30 (85)

Protoonkogeny:

I.    regulatory cyklu komórkowego (stymulują proliferacje komórek)

II.    białka biorące udział w apoptozie

III.    białka inne np.: tworzące kanały jonowe

Rodzaje produktów protoonkogenów:

•    białka wykazujące aktywność kinezy tyrozynowej i serynowej

•    C2ynniki wzrostu (PDGF, FGF), i ich receptory: EGF, M-CSF

■    czynniki transkrypcyjne

■    białka G związane z błoną cytoplazmatyczna, GTP

•    regulatory cytoplazma tyczne Mechanizm aktywacji protoonkogenów:

■    mutacja punktowa np. Ki-RAS w gruczolaku trzustki

•    amplifikacja - przemieszczenie np. N-MYC w nerwiaku zarodk.    r i j o *

•    translokacja chromosomowa np. C-MYC t(8:14) w chłoniaku Burkitta

■ integracja retro wiru sowa - poddanie protoonkogenów kontroli silnego promotora lub sekwencji wzmacniąjących

Aktywność pojedynczych onkogenów nie wystarcza do wystąpienia translokacjl.

Onkogeny - geny powodujące nowotwory, może stać się nim gen należący do grupy protoonkogenów, na skutek zmiany w sposobie ekspresji

Onkogenne retro wirusy:

-    u zwierząt: RSV (wirus mięsaka Rousa, v-onkogen SRC), BLV (wirus białaczki bydła)

-    u ludzi: HTLV-1 i 2 wirus ludzkiej białaczki T-komórkowej

Wirusy DNA u ludzi:

-    HPV - wirus brodawczaka ludzkiego

-    EBV - wirus Epstein-Barr - rak jamy nosowo - gardłowej • KSHV - mięsaka Kaposiego

-    HBV - zapalenie wątroby typu B

Geny supresorowe:

-    prawidłowy produkt ogranicza wzrost i różnicowanie komórek - negatywny regulator wzrostu.

-    wyeliminowanie funkcji (poprzez mutacje delecje lub całego genu) przyczynia sie do rozwoju nowotworu

-    recesywny efekt..............

-    kontrolują przebieg transkrypcji i replikacji

-    biorą udział w przekazywaniu sygnałów

Funkcje genów supresorowyęh:

• w jądrze komórkowym pełnią funkcje czynników t ran skry pcyjnych, regulują cykl komórkowy

■    w cytoplazmie uczestniczą w przekazywaniu sygnałów pomiędzy błoną komórkową a jądrem

■    w błonie komórkowej receptory dla sygnałów zewnątrzkomórkowych i biorą udział w adhezji

Geny podatności na zachowanie na nowotwór: -

-    BRCA 1, BRCA 2 - dziedziczny rak sutka i jąjnika

-    MSH 2, MLH 1, PSM 1, PSM 2 - rak jelita grubego na podłożu nlepolipowatości

Angiogcncza w procesie nowotworowym:

1.    niedotlenienie tkanek

2.    wytwarzanie i uwalnianie czynnika wzrostu naczyń np. VEGF

3.    związanie z receptorami na powierzchni komórek śródbłonka i ich pobudzenie

4.    pobudzenie do syntezy enzymów (metaloproteinazy, aktywator plazminogenu, piazmina)

30

G.B.&M.C.