Zginanie proste.
Dowolny przestrzenny uk³ad si³ mo¿na zredukowaæ do jednej si³y wypadkowej i do jednej pary si³. W wytrzyma³oœci materia³ów za punkt redukcji przyjmuje siê zazwyczaj œrodek 0 przekroju poprezcznego prêta i dzia³anie odrzuconej w myœli czêœci prêta zastepujemy si³¹ wypadkow¹ W i par¹ si³ o momencie Mo.
Wypadkow¹ W rozk³adamy na dwa wzajemnie prostopad³e kierunki:
- kierunek normalnej do przekroju (uk³adowa normalna N),
- kierunek styczny (sk³adowa styczna T).
Równie¿ wektor Mo rozk³adamy na dwie wzajemnie prostopad³e sk³adowe:
- sk³adowa styczna Mg , le¿¹ca w p³aszczyŸnie przekroju poprzecznego prêta,
- sk³adow¹ normaln¹ Ms ,
Sk³adowa normalna Ms powoduje skrêcanie prêta. Natomiast sk³adowa styczna Mg powoduje zginanie i nazywa siê j¹ momentem gn¹cym w danym przekroju prêta.
Zginanie czyste - je¿eli w danym przekroju uk³adu si³ zewnêtrznych sprowadza siê do jednej sk³adowej Mg .
Zginanie z udzia³em si³ poprzecznych - przy zginaniu czystym wystêpuje równoczeœnie si³a tn¹ca T.
Zginanie proste (p³askie) - wystêpuje, gdy si³a tn¹ca (poprzeczna) T oraz para si³ powoduj¹ca zginanie preta dzia³ania w jednej plastycznie zawierajacej osie g³ówne centralne przekrojów poprzecznych prêta.
Je¿eli si³y czynne (obci¹¿enia) dzia³aj¹ce na prêt zginany le¿a w jednej p³aszczyŸnie, to p³aszczyznê t¹ nazywamy p³aszczyzn¹ zginan¹.
Rozwa¿aj¹c uk³ad si³ dzia³aj¹cy w jednej p³aszczyŸnie zawieraj¹cej oœ belki, mo¿na przedstawiæ definicje si³ normalnych N, si³ tn¹cych T i momentów gn¹cych Mg :
- si³¹ normaln¹ N w danym przekroju poprzecznym belki nazywamy rzut na kierunek normalnej, wypadkowej wszystkich si³ zewnêtrznych dzia³aj¹cych na czêœæ belki odciêtej tym przekrojem.
Si³a normalna N bêdzie dodatnia, je¿eli ma zwrot zgodny ze zwrotem normalnej zewnêtrznej danego przekroju belki.
DEFINICJE SI£ NORMALNYCH, SI£ TNACYCH I MOMENTÓW GN¥CYCH
Si³a tn¹ca T w danym przekroju poprzecznym belki nazywamy rzut na p³aszczyznê tego przekroju wypadkowej wszystkich si³ zewnêtrznych dzialaj¹cych na czêœæ belki odciet¹ tym przekrojem.
Si³a tn¹ca T bêdzie dodatnia, je¿eli na wyciêty w myœli element belki si³a ta bêdzie siê stara³a obróciæ zgodnie z ruchem wskazówek zegara.
Moment gn¹cy Mg w danym przekroju belki nazywamy sumê momentów (wzglêdem œrodka ciê¿koœci tego przekroju) wszystkich si³ zewnêtrznych dzia³aj¹cych na czêœc belki odciêt¹ tym przekrojem.
Moment tn¹cy Mg bedzie dodatni, e¿eli wyciêty w myœli element belki stara siê wygi¹æ wypuk³oœci¹ do do³u.
BELKA PODDANA CZYSTEMU ZGINANIU
Zginanie czyste mo¿na zaobserwowaæ w przypadku zginania belki pryzmatycznej obci¹¿onej. Czêœæ CD tej belki jest obci¹¿ona tylko momentem gnacym. Sia tn¹ca w tej czêœci belki równa jest zeru belka poddana jest zginaniu czystemu (Mg =const, T=0).
Na pryzmatycznym prêcie o przekroju prostok¹tnym na jego powierzchni bocznej narysujemy siatkê utworzon¹ z linii równoleg³ych do osi prêta oraz linii obwodowych le¿¹cych w plaszczyznach przekrojów poprzecznych prêta.
OBSERWACJE I HIPOTEZY
Analiza czêœci CD belki po odkszta³ceniu pozwala na sformu³owanie nastepuj¹cych spostrzezeñ:
1. Krzywizna belki na odcinku CD jest sta³a i belka wygina siê w kszta³t ko³a.
2. W tych warunkach p³askie przekroje prostopad³e do osi belki przed odkszta³ceniem pozostaj¹ p³askie i prostopad³e do do zakrzywionej po odkszta³ceniu osi belki (hipoteza p³askich przekrojów). Przekroje te ulegaj¹ zatem wzglêdnemu obrotowi.
3. Wskutek obrotu przekrojów wzd³uzne elementy belki (w³ókna) doznaja odkszta³ceñ.
4. Przyjmujemy za³o¿enie o braku nacisków w³ókien na siebie (barak naprê¿eñ w kierunku prostopad³ym do osi belki), a wiêc jednoosiowy stan napre¿enia.
5. W takich warunkach w³ókna doznaj¹ tylko rozci¹gania lub sciskania (czêœæ w³ókien ulega wyd³u¿aniu, a czêœæ skróceniu).
6. Miedzy tymi w³óknami musi byæ warstwa, która nie ulega ani wyd³u¿eniu, ani skróceniu
- warstwa obojêtna- której wyd³u¿enia si¹ równe zeru.
ANALIZA NAPRʯEÑ W PRÊCIE ZGINANYM
Warunki geometryczne
Przetnijmy p³aszczyzn¹ a,b,c,d i a',b',c',d' prêt przedstawiony na rys. i wyodrêbnijmy przekroje b-d oraz b'-d' o d³ugoœci ds i rozpatrzymy jego zachowanie siê po obci¹¿eniu.
Odkszta³cenie w³ókna e-e' o pocz¹tkowej d³ugo¹ci ds, le¿¹cego w odleg³oœci z od warstwy oboj¹tnej mozna wyzanczyæ z zale¿noœci : ds' =(ñ+h)dö , ds = ñ*dö.
Wyd³u¿onie w³aœciwe w przyjêtych wczeœniej warunkach jednoosiowego rozci¹gania wyra¿a siê wzorem: å = (ds' - ds)/ ds =
((ñ+z)dö - ñ*dö) / ñ*dö= z / ñ
Zwi¹zki fizyczne
Zak³adamy jednoosobowy stan naprêzenia jak równiez to, ze naprê¿enia mieszcz¹ siê w zakresie propocjonalnoœci. Dla tych warunków mozemy wykorzystaæ prawo Kooke'a dla jednoosiowego rozci¹gania. Po uwzgl¹dnieniu zale¿noœci (3) przyjmuje ono postaæ:
ó = Eå = E*z / ñ .
W przypadku w³okna œciskanego odkszta³cenia å jest ujemne i powy¿szy wzór np. dla w³ókna f-f ' przyjmie postaæ: ó = - E*z / ñ .
Z zale¿noœci (4) i (5) wynika, ze napre¿enia s¹ proporcjonalne do odleg³oœci od osi obojêtnej i jednakowe w ca³ej szerokoœci belki.
Warunki równowagi
Przetnijmy w myœli czêœæ belki CD poddan¹ czystemu zginaniu przekrojem poprzecznym i po odrzuceniu np. lewej czêœci poka¿¹ siê si³y wewnêtrzne.
Rozpatrzymy warunki równowagi elementu:
ÓX = ? ó* dA=?(E*z / ñ)*dA=E/ñ?z*dA=0.
Modu³ Younga E i promieñ krzywizny ñ s¹ ró¿ne od zera, to: ?z*dA=0.
Mamy trzy warunki: ÓY=0, ÓZ=0, ÓMx=0.
Rozpatrzamy nastêpuj¹cy wizerunek:
ÓMy=Mg - ?dM =0.
Z rys. 10 wynika, ¿e: dM=z*ó dA.
Z równañ otrzymamy:
Mg=?ó* dA=?(E / ñ)*z2 * dA= E/ñ?z2 *dA.
Uwzgledniaj¹c, ¿e: ?z2 *dA= Iy , gdzie:
Iy - momentem bezwzglêdnoœci.
Równanie mo¿na napisaæ w postaci:
Mg=E*Iy / ñ , lub 1/ñ= Mg / E*Iy , gdzie EIy - sztywnoœæ zginania.
Podstawiaj¹c zale¿noœæ 16 do prawa Hooke'a, dla w³ókna rozci¹ganego 4 otrzymamy zale¿noœæ naprê¿enia od obci¹zenia i geometrii przekroju poprzecznego belki: ó= (Mg / Iy)*z.
Ostatni warunek równowagi:ÓMg= ?y*ó dA=
? ((E*z*y) /ñ)dA=E/ñ?y*z dA=0.
Poniewa¿ modu³ Younga E oraz promieñ krzywizny ñ s¹ ró¿ne od zera, to: ?y*z dA=0.
Jest to moment zboczenia (dewiacji) przekroju poprzecznego wzgledem osi y oraz z, (g³ówne osie bezw³adnoœci przekroju poprzecznego): Dyz=?y*z dA=0.
Osie uk³adu wspó³rzêdnych x,y,z s¹ g³ównymi centralnymi osiami bezw³adnoœci belki zginanej.
Podzielmy moment bezw³adnoœci Iy przez odleg³oœæ od w³ókien skrajnych ?zmax?, otrzymamy:
Wy= Iy / ?zmax? jest to wskaŸnik wytrzyma³oœci na zginanie.
WskaŸnik wytrzyma³oœci na zginanie dla przekroju:
-ko³owego: Wy= ðd3 / 32
-prostok¹tnego: Wy = b*h2 / 6
WARUNEK WYTRZYMA£OŒCI NA ZGINANIE
Wiadomo, ze naprê¿enia w prêcie zginanym s¹ najwiêksze we w³óknach skrajnych. Na podstawie tej zale¿noœci mo¿emy napisaæ warunek wytrzyma³oœci na zginanie w warunkach czystego zginania:
ómax=Mg /Wy ? ódop
Warunek ten mo¿na równiez stosowaæ w belkach zginanych si³ami poprzecznymi, ale tylko wtedy, kiedy w przekroju poprzecznym wystepuje maksymalny moment gn¹cy Mgmax :
ómax=Mg max /Wy ? ódop , w pozosta³ych przekrojach materia³ nie jest w pe³ni wykorzystany.
BELKI O RÓWNEJ WYTRZYMA£OŒCI
Je¿eli potrafimy tak zaprojektowaæ belkê, aby w ka¿dym jej przekroju naprê¿enia maksymalne by³y równe napre¿eniom dopuszczalnym, to mówimy, ¿e jest to belka o równej wytrzyma³oœci.
Warunek wytrzyma³oœci belki o sta³ej wytrzyma³oœci na zginanie w ka¿dym przekroju okreœlonym wspó³¿edn¹ x ma postaæ:
ó=Mg (x)/Wy(x)= ódop.
Z zale¿noœci 24 mo¿na wyznaczyæ wymiary belki:
-dla belki o przekroju ko³owym :
W(x)=ð*d3(x) / 32 , a wiêc
d(x)=?32Mg(x)/ ðódop
- dla belki o przekroju prostok¹tnym (o zmiennej wysokoœci h): W(x)=b*h2(x) / 6,
a wiêc d(x)=?6Mg(x)/ bódop .
LINIA UGIÊCIA BELKI
Linia ugiêcia belki pokrywa siê z jej warstw¹ obojêtn¹, a wiêc równanie linii ugiêcia mo¿na zapisaæ: 1/ñ= Mg (x)/ E*Iy .
Obieraj¹c jako os odciêtych nieodkszta³cona oœ belki, wyznaczymy postaæ linii ugiêcia przez wyznaczenie rzêdnych w(x) tej osi.
Krzywizna 1/ñ linii w(x) wynosi:
1/ñ=(d2w / dx2) / [1+(dw /dx)2 ]3/2
Odkszta³cenia powinny siê mieœci w zakresie proporcjonalnoœci, dlatego: (dw/dx)2 << 1.
Stad równanie ró¿niczkowe linii ugiêcia belki przybierze postaæ: d2w/dx2 = Mg(x)/ E*Iy.
Ca³kuj¹c równanie 32 wzglêdem zmiennej x uzyskujemy zale¿noœæ s³u¿¹c¹ do wyznaczenia k¹ta ugiêcia õ w postaci:
õ= dw/dx=?(Mg(x)/E*Iy)dx+C.
Równanie ugiêcia belki uzyskujemy po powtórnym ca³kowaniu wzglêdem zmiennej x:
w=?õ dx+D.
Sta³e ca³kowania C i D wyznaczymy z warunków granicznych.
Mamy dwa rodzaje tych warunków i wynikaj¹ one z :
- sztywnoœci podpór (warunki brzegowe),
- ci¹g³oœci belki (warunki ci¹g³oœci).