Nauka o polityce, 08. 01. 2009 - wykład
C. d. poprzedniego wykładu.
Etapy rewolucji:
Okres niepokoju społecznego i wrzenia
Niepokój ogarnia także intelektualistów, którzy przygotowują ideologię
Powstają organizacje polityczne przygotowujące rewolucję. Organizacje te mobilizują poparcie społeczne dla ruchu rewolucyjnego
Wybuch rewolucji; walka o władzę
Okres władzy sprawowanej przez siły umiarkowane
Mobilizacja i rozwój grup ekstremistycznych, które obawiają się, że siły umiarkowane nie obronią rewolucji
Przejęcie władzy przez ekstremistów; zwalczanie kontrrewolucji za pomocą terroru
Opadnięcie terroru, stabilizacja nowego porządku lub restauracja starego.
Temat: Systemy demokratyczne.
Rozumienie demokracji
Podstawowe zasady demokracji
a) zasady formalno-prawne
b) zasady zwyczajowe
Wybrane modele demokracji
a) J. Schumpeter
b) R. Dal
c) A. Lijphart
Ograniczenia i zalety demokracji
Ad. 1. Demokracja dotyczy różnych sfer zjawisk:
demokracja społeczna - demokracja w stosunkach międzyludzkich
demokracja jako pojęcie maskujące rzeczywistość, np. demokracja socjalistyczna
demokracja polityczna
demokracja przemysłowa
demokracja lokalna
Demokracja polityczna:
◦ aksjologiczna - odwoływanie się i realizacja wartości (wolność, równość, sprawiedliwość, godność, tolerancja, pluralizm), katalog wartości
◦ materialna - efekty działań w praktyce (likwidacja różnic społecznych, godzenie interesów, wykluczanie przemocy z konfliktów politycznych, zgodność treści decyzji z preferencjami większości, ochrona mniejszości)
◦ proceduralna - waga określonych procedur, instytucji (wybory)
Sobolewski: Demokracja proceduralna nie gwarantuje demokracji materialnej.
Brak demokracji proceduralnej gwarantuje brak demokracji materialnej.
Demokracja nieliberalna - po wyborach przedstawiciele przyznają sobie duży zakres swobody działania.
Zaakaria (?): Odbyły się wolne wybory, ale w ich wyniku wybrano niedemokratyczny element (Rosja, Francja Sarkozy'ego)
Demokracja liberalna - ograniczona; zwycięzca nie może wszystkiego. Wymogi:
siły sprawujące władzę muszą być zależne od elektoratu
istnienie instytucji kontrolnych (TK, RPO)
gwarancje pluralizmu i przestrzegania praw mniejszości
Inny podział:
Demokracja jako model idealny - demokratyczne sprawowanie władzy, wszyscy obywatele działając na równych prawach. bezpośrednio i jednomyślnie sprawują władzę.
W rzeczywistości nie występuje ze względu na:
◦ zróżnicowanie społeczne, interesów, poglądów, dążeń
◦ profesjonalizację władzy, brak kompetencji obywateli
◦ kryzys obywateli, którzy nie chcą uczestniczyć w polityce
◦ niską jakość przedstawicieli
Demokracja jako pojęcie normatywne - co powinno oznaczać pojęcie demokracji.
System rządów, w którym do większości każdorazowo należy prawo suwerennego ustalania polityki państwa - większość decyduje o kierunku polityki.
Lud nie może ograniczyć podstawowych praw i wolności obywatelskich. Ustalanie kierunku polityki ma się odbyć w takich warunkach społeczno-ekonomicznych, które umożliwiają swobodne kształtowanie się woli i świadomości obywateli (minimum dobrobytu, brak granic społecznych, które przeszkadzałyby w zdobyciu minimum edukacji).
Struktura władzy jest oligarchiczna. Rządzą partie, a nie ludzie.
Demokracja w praktyce. Demokracja polega na możliwości wyboru i konieczności poddania się reelekcji elity rządzącej. Rolą wyborców jest zdecydowanie, która elita ma objąć władzę.
Karl Popper: Problem demokracji to nie problem doskonalenia wyborów, ale stworzenie demokratycznych procedur odwoływania władz.
Ad. 2. Zasady.
formalno-prawne
◦ suwerenność - najważniejsza, konstytuuje demokrację
◦ reprezentacja
◦ podział władz
◦ państwo prawa
Władza suwerenna - najwyższa, rozstrzygająca.
Przejawy suwerenności:
◦ realizacja dobra powszechnego
◦ referendum
◦ wybory