0000034 (13)

zależność natężenia prądu od napięcia przestaje być liniowa. Ponadto, ponieważ impe-dantja tkanki zależy także od temperatury, należy unikać jej nagrzewania prądem pomiarowym.

W pomiarach impedancji całego organizmu metodami dwuclektrodowymi wyniki zależą w dużej mierze od geometrii, rozmieszczenia i kontaktu elektrycznego elektrod. Każda zmiana jednego z wymienionych czynników powoduje zmianę drogi przepływu prądu

Ryc. 17.25. Schemat blokowy układu do pomiaru impedancji tkanek.

Ryc. 17.26. Elektryczny układ zastępczy w pomiarach impedancji ciała metodą dwuelektrodową.

między elektrodami, a tym samym i zmianę impedancji. Elektryczny układ zastępczy organizmu odpowiadający metodzie dwuelektrodowej przedstawia ryc. 17.26.

Jak widać, wynik pomiaru jest impedancją wypadkową oporu kontaktowego elektrod, oporów tkanki skórnej i tkanek głębokich. Wpływ impedancji kontaktu i skóry daje się znacznie zmniejszyć przez zastosowanie elektrod w postaci wanien z elektrolitem i zanurzanie rąk powyżej łokci w elektrolicie podczas pomiaru.

Znana jest również metoda pomiaru, w której impedancja tkanek powierzchniowych jest pomijalna.

17.3. Oddziaływanie pól elektromagnetycznych na ustrój żywy

Znanych jest wiele czynników o naturze elektromagnetycznej działających na ustrój żywy. Ograniczymy się w tym miejscu do omówienia zakresu widma od fal ultrakrótkich do fal najdłuższych (inframałych częstotliwości).

Pola elektromagnetyczne tego zakresu wykazują wpływ na wszystkie organizmy żywe. Jak obecnie wiadomo, efekty tego oddziaływania są bardzo różnorodne. Ponieważ energia pola pochłonięta przez organizm zamienia się na ciepło, w wielu pracach wyrażono pogląd, że wyłącznie efekt termiczny stanowi przyczynę działania biologicznego. Obecnie nie ulega wątpliwości, że nagrzewanie tkanek nie jest wcale jedynym skutkiem ekspozycji.

Prowadzone w tej dziedzinie badania obejmują szeroki krąg zagadnień, od właściwości elektrycznych tkanek żywych, pochłaniania i przetwarzania energii pola elektromagnetycznego w tkankach, mechanizmu działania na struktury biologiczne, zastosowań w fizykoterapii i w badaniach biologicznych, do problemów ochrony przed szkodliwym wpływem promieniowania elektromagnetycznego. Ilość prac o tej tematyce szybko rośnie, co niewątpliwie ma związek ze wzrostem rozpowszechnienia źródeł pól elektromagnetycznych. Należą do nich stacje nadawcze radiowe i telewizyjne, urządzenia radarowe, aparaty medyczne wytwarzające pola wysokiej częstotliwości, różne urządzenia przemysłowe,

334