03

15

stowego w Anglii, który spowodował przyspieszenie rozwoju przemysłowego i ujawnienie się w społeczeństwie angielskim przeciwieństw klasowych. W pracy „Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania” (1817) dokonał gruntownej analizy istoty renty gruntowej, a także rozwinął teorię wartości opartej na pracy. Jednak jego głównym osiągnięciem było zbadanie praw rządzących podziałem produktu społecznego między klasy społeczne w gospodarce kapitalistycznej.

Wracając do nazwy ekonomia polityczna, do jej upowszechnienia w wieku XIX oprócz D. Ricardo przyczynili się też. inni przedstawiciele klasycznej szkoły w ekonomii, mianowicie: J.B. Say, J.Ch. Simonde dc Sismondi, T.R. Malthus, J.S. Mili oraz K. Marks. Nazwę tę zaczęto jednak krytykować, głównie z uwagi na występujący w niej przymiotnik polityczna, gdyż. kojarzył się z polityką, to znaczy sztuką rządzenia państwem. W rezultacie zaczęły się pojawiać inne nazwy: ekonomia społeczna (we Francji), ekonomia narodowa (w Niemczech).

Dokładny przegląd polskiej literatury ekonomicznej wskazuje, iż. najpowszechniejszy, stosowany w XIX stuleciu termin to ekonomia polityczna. Fryderyk Skarbek (1792 1866) ojciec polskiej ekonomii, najczęściej posługiwał się jednak nazwą nauka gospodarstwa narodowego. Twierdził on, że nazwa ekonomia polityczna sugeruje jej styczność z polityką, zaś nazwa ekonomia narodowa podkreśla, że chodzi o gospodarstwo narodowe, a nic naukę gospodarstwa narodowego.

Pod koniec XIX wieku pojawiła się kolejna nazwa - ekonomika. Terminu tego po raz pierwszy użyli Alfred Marshall (1842-1929 - główny przedstawiciel szkoły neoklasycznej) i jego żona w opublikowanej w r. 1879 pracy pt. „Ekonomika przemysłu”. W r. 1890 ukazała się jego najważniejsza praca - ..Zasady ekonomiki”, będąca źródłem wiedzy ekonomicznej dla wielu pokoleń ekonomistów. Od tego czasu nazwa ekonomika funkcjonowała równolegle z nazwą ekonomia polityczna, przy czym określenie ekonomika jest szczególnie popularne w krajach anglosaskich. Wyraz ten (ang. economics) zamieszczany jest w nazwach katedr oraz w tytułach podręczników.

W Polsce orędowiukami nazwy ekonomika w okresie międzywojennym i po 11 wojnie św. byli Adam Krzyżanowski (1873-1963) twórca tzw. Szkoły Krakowskiej, oraz jego uczeń Edward Taylor (1884 1964). Nazwa ta jednak nic przyjęła się w naszym kraju. Natomiast nazwę ekonomika używa się u nas z dodatkiem różnych rzeczowników do określenia szczegółowych dyscyplin pomocniczych wobec ekonomii, jak np. ekonomika przemysłu, budownictwa, rolnictwa, handlu, transportu itp.

W Polsce w 1949 r. wprowadzono do programu nauczania szkół ekonomicznych „ekonomię polityczną kapitalizmu” oraz „ekonomię polityczną socjalizmu”. W okresie tzw. „realnego socjalizmu” ekonomię polityczną kojarzono na ogól wyłącznie z tzw. ekonomią marksistowską, która miała charakter indoktry-nacyjny.