220 221

Przesłuchane dziecka a inne szczególne formy przesłuchania

(barwy, połysku), wielkości, natomiast trudna jest dla nich analiza kształtu oraz materiału, z jakiego przedmiot jest zrobiony. U dzieci z lekkim upośledzeniem występują zaburzenia uwagi (mała podzielność i rozproszenie), spowodowane nadmiernym odruchem orientacyjnym, co związane jest z osłabieniem hamowania wewnętrznego.¹ Spłycona jest także u nich zdolność analizy i syntezy pojęć. Wypowiedzi ich są prymitywne oraz ograniczony jest zakres tematyki. Są zdolne do mechanicznego opanowania nawet bogatego słownictwa, które może być jednak dla nich niezrozumiałe.² Jak z powyższego wynika dzieci z tego rodzaju upośledzeniem mogą spostrzegać prawidłowo, zapamiętywać i komunikować swoje spostrzeżenia. Trudno jest im jednak uchwycić związki przyczynowo-skutkowe, co powoduje liczne błędy we wnioskowaniu. Pomimo że posiadają często bogate słownictwo mają trudności z zapamiętywaniem znaczenia słów. Stąd też używają słów niezgodnie ze znaczeniem.³ Zatem pytania formułowane do takich dzieci powinny być jasne i nieskomplikowane w swojej budowie, by mogły być zrozumiałe. Za każdym razem należy sprawdzić, czy komunikowane treści zostały właściwie zrozumiane. Z uwagi na dużą podatność tych dzieci na sugestię należy sprawdzić, czy przekazywane przez nie treści nie zostały zasugerowane bądź wyuczone na pamięć. Nie jest to trudne do ustalenia, gdyż w takim przypadku w sposób niezmienny powtarzane są wyuczone uprzednio zwroty, często pozbawione sensu.⁴ Za każdym razem biegły psycholog powinien wypowiedzieć się w kwestii możliwości przesłuchania nie tylko jeżeli chodzi o kompetencje świadka (upośledzenie w stopniu lekkim nie degraduje świadka), ale i jego dobro, bowiem przesłuchanie może negatywnie wpłynąć na psychikę dziecka.

Dzieci z umiarkowanym upośledzeniem umysłowym wykazują widoczne opóźnienie w rozwoju psychoruchowym, z opóźnieniem uczą się także mówić.⁵

Dzieci znacznie upośledzone umysłowo są opóźnione w rozwoju psychoruchowym, słownik ich jest bardzo ubogi, a możliwości porozumienia z nimi są małe lub prawie żadne.⁶

Dzieci ze znacznym i umiarkowanym upośledzeniem umysłowym rozumieją proste polecenia, mogą nawet nauczyć się liczyć do 10. Zdarza się, że mają dobrą pamięć bądź są uzdolnione w jakimś kierunku, na przykład mają absolutny słuch muzyczny czy też zdolności rysunkowe. Ze względu na swój bezkrytycyzm i niemożność przewidywania następstw swego działania popadają w konflikt z prawem, zwłaszcza pod wpływem przestępców, z którymi się kontaktują.⁷

Dzieci o głębokim upośledzeniu umysłowym są niezdolne do samodzielnego funkcjonowania. Potrafią co najwyżej same jeść, utrzymywać czystość i rozróżniać przedmioty.⁸

Dzieci z umiarkowanym, znacznym i głębokim upośledzeniem umysłowym nie powinny być przesłuchiwane w charakterze świadków.

B. Padaczka

Padaczka (epilepsja) jest to zaburzenie czynności bioelektrycznej komórek mózgowych, które powoduje okresowe napady kon-wulsyjne, zaburzenia świadomości, mogące występować także łącznie z konwulsjami. Napady padaczkowe dzieli się na: duże napady (grand mai) — objawiające się utratą przytomności i uogólnionymi drgawkami, małe napady (petit mai), gdzie występuje utrata lub zawężenie świadomości na kilkanaście sekund, oraz napady psychomotoryczne, tzw. ekwiwalenty padaczkowe — omamy wzrokowe, słuchowe i węchowe.⁹ Stopniowo może narastać zespól otępien-ny, charakteryzujący się męczliwością psychiczną, spowolnieniem myślenia, osłabieniem pamięci, krytycyzmu, rozproszeniem uwagi, perseweracją.¹⁰

221

1

E. Szurek, Niedorozwój..., op. cit., s. 61.

2

™ A. Bilikiewicz, W. Strzyżewski (red.), Psychiatria..., op. cit., s. 294.

3

E. Szurek, Nidorozwój..., op. cit., s. 59-60.

4

^m Ibidem, s. 60.

5

Encyklopedyczny słownik psychiatrii, op. cit., s. 589.

6

^et Ibidem, s. 590.

7

   A. Bilikiewicz, W. Strzyżewski (red.), Psychiatira..., op. cit., s. 294.

8

   Ibidem.

9

   Słownik psychologiczny, op. cii., Warszawa 1985, s. 197.

10

   A. Bilikiewicz, W. Strzyżewski (red.), Psychiatria..., op. cit., s. 297.