PKB wg Halla
PKB to strumień nowych produktów wytworzonych przez daną gospodarkę, w danym okresie, wyrażony w danej walucie:
Sposoby liczenia:
suma wydatków na dobra i usługi różnych podmiotów
PKB = C + I + G + X
suma produkcji w różnych gałęziach (łączna wartość dodana)
wartość dodana = przychód ze sprzedaży dóbr - koszt dóbr pośrednich
suma dochodów różnych grup wytwarzających PKB
PKB = dochody z pracy + dochody z majątku/własności + amortyzacja + podatki
Sprzedaż końcowa
Sprzedaż końcowa = PKB - inwestycje w zapasy
inwestycje w zapasy = końcowy zasób zapasów - początkowy zasób zapasów
Miara ta jest wprowadzona w celu redukcji wahań wielkości PKB wywoływanych zmianami stanu zapasów.
PKB realny a nominalny
PKB realny jest wyrażony w cenach stałych (czynników produkcji)
PKB nominalny to PKB w cenach bieżących (rynkowych)
Używając PKB nominalnego eliminujemy wpływ inflacji, niejako wyrażając PKB w jednostkach fizycznych a nie w walucie.
Dochód
Dochody to wszelkie wpływy (pieniężne i niepieniężne) jakie jednostki otrzymują w zamian za swoją pracę w danym okresie czasu. Inaczej: wartość dodana rozdzielona na poszczególne podmioty gospodarki.*
* definicja własna nie autoryzowana
Dochód osobisty - całkowity dochód obywateli przed opodatkowaniem
Dochód rozporządzalny - dochód osobisty po zapłaceniu podatku dochodowego
Dochód narodowy = dochody z pracy + dochody z majątku (osiągane przez obywateli danego państwa):
PKB
+ dochody netto z tytułu własności za granicą
= PNB
- amortyzacja
= PNN
- VAT, akcyza
- transfery przedsiębiorstw
+ dotacje dla przedsiębiorstw
- rozbieżności statystyczne
= Dochód Narodowy
Transakcje międzynarodowe
Transakcje międzynarodowe (bilans płatniczy)
transakcje rachunków obrotów bieżących
bilans handlowy (dobra, produkty, surowce etc.) (eksport-import)
bilans usług (eksport-import)
dochody z czynników produkcji netto
płatności transferowe netto (-)
transakcje rachunków obrotów kapitałowych (zapis transakcji dotyczących aktywów finansowych danego państwa z zagranicą)
Deficyt handlowy to ujemne saldo bilansu handlowego (a nie bilansu obrotów bieżących - wg Halla), wskazujące na większy import do kraju niż eksport z zagranicy dóbr.
Spożycie
Spożycie to wartość produktów (dóbr i usług) zużytych na zaspokojenie potrzeb ludności:
spożycie prywatne
indywidualne (z dochodów osobistych gospodarstw domowych)
w sektorze instytucji niekomercyjnych (organizacje społeczne, partie polityczne, związki zawodowe, stowarzyszenia, fundacje, jednostki organizacji wyznaniowych)
spożycie publiczne
indywidualne - wartość przekazanych wyrobów i usług nierynkowych np. edukacja, ochrona zdrowia etc.
ogólnospołeczne dotyczy usług i wyrobów nierynkowych nie mających konkretnego odbiorcy np. administracja publiczne, obrona narodowa etc.
Nakłady inwestycje
Nakłady inwestycyjne są to nakłady finansowe lub rzeczowe, których celem jest stworzenie nowych środków trwałych lub ulepszenie istniejących oraz nakłady na tzw. pierwsze wyposażenie inwestycji.
nakłady na środki trwałe obejmują:
budynki i budowle
maszyny, urządzenia, narzędzia
środki transportu
inne
Szara gospodarka
Szara gospodarka dotyczy produkcji ukrytej oraz produkcji nielegalnej.
Wg norm UE (również przyjętych przez GUS) statystyki nie obejmują produkcji nielegalnej.
Produkcja ukryta polega na wytwarzaniu wyrobów lub świadczeniu usług, któeych wytwarzanie nie jest zabronione przez prawo ale jej rozmiary są w całości lub w części ukrywane przed organami administracji państwowej (podatkowymi, celnymi, ubezpieczeń społecznych etc.)
W ramach produkcji ukrytej wyróżniono:
zaniżenie efektów działalności przez podmioty zarejestrowane
działalność gospodarczą nie rejestrowaną, prowadzoną na własny rachunek
Metodologia liczenia PKB wg GUS
PKB obrazuje końcowy rezultat działalności wszystkich podmiotów gospodarki narodowej.
rozmiary działalności gospodarczej (produkcji) =
wartość dodana jednostek krajowych (tzw. rezydentów)
+ podatki
- dotacje do produktów;
końcowy rezultat działalności rezydentów =
spożycie (publiczne i prywatne)
+ akumulacja *
+ eksport netto
* akumulacja =
+ nakłady brutto na środki trwałe (zwiększające wartość majątku trwałego m.in. remonty, przyrost wartości niematerialnych i prawnych
+ przyrost rzeczowych środków obrotowych tj. zapasów
suma dochodów rezydentów =
dochody pierwotne instytucji krajowych (+wynagrodzenia + dochody z własności + podatki + ZUS - dotacje)
+ dochody netto sektora zagranica;
PKB wg sektorów instytucjonalnych w 1999 r:
sektor |
udział w PKB [%] |
przedsiębiorstwa |
45,9 |
inst. finansowe i ubezpieczeniowe |
1,8 |
inst. rządowe i samorządowe |
11,5 |
gospodarstwa domowe |
26,8 |
inst. niekomercyjne |
1,2 |
całkowity PKB 615.559,6 mln PLN
PKB wg sektorów własności w 1999 r:
sektor |
udział w PKB [%] |
publiczny |
25,8 |
państwowy |
16,6 |
samorządowy |
6,5 |
prywatny |
61,4 |
krajowy |
50,5 |
zagraniczny |
6,1 |
Środki trwałe brutto w 1999 r:
razem: 1.346.008,6 mln PLN
sektor |
udział w PKB [%] |
publiczny |
52,5 |
państwowy |
39,4 |
samorządowy |
9,4 |
prywatny |
46,5 |
krajowy |
35,1 |
zagraniczny |
3,4 |
Nakłady inwestycyjne w 1999 r:
razem: 125.954,4 mln PLN
sektor |
udział w PKB [%] |
publiczny |
37,9 |
państwowy |
18,6 |
samorządowy |
11,4 |
prywatny |
62,1 |
krajowy |
34,9 |
zagraniczny |
22,5 |