008 (46)

w godzinach porannych przy użyciu zunifikowanych przyrządów pomiarowych zgodnie z obowiązującą techniką pomiarową.

Kryteria oceny wieku rozwojowego

Ocena wieku rozwojowego (fizjologicznego, biologicznego) polega na analizie stopnia zaawansowania we wzrastaniu i dojrzewaniu. Do określania wieku rozwojowego stosuje się cztery kryteria:

1)    wiek morfologiczny,

2)    wiek kostny,

3)    wiek zębowy,

4)    wiek wtórnych cech płciowych.

Wiek morfologiczny

Wiek sylwetki ciała ocenia się analizując proporcje ciała. Sekwencja rozwoju, czyli kolejność poszczególnych etapów wzrastania jest stała. Każdy narząd ma swój własny schemat i tempo zwiększania wymiarów i dojrzewania. Pomimo indywidualnego (osobniczego) wzrastania somatycznego ciała regularna kolejność zjawisk wzrastania i dojrzewania powoduje zmienność sylwetki i proporcji ciała u dziecka.

W okresie noworodkowym głowa stanowi ok. 1/4 długości ciała, a jej obwód jest większy od obwodu klatki piersiowej. Długi tułów jest równy prawie połowie długości ciała, szyja i klatka piersiowa są krótkie, a brzuch duży. Takie proporcje utrzymują się jeszcze w drugim miesiącu życia.

Od trzeciego miesiąca życia intensywnemu wzrostowi obwodu głowy towarzyszy jeszcze szybszy przyrost obwodu klatki piersiowej, a proporcje ciała zmieniają się, zwłaszcza dzięki wzrastaniu kończyn dolnych na długość. W 3 roku życia obwód głowy osiąga 90% ostatecznej wielkości, obserwuje się również wzrastanie klatki piersiowej i dalsze wydłużanie kończyn. Zmniejsza się jednocześnie grubość fałdów tłuszczowych, przez co sylwetka staje się smuklejsza. W okresie przedszkolnym najwyraźniej zaznacza się zmiana sylwetki i proporcji ciała w zależności od płci.

Różnice w przebiegu rozwoju związane z dymorfizmem płciowym zaznaczają się już w okresie płodowym i narastają z wiekiem. Dziewczynki rodzą się mniejsze, jednakże około 9-10 roku życia stają się większe i cięższe od chłopców-rówieśników, ponieważ wcześniej rozpoczyna się u nich okres dojrzewania. Szybciej też kończą okres wzrastania, przez co ostatecznie osiągają niższe parametry niż chłopcy.

W wieku przedszkolnym u chłopców zwiększa się znacznie szerokość barkowa, klatka piersiowa staje się bardziej płaska, a jej obwód zdecydowanie większy niż u dziewczynek (w 7 roku życia ok. 2 cm, w 16 r.ż. - 10 cm). U dziewczynek zwiększa się natomiast głębokość klatki piersiowej oraz szerokość biodrowa, silniej ponadto jest rozwinięta tkanka tłuszczowa. Inny jest rozwój układu kostnego, a także mięśniowego, którego znaczną przewagę obserwuje się u chłopców.

Do oceny wieku morfologicznego służą morfogramy i wskaźniki antropometryczne. Odmienność proporcji tułowia, kończyn i głowy są charakterystyczne dla niektórych zaburzeń rozwojowych i mogą ułatwić rozpoznanie.

Zmienność sylwetki ciała u osób zdrowych może zależeć od ich konstytucji i wg Sheldona może w przybliżeniu określać kierunek rozwoju konstytucji:

a)    ektromorficznej - smukły, z małą masą ciała, lekką strukturą

kostną.

b)    endomorficznej - krępy z dużą ilością tkanek miękkich, głów nie tkanki tłuszczowej,

c)    mezomorficznej - pomiędzy ww., charakteryzuje się dużą muskularnością z silną budową

ciała.

Wiek kostny (czyli dojrzałość szkieletowa)

Wymiary ciała i wzrost ostateczny zależą w dużej mierze od szybkości dojrzewania kośćca i wzrastania kości na długość. Proces kostnienia trwa od 6 tygodnia życia płodowego do ok. 25

8