143 (2)

143

IV. Prawo międzynarodowe i prawo Unii Europejskiej w krajowym...

/ jednej strony, pozostaje źródłem prawa międzynarodowego, ustalającym zewnętrzne /.obowiązania państwa, z drugiej strony, wchodzi do systemu prawa obowiązującego w Polsce, tak jak ukształtował go art. 87 ust. 1 konstytucji.

Po drugie, po ratyfikacji i ogłoszeniu umowy (zob. wyrok TK z 19 grudnia 2002 toku. K 33/02) jej postanowienia stają się prawem bezpośrednio obowiązującym, i o oznacza, że można z nich wydobywać prawa i obowiązki konkretnych adresatów w krajowym obrocie prawnym, mogą one się stawać podstawą roszczeń i odpowiedzialności. a wszystkie organy władzy publicznej mają obowiązek ich stosowania. Innymi •Iowy. nie jest konieczne czekanie, by postanowienia umowy zostały powtórzone w jakimkolwiek akcie prawa wewnętrznego, gdyż opublikowanie umowy w Dzienniku Ustaw nakazuje stosowanie jej postanowień w taki sam sposób, jak gdyby były to normy prawa wewnętrznego. W pierwszym rzędzie wynika z tego obowiązek bezpośredniego stosowania postanowień umów międzynarodowych przez sądy i traktowania ich i iko podstawy dla wydawanych orzeczeń. Wokół tego zagadnienia narosło wiele końmi wersji (a szczytowym punktem negacji roli umów międzynarodowych było postanowienie SN z 25 sierpnia 1987 roku. I PRZ 8/87, odmawiające zastosowania Konwencji >t 87 Międzynarodowej Organizacji Pracy). Stanowisko sądów uległo radykalnej zmia-ie dopiero po 1989 roku i jeszcze przed wejściem w życie konstytucji utrwaliła się taktyka bezpośredniego stosowania postanowień umów międzynarodowych. Szczeni nej wyrazistości nabrało to zwłaszcza na tle stosowania umów dotyczących praw dnwieka. w pierwszym rzędzie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Oczywiście, ■usć postanowienia umowy musi nadawać się do bezpośredniego zastosowania m należy wspomnieć zwłaszcza kategorię tzw. umów samowykonalnych), w przeciw-lym razie jej stosowanie staje się uzależnione od wydania ustawy.

133. Wszystkie ratyfikowane umowy międzynarodowe mogą zawierać postano-

*    rnia będące źródłami powszechnie obowiązującego prawa, wszystkie takie postawienia stanowią część krajowego porządku prawnego i podlegają bezpośredniemu

owaniu. Natomiast ich miejsce w systemie prawa jest zróżnicowane i zależy od .'losowanej procedury ratyfikacji, to znaczy od tego, czy ratyfikacji dokonano na -Ustawie ustawy akceptującej.

Artykuł 91 ust. 2 wprowadza zasadę, zgodnie z którą umowy ratyfikowane za i/ednią zgodą wyrażoną w ustawie mają pierwszeństwo przed ustawami. Oznacza v /e w razie kolizji norma zawarta w umowie międzynarodowej musi zostać zasto-' .ina zamiast normy ustawowej i to niezależnie od tego, jaka była sekwencja cza-

*    '.i nabrania przez nie mocy obowiązującej. Skoro bowiem umowa ratyfikowana na

•    Ustawie zgody wyrażonej w ustawie ma pierwszeństwo wobec ustaw, to zawsze

■    ‘U/y ją traktować jako lex superior. Orzekanie o tych kolizjach należy w pierwszym

■    ,'d/io do Trybunału Konstytucyjnego, co wynika z wyraźnego po-,tanow ienia art. 188 o ! konstytucji. Zarazem art. 91 ust. 2 nakłada na wszystkie sądy 'i inne organy ■-iijące prawo) obowiązek takiego interpretowania ustaw, by możliwe było usuwa-

•' ewentualnych kolizji z umowami międzynarodowymi.

Brak natomiast w konstytucji wyraźnego określenia miejsca umów ratyftkowa-

•    ■ li bez uprzedniego wydania ustawy akceptującej. Należy przyjąć, ze umowom

. m nie można przypisać nie tylko mocy wyższej od ustawy    z art. 91