiej. Aby uniknąć bezpośredniego zetknięcia się skóry ratującego z krwią chorego i możliwością zakażenia wirusowego zapaleniem wątroby lub AIDS, należy udzielać pomocy w jednorazowych rękawiczkach; w przypadku silnego krwawienia z rany o szeroko otwartych brzegach można włożyć do niej tampon z jałowej gazy, a następnie zamknąć ją opatrunkiem przylepcowym typu „motylek” lub „rozgwiazda”; zaletą opatrunków jest to, że nie obejmują one okrężnie kończyny, co zawsze stwarza ryzyko upośledzenia krążenia; następnie należy nałożyć na kończynę opatrunek uciskowy (typu kokon); przy silnym krwawieniu w obrębie kończyn pożądana jest pomoc 2 ratowników; podczas gdy jeden uciska miejsca krwawienia, drugi nakłada opatrunek uciskowy, rozpoczynając od nakrycia rany jałowym materiałem opatrunkowym, po czym umocowuje do kilkoma okrążeniami obwojami opaski chusty trójkątnej; po założeniu opatrunku uciskowego należy obserwować, czy uzyskaliśmy pożądany efekt w postaci ustania krwawienia oraz czy nie spowodowaliśmy zastoju żylnego w kończynie; zastój krwi powstaje, gdy żyły położone powierzchownie zostały zaciśnięte, podczas gdy tętnice leżące głębiej mają zachowaną drożność, w wyniku tej sytuacji krew dopływ do obwodowej części kończyny powodując nadal krwawienie, żyły powierzchowne zaś uwypuklają się, a kończyna nabiera silnej barwy, przy stwierdzeniu cech zastoju opatrunek należy zdjąć i założyć do powtórnie przy nieco mniejszym ucisku.

74. Omów ogólne zasady postępowania pielęgniarskiego we wstrząsach.

• Ocenić stan świadomości chorego, tętno, oddech, ciśnienie tętnicze, zabarwienie, wilgotność i temp powłok skórnych.

• Ułożyć chorego na wznak z uniesionymi kończynami dolnymi.

• Zapewnić choremu całkowity spokój.

• Zapewnić choremu optymalną temp ciała przez ciepłe okrycie.

• Okolicę urazu ochładzać kładąc zimne okłady (worek z lodem).

• Kontrolować tętno, ciśnienie tętnicze, oddech, stan świadomości.

• Wezwać pomoc lekarską.

Do zadań pielęgniarki należy przygotowanie zestawu przeciwwstrząsowego:

• rurki dotchawicze (różne numery);

• zestaw łączników do rurek dotchawicznych;

• prowadnicę pasującą do rurki;

• kleszczyki Magilla;

• narzędzie zaciskowe;

• laryngoskop Macintosha z zapasową żarówką i baterią;

• rurki ustno-gardłowe;

• żel, np. 2% lidokaina do zmniejszenia oporu tkanek, rękawiczki;

• zestaw do wlewu kroplowego;

• 500ml glukozy 5%, płyny elektrolitowe;

• pojemnik z lekami o zawartości: 4x epinefryna (adrenalina), 4x atropina, 2x chlorek wapnia 10%, 1x dopomina, 1x dobutamina (Dobutrex), 2x chlorowodorek lidokainy, 1x 8,4% wodorowęglanu sodu, 1x leki przeciwbólowe, 1x leki z grupy kortykosteroidów;

• różnej wielkości kaniule do kaniulacji żyły;

• 2x kraniki trójdrożne;

• 2 komplety jałowych gazików;

• 1 rolka plastra o szerokości 2-2,5cm;

• 1 bandaż;

• worek samorozprężalny+ maski twarzowe w dwóch rozmiarach;

• miękkie cewniki do odsysania;

• strzykawkę do uszczelnienia rurki.

75. Omów zasady reanimacji i resuscytacji krążeniowo - oddechowej.

Resuscytacja to przywracanie lub przywrócenie za pomocą dostępnych metod ratunkowych podstawowych objawów życia bez powrotu świadomości !!!

• przywrócenie krążenia, oddychania lub niektórych funkcji OUN

• przywrócenie krążenia i oddychania lub tylko krążenia

Reanimacja to przywrócenie za pomocą dostępnych metod ratunkowych podstawowych objawów życia (krążenie, oddech) i świadomości !!!

• Sprawdzenie czy poszkodowany i wszyscy świadkowie zdarzenia są bezpieczni (zapewnienie bezpieczeństwa)

• Sprawdzenie czy poszkodowany reaguje, poprzez delikatne potrząśnięcie za ramiona i głośne zapytanie „Czy wszystko w porządku”!!!:

• jeśli reaguje pozostawienie w pozycji w jakiej się znajduje o ile nie zagraża mu niebezpieczeństwo, lub ułożyć w pozycji bezpiecznej;

• należy jak najwięcej dowiedzieć się o stanie chorego i wezwać pomoc; *regularnie oceniać jego stan.

• Głośne zawołanie o pomoc!!!!! (jeśli nie reaguje)

• Odwrócenie poszkodowanego na plecy, udrożnienie dróg oddechowych poprzez odgięcie głowy i uniesienie żuchwy.

• Utrzymując drożność dróg oddechowych wzrokiem, słuchem i dotykiem szukanie oznak krążenia i oddechu (10sek.):

• ruchy klatki piersiowej;

• szmery oddechowe.

• Jeśli oddech prawidłowy:

• ułożenie w pozycji bezpiecznej;

• wezwanie pomocy;

• regularna ocena oddechu i tętna.

Kontrola tętna:

Dwoma palcami na zewnętrznej powierzchni szyi w połowie odległości między kątem żuchwy a obojczykiem w połowie odległości między chrząstką tarczowatą a mięśniem mostkowo - obojczykowo - sutkowym.

• Jeżeli oddech nie jest prawidłowy:

• wezwanie pomocy;

• jeśli ratownik jest sam zostawia poszkodowanego, wzywa pomoc następnie rozpoczyna uciskanie klatki piersiowej;

• przystępuje do uciskania klatki piersiowej (gł. 4 - 5cm) 100u/min;

• po wykonaniu 30 uciśnięć udrożnienie dróg oddechowych (odgięcie głowy, uniesienie żuchwy;

• ucisnąć skrzydełka nosa lekko otworzyć usta poszkodowanego, wdmuchnąć powoli powietrze do ust poszkodowanego przez około 1s, obserwując czy klatka piersiowa się unosi- jest to efektywny wdech;

• obserwacja czy klatka opada podczas wydechu;

• powtórzenie wdechu;

• kontynuacja ucisku i wdechu w stosunku 30:2;

• jeśli wykonany pierwszy wdech ratowniczy jest nieefektywny należy: ponownie sprawdzić jamę ustną i usunąć widoczne ciała obce; sprawdzić czy poprawnie zostały wykonane odgięcie głowy i wysunięcie żuchwy;

• resuscytację należy kontynuować do czasu, gdy: przybędą służby ratownicze; poszkodowany zacznie prawidłowo oddychać; ratownik ulegnie wyczerpaniu.

Wyznaczenie miejsca ucisku w masażu pośrednim serca- środkowa część mostka

Układanie w pozycji bezpiecznej- nie dłużej niż 30 min.

Kolejność postępowania w przypadku dzieci:

• Zapewnienie bezpieczeństwa ratownikowi i dziecku.

• Sprawdzenie reakcji dziecka: *delikatnie poruszaj dziecko i zapytaj głośno: „Czy wszystko w porządku?”, nie potrząsaj niemowlęciem i dzieckiem, jeśli podejrzewasz u niego uraz szyjnego odcinka kręgosłupa.

• Jeśli dziecko odpowiada słowami lub porusza się: *pozostaw dziecko w pozycji w jakiej je zastałeś (pod warunkiem, że jest ona dla niego bezpieczna), *oceń jego stan i udziel pomocy w razie potrzeby, *powtarzaj regularnie ocenę stanu ogólnego dziecka.

• Jeśli dziecko nie reaguje: *głośno wołaj o pomoc, *udrożnij drogi oddechowe dziecka poprzez odgięcie głowy i uniesienie; *żuchwy w następujący sposób: początkowo w pozycji zastanej, umieść rękę na czole dziecka i delikatnie odegnij jego głowę ku tyłowi, w tym samym czasie umieść opuszki palca (lub palców) pod bródka dziecka i unieś ją; nie naciskaj na tkanki miękkie pod bródką bo możesz spowodować niedrożność dróg oddechowych, *jeśli wciąż masz trudności z udrożnieniem dróg oddechowych, spróbuj metody wysunięcia żuchwy; *połóż palce wskazujące obydwu rąk za żuchwą dziecka, po jej bokach i popchnij ją do przodu, *obie metody mogą być łatwiejsze do wykonania, jeśli dziecko zostanie delikatnie obrócone na plecy. Jeżeli podejrzewa się istnienie urazu okolicy szyi, należy udrożnić drogi oddechowe, używając jedynie metody wysunięcia żuchwy. Jeśli nadal jest to nieskuteczne, zastosuj niewielkie odchylenie głowy do tyłu, do momentu aż drogi oddechowe zostaną udrożnione.

• Utrzymując drożność dróg oddechowych wzrokiem, słuchem i dotykiem oceń, czy występują prawidłowe oddechy poprzez przysunięcie swojej twarzy blisko twarzy dziecka i obserwowania jego klatki piersiowej: obserwuj ruchy klatki piersiowej, słuchaj nad nosem i ustami dziecka szmerów oddechowych, poczuj ruch powietrza. Patrz, słuchaj i staraj się wyczuć nie dłużej niż 10 sekund zanim podejmiesz decyzję.

• Jeśli dziecko oddycha prawidłowo: *ułóż dziecko w pozycji bezpiecznej (Simsa), *sprawdzaj, czy oddech nadal występuje. *Jeśli dziecko nie oddycha lub ma oddechy agonalne (nieregularne, rzadkie oddechy - bradypnoe): delikatnie usuń widoczne ciała obce mogące powodować niedrożność dróg oddechowych, wykonaj 5 pierwszych oddechów ratowniczych, podczas wykonywania oddechów ratowniczych zwróć uwagę na pojawienie się kaszlu lub odruchów z tylnej ściany gardła w odpowiedzi na twoje działania; obecność lub brak tego typu reakcji stanowi cześć oceny obecności oznak krążenia. Jeśli pomoc nie została

wezwana należy udać się po nią po 1 minucie resuscytacji krążeniowo-oddechowej.

Oddechy ratownicze u dziecka powyżej 1 roku:

zapewnij odgniecie głowy i uniesienie żuchwy, kciukiem i palcem wskazującym ręki leżącej na czole zaciśnij miękkie części nosa, rozchyl nieco usta dziecka, ale utrzymuj uniesienie bródki, nabierz powietrza, obejmij szczelnie swoimi ustami usta dziecka i upewnij się, że nie ma przecieku powietrza, wykonaj powolny wydech do ust poszkodowanego trwający ok. 1-1,5 sekundy, obserwując unoszenie klatki piersiowej.

Oddechy ratownicze dla niemowląt:

umieść głowę w pozycji neutralnej i unieś bródkę, nabierz powietrza, obejmij szczelnie swoimi ustami usta i nos dziecka i upewnij się, że nie ma przecieku powietrza. Jeśli u starszego niemowlęcia nie można objąć ust i nosa, ratownik może próbować objąć swoimi ustami albo tylko usta, albo tylko nos niemowlęcia (jeśli tylko nos— należy zacisnąć usta, aby powietrze nie wydostawało się na zewnątrz), powoli wdmuchuj powietrze do ust i nosa niemowlęcia przez 1-1,5 sekundy, w ilości wystarczającej do widocznego uniesienia się klatki piersiowej, utrzymując odgięcie głowy i uniesienie żuchwy odsuń swoje usta od ust poszkodowanego i obserwuj, czy podczas wydechu opada klatka piersiowa,

Najczęstsze objawy częściowej niedrożności dróg oddechowych (przepływ powietrza jest ograniczony i zwykle głośny):

• Świst wydechowy sugeruje niedrożność dolnych dróg oddechowych

• Bulgotanie, sugeruje obecność treści płynnej lub półpłynnej w górnych drogach oddechowych

• Chrapanie, gdy język lub podniebienie miękkie częściowo zamykają gardło

• Pianie, świadczy o kurczu głośni lub niedrożności na jej poziomie.

Technika uciskania klatki piersiowej u niemowląt

W przypadku wykonywania uciśnięć klatki piersiowej u niemowląt przez jednego ratownika zalecany jest masaż opuszkami dwóch palców, natomiast, gdy jest dwóch lub więcej ratowników należy użyć techniki dwóch kciuków i dłoni obejmujących klatkę piersiową niemowlęcia. Należy umieścić kciuki jeden obok drugiego w jednej trzeciej dolnej mostka ułożone w kierunku głowy niemowlęcia. Pozostałe palce obu dłoni obejmują klatkę piersiową, a końce palców podtrzymują plecy niemowlęcia. Należy uciskać dwoma kciukami dolną cześć mostka aby obniżyć mostek do około jednej trzeciej głębokości klatki piersiowej (ok. 3 - 4cm).

Technika uciskania klatki piersiowej u dzieci

U dzieci należy uciskać w jednej trzeciej dolnej mostka. Aby uniknąć uciskania nadbrzusza, należy zlokalizować wyrostek mieczykowaty poprzez znalezienie miejsca gdzie łuki żebrowe łączą się ze sobą. Szerokość jednego palca powyżej tego punktu wyznaczy prawidłowe miejsce do ucisku mostka. Uciśnięcia powinny być wystarczające aby obniżyć mostek do około jednej trzeciej głębokości klatki piersiowej. Należy zwolnić ucisk i powtarzać tę czynność z częstością około 100/min.

76. Jakich porad udzielisz pacjentowi z zaparciami

Zaparcia stanowią bolączkę wielu osób. Najczęściej są one wywołane błędami żywieniowymi i nieodpowiednimi nawykami. Jednak nie tylko takie mogą być przyczyny tej przykrej przypadłości. Wobec ogromnej różnorodności chorób, które mogą powodować zaparcia, pamiętać należy, że nie wolno ich lekceważyć, zwłaszcza gdy pojawiają się u osób z dotychczas prawidłowym rytmem wypróżnień lub na przemian z nawracającymi biegunkami. Zaparcia nie są chorobą, ale sygnałem niewłaściwych procesów zachodzących w organizmie.

Przemyślany jadłospis

Jeżeli przyczyną problemów z wypróżnianiem jest choroba organiczna zdiagnozowana przez lekarza, najpierw musi być ona wyleczona. Czasami leczenie to także zabieg operacyjny.
Jeśli natomiast wykluczone zostaną choroby będące wtórną przyczyną zaparć, to u większości chorych zazwyczaj stwierdza się tzw. nawykowe zaparcia stolca, związane z zaburzeniami ruchu jelit i przesuwania zawartości jelita w kierunku odbytnicy.

Pożywienie współczesnego człowieka jest tak przetworzone, że ulega niemal całkowitemu strawieniu w przewodzie pokarmowym i wchłonięciu. Powstaje wówczas na tyle mała masa kałowa, że nie wzbudza odpowiednio żywej perystaltyki jelit. Resztki pokarmowe przesuwają się wolno, długo zalegają. Zaczynają powodować drobne dolegliwości.

W takich przypadkach najważniejsza jest profilaktyka i dobre nawyki. Jednym z nich jest przyzwyczajenie do stałej pory oddawania stolca. Ponieważ aktywność ruchowa jelita grubego jest największa po przebudzeniu i po posiłkach, najlepszym okresem do wypróżnień są godziny poranne, po śniadaniu.

Istotne są także ćwiczenia gimnastyczne dwa razy dziennie oraz codzienne spacery.
Najważniejsza w leczeniu tej przykrej dolegliwości jest zmiana sposobu żywienia. Nie należy jednak spodziewać się natychmiastowych efektów, a dietę bogatoresztkową wprowadzać stopniowo. Szczególnie pomocne jest spożywanie błonnika. Błonnik to substancja występująca w ścianach komórek roślinnych, która nie ulega strawieniu pod wpływem enzymów trawiennych przewodu pokarmowego człowieka.

Na podstawie wielu przeprowadzonych badań można stwierdzić, że błonnik ma nie tylko korzystny wpływ na leczenie zaparć, ale jest także czynnikiem zapobiegającym powstawaniu raka okrężnicy i odbytnicy, gdyż nie pozwala na zaleganie i szkodliwe oddziaływanie treści kałowej na ścianę jelita.

Pokarmy będące bogatym źródłem błonnika:

• chleb - pełnoziarnisty żytni, wzbogacony otrębami lub ziarnami zbóż;

• warzywa - zielony groszek, fasola, seler, marchew, kapusta, kukurydza, soja;

• suszone warzywa strączkowe;

• orzechy i nasiona, pieczone śliwki.

Wspomagająco działają ponadto kwasy organiczne:

• kwas mlekowy: kwaśne mleko, maślanka, kefir, jogurty;

• kwas winowy: soki owocowe, wytrawne wina;

• kwas jabłkowy: sok jabłkowy i świeże jabłka, sok winogronowy, owoce suszone;

• kwas cytrynowy: owoce cytrusowe.

Korzystne działanie ma także:

• wypijanie szklanki przegotowanej wody na czczo i ok. 2 litrów płynów obojętnych dziennie, np. wody niegazowanej;

• czopek glicerynowy.

Inne przyczyny zaparć

Ważną przyczyną zaparć u ludzi zdrowych może być także częste tłumienie odruchu defekacyjnego z powodu pośpiechu, skrępowania czy niedostępności w danej chwili urządzeń sanitarnych. Po takim czasie nawet zwiększona objętość stolca może nie wywołać odruchu defekacyjnego.
Prawdziwym problemem są zaparcia u osób unieruchomionych w łóżku po udarach mózgu, z chorobami neurologicznymi, czy też w podeszłym wieku. Wtedy pomocna może się okazać lewatywa, w warunkach domowych nawet z ciepłej wody z mydłem, z soli fizjologicznej lub z gotowego preparatu zakupionego w aptece. W warunkach skrajnych niezbędne może się okazać także mechaniczne, ręczne usunięcie stolca przez lekarza, po którym dopiero rozpoczyna się podawanie leków przeczyszczających i wpływających na czynność jelit.

Ostrożnie ze środkami przeczyszczającymi

Dopiero, gdy zawiodą metody "domowe", można sięgnąć po leki przeczyszczające. Należą do nich:

• środki pochodzące z roślin, jak kora kruszyny, korzeń rzewienia, wyciąg z aloesu, które wchodzą w skład takich preparatów jak Alax, Altra, Normacol, Normosan, Rhelax, Regulax;

• sól gorzka, czyli siarczan magnezu;

• parafina - przy zbyt długim stosowaniu może doprowadzić do przykrego swędzenia odbytu;

• tzw. chemiczne środki przeczyszczające, wśród których najpopularniejszy jest Bisacodyl.
  Pamiętajmy jednak, że z biegiem czasu skuteczność takich środków maleje i zachodzi potrzeba zwiększenia ich dawek, a długotrwałe leczenie może wywołać objawy uboczne. Lepiej, więc starannie planować jadłospis i prowadzić higieniczny tryb życia

77. Wymień i omów działania profilaktyczne stosowane u dzieci w wieku szkolnym.

Ja myślę że to chodzi o regularne przeprowadzanie bada bilansowych w szkołach, i wczesne reagowanie na wszelkie odchylenia od norm. Jak również szczepienia ochronne w szkołach

78. Zaproponuj zakres działań zorientowanych na profilaktykę starzenia.

Racjonalne żywienie: mniej tłuszczu, mniej soli, mniej mięsa czerwonego.

2.Higieniczne warunki życia i pracy oraz dostępność do nowoczesnej dobrze zorganizowanej opieki zdrowotnej.

3.Wyeliminowanie palenia, nadmiernego picia alkoholu, ograniczenie ilości przyjmowanych pokarmów.

4.Zamiana siedzącego i nieruchliwego trybu życia na taki, który ma więcej wysiłku fizycznego, spacerów, jazdy na rowerze.

5.Zwiększenie odporności na stresy życia codziennego, który szczególnie jest niebezpieczny przy długotrwałym silnym stresie.

6.Jak najdłużej utrzymana aktywność umysłowa może chronić przed niektórymi chorobami otępiennymi.

79. Określ zadania pielęgniarskie w opiece nad kobietą w różnym okresie życia.

Okres pokwitania

Okres pokwitania u dziewcząt to czas wielu przemian uwarunkowanych hormonalnie, które mogą mieć dość gwałtowny charakter. Nie pozostaje to bez wpływu na ich zachowania i pojawianie się różnych problemów natury osobistej i społecznej. Jest to czas kształtowania się osobowości, zdobywania samodzielności, podejmowania nowych zadań i ról społecznych oraz szczególnego interesowania się własną osobą, rozwojem samooceny, a także zainteresowania sferą seksualną człowieka. To czas poszukiwania i wyboru własnej drogi życiowej. Konstruowania planów na przyszłość, kwestionowania wartości uznawanych przez osoby dorosłe oraz osiągnięcia niezależności emocjonalnej od rodziców. Okres ten często określany jest jako trudny i dlatego dziewczęta w tym wieku wymagają wiele wsparcia, zrozumienia i życzliwości.

Przygotowanie dziewczynki, jeszcze przed menarche, do okresu pokwitania w tym dostarczenie jej wiedzy na temat fizjologii cyklu miesiączkowego i sposobów pokonywania pojawiających się trudności, należy przede wszystkim do matki. Pewną rolę przypisuje się także najbliższej rodzinie (np. starszej siostrze), nauczycielom i personelowi medycznemu (np. pielęgniarce szkolnej czy środowiskowej). Młode dziewczęta potrzebują wyjaśnienia wszystkiego, co je dręczy i niepokoi, a pomocy w tej kwestii oczekują od osoby, której mogą ufać i powierzać tak osobiste problemy.

W przygotowaniu młodych ludzi do dorosłości szczególnie ważna jest rodzicielska postawa zaufania i respektowanie praw dorastającego dziecka. W takiej atmosferze dziecko łatwiej uczy się współdziałania z otoczeniem, samodzielności, niezależności, działania z własnej inicjatywy i odpowiedzialności za własnej czyny. W przeciwnym wypadku popada w konflikty z najbliższymi, buntuje się i szuka wsparcia u innych osób, najczęściej w grupie rówieśniczej. To z kolei nie zawsze jest akceptowane przez rodziców, rodzi nowe konflikty i grozi innymi jeszcze niebezpiecznymi konsekwencjami (np. sięganiem po papierosy, alkoholu narkotyki, opuszczaniem zajęć lekcyjnych itd.).

Opiekę zdrowotną nad dorastającymi dziewczętami sprawują przede wszystkim lekarze rodzinni i pielęgniarki rodzinne. Wizyta u ginekologa w tym wieku spowodowana jest najczęściej bardzo konkretnymi dolegliwościami, a to sprawia, że towarzyszy jej wiele obaw i niepokojów. Konieczne jest więc dobre przygo­towanie i uspokojenie nieletniej, udzielenie jej rzeczowych i niezbędnych infor­macji na temat przebiegu badania oraz pożądanego sposobu zachowania się w tym czasie. Przy tym szczególnie ważne jest zachowanie ogromnego taktu i po­szanowania tzw. wstydu kobiecego, który w tym okresie życia ujawnia się najbar­dziej. Przygotowanie to należy do zarówno do matki, jak i do pielęgniarki/położ­nej pracującej w gabinecie ginekologicznym. Obecność matki podczas badania lekarskiego nie jest potrzebna, chyba że dziewczyna wyraźnie sobie tego życzy. Stwarza to lepsze warunki do rozmowy o problemach natury zdrowotnej i osobi­stej.

Badanie ginekologiczne młodocianej składa się, podobnie jak dorosłej kobiety, z wywiadu, badania przedmiotowego i badań dodatkowych. Oprócz pytań do­tyczących dolegliwości, skarg czy problemów, z jakimi zgłasza się młoda pacjen­tka do lekarza, w wywiadzie uwzględnia się:

• dotychczas przebyte choroby, zabiegi i operacje;

• wiek menarche, charakterystykę cyklu miesiączkowego oraz rozwój drugorzędowych cech płciowych;

• przyjmowanie leków, w tym także środków antykoncepcyjnych;

• zmianę masy ciała i stosowanie diet odchudzających;

• choroby dziedziczne w rodzinie;

• silne przeżycia emocjonalne i stres psychologiczny.

Dla łatwiejszego rozpoznania zaburzeń w niektórych przypadkach może też być potrzebny wywiad z matką odnośnie jej stanu zdrowia, a także przeszłości położniczej i ginekologicznej.

Badanie przedmiotowe jest dla każdej kobiety, a szczególnie dla młodej dziew­czyny, najtrudniejszym elementem badania ginekologicznego. Lekarz już nie tyl­ko rozmawia z nią o sprawach intymnych, lecz ogląda i dotyka jej ciała, a niekie­dy nawet towarzyszą temu pewne doznania bólowe. Składa się na nie:

• pomiar wzrostu i masy ciała;

• badanie ogólne, a w nim ocena budowy ciała za pomocą pomiarów antro­pometrycznych;

• ocena rozwoju drugorzędowych cech płciowych, tj. rozwoju piersi, owłosienia łonowego i pachowego,

• oglądanie i badanie palpacyjne brzucha,

• ocena stanu zewnętrznych i wewnętrznych narządów płciowych. Oceny stanu wewnętrznych narządów płciowych lekarz dokonuje poprzez ba­danie z użyciem wziernika pochwowego, badaniem dwuręcznym zestawionym lub badaniem palpacyjnym przez odbytnicę. Zadania pielęgniarki/położnej przed, w czasie i po badaniu to:

• polecenie młodocianej oddania moczu i (jeśli są do tego warunki) podmy­cia się_;

• wskazanie miejsca, w którym może się rozebrać;

• przygotowanie fotela ginekologicznego, narzędzi, rękawiczek, środków dezynfekcyjnych, materiałów opatrunkowych;

• pomoc dziewczynie w położeniu się na fotelu ginekologicznym;

• wykonanie jałowego zmywania krocza;

• pomoc lekarzowi podczas badania;

• emocjonalne wsparcie badanej;

• upewnienie się, czy wszystko, co mówił lekarz, zostało przez młodocianą dobrze zrozumiane oraz wyjaśnienie ewentualnie zaistniałych wątpliwości.

Rodzaj tzw. badań dodatkowych zależy od przyczyny zgłoszenia się młodocia­nej do ginekologa. Mogą to być badania laboratoryjne (cytologiczne, mikrobiolo­giczne, bakteriologiczne, parazytologiczne), ultrasonograficzne, psychologiczne i seksuologiczne.

Każda wizyta nastolatki w gabinecie ginekologicznym jest doskonałą okazją dla lekarza i pielęgniarki/położnej do poszerzenia jej wiedzy o fizjologicznym przebiegu cyklu miesiączkowego, znaczeniu prowadzenia samoobserwacji i reje­stracji (zapisywania) zachodzących w nim zmian oraz o życiu seksualnym i w miarę potrzeby (jeżeli podjęła już współżycie płciowe, wkrótce zamierza to uczynić lub jest tym zainteresowana) o sposobach zapobiegania ciąży. Dobrze jest, jeśli ma to charakter poważnej i życzliwej rozmowy, umożliwiającej dziew­czynie zadawanie pytań, a odpowiedzi na nie są zrozumiałe, wyczerpujące i rze­telne. Komentując jej wypowiedzi, należy zawsze unikać ocen. Takie postępowa­nie personelu medycznego ma korzystny wpływ na dalszą zgłaszalność młodo­cianej do ginekologa.

Na zakończenie każdej wizyty dobrze jest wręczyć młodej pacjentce broszurę informacyjną lub inne materiały dotyczące interesujących ją zagadnień.

Okres dojrzałości płciowej

Opiekę nad zdrowiem kobiety w wieku dojrzałym sprawują:

• lekarz położnik-ginekolog;

• pielęgniarka/położna pracująca w poradni K lub w każdym innym gabine­cie ginekologicznym;

• pielęgniarka i położna środowiskowa.

Do ich zadań należy prowadzenie działań promocyjnych, profilaktycznych, le­czniczych i rehabilitacyjnych, przy czym największy nacisk powinien być położo­ny na pierwsze te dwa elementy. Jest to zgodne ze współczesnymi trendami w medycynie światowej i zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO).

Profilaktyka w położnictwie i ginekologii to zapobieganie różnym chorobom narządu rodnego, np. nowotworom, stanom zapalnym, zaburzeniom statyki i za­burzeniom cyklu miesiączkowego; oprócz tego - niepłodności małżeńskiej i nie­pomyślnemu zakończeniu ciąży. Jednak, aby przynosiła pożądany skutek, konie­czna jest aktywna postawa samych kobiet. Dlatego zadaniem pielęgniarek i położnych jest mobilizowanie i zachęcanie ich do regularnego kontrolowania stanu swojego narządu rodnego u ginekologa. Każda kobieta w wieku dojrzałym powinna zgłaszać się na wizyty profilaktycz­ne do ginekologa przynajmniej raz w roku, zawsze bezpośrednio po zakończeniu krwawienia miesięcznego. Łatwiejsze jest wówczas badanie lekarskie, a kobieta odczuwa mniejszy dyskomfort. Wizyty profilaktyczne to takie, których powo­dem jest wyłącznie chęć sprawdzenia stanu swojego narządu rodnego, a nie np. doboru środka antykoncepcyjnego, rozpoznania ciąży czy zasięgnięcia porady w związku z przedłużaniem się krwawień miesiączkowych. Są one o tyle ważne, że dają duże możliwości wczesnego wykrycia zmian i podjęcia leczenia.

W profilaktyce, w tym także ginekologicznej, wyróżnia się trzy fazy. Pierwsza z nich to tzw. profilaktyka pierwotna, do której należy:

• potęgowanie zdrowia kobiet i mężczyzn poprzez działalność personelu medycznego (głównie pielęgniarek i położnych) w zakresie oświaty zdro­wotnej, wychowania seksualnego, poradnictwa przedmałżeńskiego i ba­dań okresowych;

• specyficzna ochrona zdrowia, wyrażająca się stosowaniem szczepień ochronnych oraz popularyzacją zasad higieny osobistej, otoczenia, pracy i urządzeń sanitarnych, a także zwalczanie niesprzyjających zdrowiu przy­zwyczajeń i nałogów;

• wczesne wykrywanie i leczenie chorób, wykonywanie badań diagnostycz­nych oraz przeciwdziałanie rozpowszechnianiu się chorób zakaźnych.

Profilaktyka drugiej fazy, inaczej zapobieganie wtórne, to leczenie chorych we wczesnym okresie zachorowania, którego celem jest przeciwdziałanie rozwojowi choroby, a przez to zapobieganie niesprawności, niezdolności i przedwczesnej śmierci. Przykładem takich działań w ginekologii jest leczenie stanów zapalnych narządu rodnego kobiety.

Trzecia faza profilaktyki dotyczy osób z zaawansowanym stadium choroby, u których doszło do ograniczenia bądź utraty niektórych funkcji organizmu. Po­lega ona na dążeniu do zmniejszenia jej skutków.

Podczas wizyty u ginekologa kobieta powinna mieć wykonane kliniczne bada­nie piersi, przy czym może to zrobić lekarz lub specjalnie przygotowana do tego pielęgniarka/położna. Oprócz tego, zadaniem pielęgniarek i położnych jest infor­mowanie pacjentek o celu, zasadach i technice wykonywania samobadania piersi oraz praktyczne jej nauczanie.

Samobadanie piersi, inaczej samokontrolę, powinna wykonywać każda kobie­ta powyżej 20. roku życia, regularnie co miesiąc, bezpośrednio po zakończeniu krwawienia miesięcznego. Piersi w tym czasie są w okresie „spokoju" hormonal­nego, a tym samym nie są obrzmiałe i wrażliwe na dotyk. Kobiety po menopauzie natomiast powinny wybrać jeden dzień w miesiącu i przeprowadzać to badanie zawsze tego samego dnia.

Technika samobadania piersi składa się z dwóch części, tj.:

• oglądania, które ma na celu poszukiwanie zmian skórnych;

• badania palpacyjnego, zmierzającego do wyczucia zmian w piersiach. Badanie to wykonuje się w pozycji stojącej i leżącej. Stojąc przed lustrem, ko­bieta ogląda swoje piersi, trzymając ręce:

• wzdłuż tułowia;

• unosząc je w górę;

• mocno wspierając na biodrach.

W tej części badania kobieta zwraca uwagę na zmianę kształtu i położenia piersi, stan brodawki sutkowej (zmarszczenia, wciągnięcia, zabarwienie skóry) i ewentualną wydzielinę z piersi (surowiczą lub krwawą). W dalszej kolejności unosi lewe ramię ku górze i za pomocą opuszek palców prawej dłoni kontroluje lewą pierś, uciskając małe, pokrywające się częściowo obszary (wielkości małej monety), dzieląc je na koła, linie i kliny. Przy tym:

• koła - zaczyna badać od zewnętrznego brzegu piersi, przesuwając palce powoli w sposób okrężny, zataczając coraz to mniejsze okręgi, zbliżając się do brodawki piersiowej;

• linie - rozpoczynając od badania dołu pachowego, przesuwając palce małymi ruchami do obszaru poniżej piersi, a następnie w ten sam sposób ku górze i ponownie, aż obejmie całą pierś;

• kliny - zaczyna badać, przesuwając palce od brodawki sutkowej do obwo­du piersi.

W celu zbadania prawej piersi wszystkie te czynności wykonuje lewą ręką.

Technika samobadania piersi w pozycji leżącej jest taka sama jak w stojącej, przy czym ramię po stronie badanej należy unieść powyżej głowy, a pod bark podłożyć małą poduszkę lub złożony, gruby ręcznik. Na zakończenie, leżąc na wznak, sprawdzić stan węzłów chłonnych pod pachami, pamiętając, że podczas kontrolowania dołu pachowego ręka po stronie badanej powinna leżeć wzdłuż tułowia.

RAZ W MIESIĄCU ZRÓB TO DLA SIEBIE NIE BÓJ SIĘ I ZBADAJ PIERSI

Przed lustrem.

• Unieś ręce do góry, czy nie widzisz zmian w kształcie piersi i kolorze skóry? Czy skóra nie marszczy się i nie ciągnie?

• To samo skontroluj opierając dłonie mocno na biodrach.

• Ściśnij brodawkę. Zobacz, czy nie wydziela się z niej płyn.

Pod prysznicem

• Lewą rękę połóż z tylu głowy, prawą na lewej piersi. Lekko naciskając trzema środkowymi palcami, zataczaj drobne kółeczka wzdłuż piersi, z góry na dół i z powrotem. To samo zrób z prawą piersią. Sprawdź, czy nie czujesz stwardnienia lub guzka.

Po kąpieli

• Połóż się. Wsuń poduszkę lub zwinięty ręcznik pod lewy bark, lewą rękę włóż pod głowę. Trzema środkowymi palcami prawej ręki zbadaj lewą pierś, tak jak pod prysznicem. To samo powtórz z prawą piersią.

• Wyjmij rękę spod głowy, połóż wzdłuż tułowia i zbadaj pachy. Sprawdź, czy nie masz powiększonych węzłów chłonnych.

Zaufaj dłoniom

• Badaj się już od 20 toku życia, regularnie co miesiąc (najlepiej między 7 a 10 dniem cyklu, liczonym od 1 -go dnia miesiączki.)

• Jeżeli nie miesiączkujesz lub jesteś w ciąży powinnaś wykonywać regularne badania, np. 1 -go dnia każdego miesiąca.

• Gdy zauważysz coś niepokojącego, idź natychmiast do lekarza.

• 80% zmian w piersiach kobiety wykrywają same lub ich partnerzy.

• Nie każdy guzek jest rakiem.

• Nawet gdy sama nie widzisz niepokojących zmian, kontroluj piersi u lekarza.

• Po ukończeniu 35 lat zrób mammografię.

• Rak piersi wcześnie wykryty jest uleczalny, a guz można usunąć zachowując pierś.

Okres przekwitania

Opiekę zdrowotną nad kobietami w tym okresie sprawuje ten sam zespół me­dyczny, co w poprzednim, jednakże zadania pielęgniarek i położnych są teraz nieco inne. Wynikają one przede wszystkim ze stanu ich zdrowia, zgłaszanych problemów i oczekiwań.

W sprawowaniu opieki nad kobietą w okresie przekwitania ważne jest:

• rozpoznanie objawów charakterystycznych dla tego okresu;

• poznanie i ocena warunków socjalno-bytowych oraz przyjętej przez kobie­tę strategii życiowej;

• wzbogacenie jej wiedzy na temat fizjologii tego okresu oraz motywowanie do podejmowania korzystnych dla zdrowia zachowań;

• podjęcie współpracy z rodziną na rzecz wsparcia kobiety w tym trudnym dla niej okresie.

Rozmawiając z kobietami na temat pożądanych zachowań w okresie klimakterium, szczególnie dużo uwagi należy poświęcać sprawom prawidłowego odży­wiania się, zachowania aktywności fizycznej i zasadności kontrolowania masy ciała. Błędy popełniane w tym czasie sprzyjają bowiem otyłości, pojawianiu się różnych chorób oraz złemu samopoczuciu. Dieta kobiet powinna być urozmaico­na, bogata w białko, wapń, witaminy i sole mineralne. Ograniczenia dotyczą tłuszczów zwierzęcych, cukrów prostych, soli kuchennej, alkoholu, mocnej kawy i herbaty. Trzeba również podkreślić, że posiłki powinny być mniej obfite niż zwykle, ale za to częściej spożywane. Palenie papierosów w tym czasie jest szcze­gólnie przeciwwskazane.

Znamienne dla okresu przekwitania są zaburzenia snu nocnego. Dlatego waż­na jest dbałość o spokojny i dostatecznie długi (minimum 8 godzin) sen. Przed udaniem się na wypoczynek nocny, dobrze jest wyjść z domu na krótki spacer, a po powrocie wypić szklankę ciepłego napoju, np. mleka.

Dbałość o higienę ciała i wygląd zewnętrzny, a także zachowanie aktywności seksualnej ma duże znaczenie dla zdrowia fizycznego i psychicznego kobiety Zwiększa poczucie własnej wartości oraz sprzyja harmonii stosunków małżeń­skich i rodzinnych. Korzystanie z profilaktycznych badań ginekologicznych (i innych w razie po­trzeby), jak również wykonywanie samokontroli piersi, to także ważne problemy, które pielęgniarka/położna powinna omawiać z kobietami. Jeszcze inną sprawą jest świadczenie pomocy w podejmowaniu decyzji o stosowaniu hormonalnej te­rapii zastępczej. Dla niektórych kobiet może być ona trudna, ponieważ słyszały wiele złego na temat jej skutków. Potrzebne jest im zatem wyjaśnienie i uspoko­jenie.

Pojawienie się objawów klimakterium często zbiega się z takim okresem w ży­ciu kobiety, w którym dzieci już dorosły, założyły własny dom i rodziny. Sytuację tę wielu matkom trudno zaakceptować, czują się osamotnione i opuszczone. Dlatego dobrze, jeśli potrafią wytyczyć sobie nowe cele życiowe, nie wycofują się, lecz pozostają aktywne.

O trudnościach okresu klimakterium i sposobach radzenia sobie z nimi trzeba rozmawiać nie tylko z kobietami, których to dotyczy, lecz również z ich najbliż­szymi. Ukazanie roli rodziny w pokonywaniu tych trudności korzystnie wpływa na lepsze zrozumienie ich zachowań oraz mobilizację do dokonania zmian nie­których przyzwyczajeń i upodobań.

80. Scharakteryzuj specyfikę opieki nad pacjentem w wieku geriatrycznym.

• Poznanie starzenia się jako procesu, będący jedną z faz życia ludzkiego.

• Podejmowanie działań zmierzających do opóźnienia procesu starzenia- gerohigienia.

• Diagnoza sytuacji życiowej ludzi w podeszłym wieku: określenie stanu zdrowia i zaradności życiowej; poznanie aktywności w czasie wolnym; określenie systemu wartości uznawanego przez ludzi starszych; rozpoznanie sytuacji ekonomicznej i społecznej starszych.

• Promowanie zdrowia u osób starszych.

• Opracowanie metod i środków opieki nad ludźmi.

• Realizowanie opieki nad osobą starszą w domu.

• Uczestniczenie w tworzeniu optymalnych warunków życia dla ludzi starszych.

• Podejmowanie działań zmierzających do podniesienia stanu rodzinnego i społecznego, a także roli człowieka starszego we współczesnym świecie.

• Kształtowanie postaw wzajemnego zrozumienia i porozumienia, tolerancji i dialogu pokoleń.

• Profilaktyka zmierzająca do przeciwdziałania procesowi starzenia się.

• Przeciwdziałanie izolacji i osamotnienia ludzi starszych.

• Udział w działaniu terapeutycznym i rehabilitacyjnym, celem których jest samorealizacja przez nadanie starości celu wymiaru życia twórczego.

• Inspirowanie i stymulowanie reakcji nad sensowną starością, prowadzącej do określonych nowych celów i zadań w tym okresie.

• Subtelne inspirowanie godzenia się z tym co nieuchronne, czyli przygotowanie człowieka do cierpienia, umierania i śmierci.

• Opiekowanie się człowiekiem starszym w okresie śmierci (terminalnym).

81. Wyjaśnij pojęcia i dokonaj porównania opieki paliatywnej, hospicyjnej i terminalnej.

Opieka paliatywna: jest wszechstronną, całościową, zindywidualizowaną opieką nad ludźmi chorymi na nieuleczalne i postępujące choroby w końcowym okresie ich życia.

Celem opieki paliatywnej jest: poprawa jakości życia chorego i ich rodzin przez usuwanie lub zmniejszanie dolegliwości (fizycznych i psychicznych); łagodzenie cierpień duchowych, przygotowanie chorego i jego rodziny do spokojnej śmierci; pomoc rodzinom chorych w czasie trwania choroby i wsparcie po utracie najbliższej osoby.

Opieka hospicyjna jest wszechstronną opieką nad ludźmi ciężko chorymi w ostatnim, to jest terminalnym, okresie ich życia i obejmuje również rodziny tych chorych.

Opieka hospicyjna stara się: aby chory nie odczuwał bólu ani innych przykrych dolegliwości fizycznych, które mogą występować w ciężkiej chorobie; aby okres życia jaki pozostał choremu był wartościowy, aby czuł się potrzebny i  aby mógł go przeżyć godnie; aby człowiek dobiegający kresu życia nie był samotny, a także, aby miał czas i warunki do refleksji nad swoim życiem i do przygotowania się do odejścia; pomagać rodzinie chorego w opanowaniu lęku, radzeniu sobie z problemami jakie sprawia  ciężka choroba i śmierć; wyjaśniać członkom rodziny sytuację, uczyć pielęgnowania i zachowania się wobec chorego,  pomagać w ukojeniu bólu po stracie bliskiej osoby.

Opiekę hospicyjną prowadzi zespół pracowników i wolontariuszy współpracujących ze sobą. Łączy ich bezinteresowna chęć niesienia pomocy choremu i jego rodzinie.

Opieka hospicyjna domowa sprawowana jest wówczas, gdy chory przebywa we własnym domu, a rodzina ma możliwość troszczyć się o niego i pielęgnować go. Pracownicy i wolontariusze odwiedzają w domach tych chorych. Wykonują zabiegi, obserwują chorego i doradzają rodzinie. Pilnują wspólnie jak należy postępować.

Opieką w domu hospicyjnym obejmuje się chorych: którzy nie mają domów lub rodzin zdolnych do opieki, np.: ze względu na warunki mieszkaniowe lub społeczne (praca zawodowa członków rodziny), u których występują dotkliwe bóle lub inne objawy trudne do opanowania w warunkach domu rodzinnego.

Opieka terminalna, opieka nad człowiekiem umierającym. Współcześnie podejmowane są różne wysiłki zmierzające do tego, aby człowiekowi umierającemu zapewnić możliwie najlepszą pomoc - w tym ogromnie trudnym okresie rozstawania się z życiem, z wszystkim, co było w nim ważne i znaczące, z bliskimi. Specjalnego znaczenia nabiera ta pomoc w stosunku do ludzi, którzy umierają powoli, którzy cierpią.
U podstaw podejmowanych wysiłków leży przekonanie, że każdy człowiek ma prawo do godnej śmierci, a społeczeństwo - obowiązek moralny zapewnienia koniecznej opieki i pomocy. Przełamywana jest więc zmowa milczenia wokół śmierci, opracowywane są różne programy pomocy, ukazują się publikacje, przygotowywani są lepiej do tej pomocy lekarze, a szczególnie pielęgniarki, angażowani są ludzie dobrej woli, powstają hospicja i oddziały opieki paliatywnej.

Każdy człowiek umiera inaczej, każdy potrzebuje więc pomocy indywidualnej, świadczonej przez kogoś bliskiego, przyjaznego, okazującego serdeczne współczucie, umiejącego słuchać i zachęcać do uzewnętrzniania przeżyć, rozumiejącego i okazującego zrozumienie.
Wielki problem w opiece nad człowiekiem umierającym stanowi takie likwidowanie bólu przez odpowiednie stosowanie środków, które pozwoli na to, że ból nie będzie wracał. Inny problem stanowi odpowiedź na pytanie, czy należy informować, czy nie informować o zbliżającej się śmierci. Wiele poważnych argumentów przemawia za jednym i drugim.
Wydaje się, że najlepszą odpowiedź dają ci, którzy stwierdzają, że decyzja podejmowana być powinna na podstawie możliwie wnikliwego poznania i zrozumienia konkretnego człowieka umierającego. Pamiętać trzeba o sprawach dla człowieka najważniejszych, spełniać jego prośby. Do spraw tych należą potrzeby duchowe związane z praktykami religijnymi.
Sprawą bardzo ważną w opiece nad człowiekiem umierającym jest pomaganie rodzinie w przeżywanym przez nią cierpieniu w związku z nadchodzącą stratą kogoś bliskiego i kochanego. Rodzina winna być także przygotowywana i włączana do opieki.

6

---