104197

LXIV Ofitil IUWV

poszanowaniu Bogu. Kościoła i Mickiewicza. Nic do zrozumienia wóweras były siyłuwcja przedstawianego świata i poety ani język poematu. Nic brano pod uwagę konwencji zabawy, autoironii.

yarfii<^łiwym yno zarówno koinv. |ak ws^clklc fliifo-bicgrałjc/nc i auiulemaiyc/ne deklaracje Jeśli zaś ..ja Bryczne*' uto/samumw uilkuwjoc / osobą Słowackiego. to igraszki stawiły " fię świadectwem chorobliwej próżności. ..wariactwa*' autora;

Nic pojmówann kunufHCjTani romantycznej ironii, ani poetyki dziełu dygresyjnego — tote/ zarówno pochwały, jak zarzuty sprawiają wrażenie wypowiedzi z innej jakby epoki, żenująco nic przystają do sensu i rangi Beniowskiego. Jakże znamienne, że nawet Zygmunt Krasiński, do niedawna najgorętszy obrońca i apologeta Słowackiego. Beniowskiego nie pojął. W liście do poety aluzyjnie ganił go za brak pokory, a Delfinie Potockiej zwierzał się wprost: ..Chciałem czytać wczoraj wieczorem Beniowskiego — wypad) mi z rąk. f...J Nie cierpię takiej poezji, która sama się przyznaje, że serce straciła łub serca nigdy nie miała" ^M.

Mimo braku istotnego zrozumienia żywa reakcja czytelników stała się 3[a Słowackiego bodźcem do kontynuowania pieśni dałszycjł^

Fala zainteresowania Beniowskim w Paryżu szybko opadła; pewnie nic bez znaczenia było to. żc w cztery miesiące po ukazaniu się poematu, we wrześniu 1841. polski Paryż przeżył nowe wielkie wydarzenie, które wszystko inne odsunęło w cień: pierwsze publiczne wystąpienie Andrzeja Towiańskicgo.

V^Wd__poę«jMv, Joiwory -Słowackiego były dla następnych pokoleń najobfitszymjfróęUcm poetyckiej inspiracji. Poczynając od łzw. ..frżcckgo pokolenia romantyków", których wiersze .popnedzały powstanie styczniowe (Kornel Ujejski. Mieczysław S Romanowską po zalew tekstów towarzyszących sprowadzeniu 'Htejrogp* do ojczyzny w 1927 r.; kolejny zwrot ku Słowackiemu nadszedł w latach U wojny światowej...

List z 5 hpca 1841. Sądy współczesnych. I 162.

Wśród tekstów, które cieszyły się największą popularnością Jjidowców, był Beniowski, Dziesiątki rozmaitych kontyoua* _t mniej lub bardziej demonstracyjnie odsłaniających ten świetny Jdowód. mniej lub bardziej udatnie podejmujących za te lun bajroniany wzorzec. Było to nawiązywanie do tradycji, czy _r4fjti moda na okazywanie talentu formą oktawy, duchowego prrez to pokrewieństwa z autorem Beniowskiego¹! Pewnie jedno , ale - przed Kwiatami polskimi ~ żadne znaczące dzieło _f obrębie tych naśladownictw nie powstało. Gdyż były to właśnie tylko naśladownictwa - na wzór Beniowskiego podejmujące polemikę ze współczesnością, jak Imogino (1884—1887) Marii Konopnickiej (która napisała też i opublikowała w 1909 r. «„Bibliotece Warszawskiej" studium o Beniowskim), jak barwione goryczą i melancholią Don Juan Aleksandra Micham (IJ65), Noce beisenne (1893-1912) Kazimierza Glińskiego, b mm lero (1883) Włodzimierza Stebelskiego. , Charakterystyczną cechą wszystkich tych utworów było eksponowanie ich rodowodu - wplatanie nazwiska Słowackiego, motta z Beniowskiego lub łatwo czytelnych aluzjij Między naśladowcami znaleźli się młody Kasprowicz (Amor rmcens) i Kazimierz Tetmajer (Lisi Hanusi). Ferdynand Hoesick, który zebrał te świadectwa pośmiertelnej popularności Słowackiego, stwierdził, ze „prawie wszyscy poeci polscy w mniejszym lub większym stopniu korzystali z purpurowego płaszcza» Słowackiego chwa-ły"^M. Na końcu swej książki Hoesick odnajduje zadziwiające zaiste zbieżności między Beniowskim a Ogniem i miecem Sienkiewicza; ukazuje tkwiące w poemacie pierwowzory mnóstwa postaci, sytuacji, pejzaży - cała niemal powieść z poematu zdaje gę wyłaniać.

Młodopolskie zachłyśnięcie się Słowackim (które znalazło odbicie także w licznych pracach przyczynkarskkh o Berno»

" Ferdynand Hoesick, „Siła fatalna" potiji Slmckiąh fm opiek to sławy potomnej poety. Kraków 1921, $. 96.

1“ W113/14 (J. Stoicki: BciMi)