003 (12)

20 Część I. Naukowe podstawy pedagogiki porównawczej

Komu i do jakich celów potrzebne jest międzynarodowe porównywanie systemów edukacyjnych?

Jak zaraz udowodnimy, tradycyjne wyobrażenie, że pedagogiką porównawczą zajmują się wyłącznie teoretycy pedagogiki, nie znajduje już uzasadnienia. Wręcz przeciwnie, dzisiaj osiągnięcia tej dziedziny nauki wykorzystują również pracownicy innych dyscyplin wiedzy, przedstawiciele władzy, politycy oraz działacze oświatowi.

• Z licznych, prowadzonych za granicą rodzajów działalności informacyjnej w zakresie edukacji wynika, że dane z tej sfery są bardzo potrzebne specjalistom do spraw polityki oświatowej, pracownikom organów prowadzących, a także pracownikom nadzoru i zarządzania w systemie szkolnym, czyli tym, którzy tworzą plany strategiczne rozwoju systemu edukacji, ale także podejmują jednorazowe decyzje dotyczące jego funkcjonowania, w ramach prawnych działalności podmiotów i instytucji oświatowych, ich finansowania, kontroli, itp. (szczegóły patrz w: Kalous, 1997). Mówiąc krótko, z jednej strony są to wybrani politycy (członkowie parlamentu itp.), z drugiej zaś urzędnicy państwowi sektora oświatowego, od ministra edukacji oraz urzędników zatrudnionych na niższych szczeblach resortu zaczynając, a kończąc na pracownikach wojewódzkich, powiatowych oraz gminnych instytucji władzy oświatowej, a także innych instytucji nadzoru oświatowego.

Obecnie w sferze polityki oświatowej poszczególnych państw najczęściej stosuje się sposób postępowania zbliżony do sposobu rozwiązywania analogicznych problemów w krajach sąsiednich. Przykładem może być wprowadzanie standardów edukacyjnych oceniających to, czy w systemie oświatowym osiągane są cele, które wyznaczono w dokumentach dotyczących programów kształcenia. Przypuszczalnie w dzisiejszych czasach, w krajach rozwiniętych nie znaleźlibyśmy polityków oświatowych, którzy nie interesowaliby się tworzeniem oraz realizacją standardów edukacyjnych w innych krajach, czyli tym, jakie - na podstawie doświadczeń zagranicznych - optymalne rozwiązania należałoby zastosować we własnym systemie oświatowym.

W końcu w tym celu instytucje ponadnarodowe, przede wszystkim OECD i Unia Europejska, tworzą silną bazę organizacyjną i badawczą. Dostarcza ona - przede wszystkim za pośrednictwem międzynarodowych wskaźników kształcenia, obejmujących obecnie również system oświatowy Czech (szczegóły patrz: Prucha, 1997a, b) - licznych informacji z zakresu międzynarodowych badań porównawczych systemów edukacyjnych. W związku z tym publikuje się szereg dokumentów i raportów badawczych dotyczących porównań systemów szkolnych, ewaluacji ich funkcjonowania i innych (por. źródła informacji w punkcie 2.3.). Jako przykład terminologię utrwaloną w Czechach i w tej książce będziemy równorzędnie posługiwać się terminem pedagogika porównawcza /komparaiywna/ (srovndvaci fkomparativm/ pedagogika). O znaczeniu ww. terminów patrz: rozdz. 2.