antropologia11

Wykład I

Antropologia kulturowa- przedmiot i zakres.

Jest to nauka o człowieku, filozofia człowieka.

W Europie dzieli się ona na kilka odrębnych dziedzin (różnych gałęzi nauki): antropologia tlzyczna(wchodzi w skład biologii) antropologia filozoficzna (wchodzi w skład filozofii)

antropologia społeczna i kulturowa (wchodzi w skład nauk społecznych takich jak socjologia i nauki o kulturze. Antropologia ta pokrywa się częściowo z etnologią i etnografią)

Etnografia - zajmuje się opisem (jakiejś) kultury

Etnologia - dokonuje opisu kultury inaczej studia teoretyczno-wyjaśniające

Antropologia - opisuje kulturę, wyjaśnia i bada zjawiska innych dziedzin nauki (ekonomii, geografii, polityki, socjologii)

Socjologia kultury - zajmuje się kulturą społeczeństw cywilizowanych, nowoczesnych (czyli kulturą symboliczną)

Zadania antropologii kultury :    - analiza podobieństw i różnic kulturowych,

- analizowanie logicznej organizacji kultury.

Geneza antropologii spowodowała jej rozbicie na antropologię społeczną i kulturową.

Antropologia społeczna wywodzi się z tradycji socjologicznych . Bada ona społeczny wymiar rzeczywistości, zasady budowy struktury społecznej i prawa regulujące jej funkcje Antropologia kultury bada kulturę a przede wszystkim wartości, symbole i postawy.

Współcześnie uważa się, że ten podział jest nieuzasadniony bo kultura i społeczeństwo to całość, bo badać je należy całościowo, czyli holistycznie. Taka tendencja istnieje w Europie, w Ameryce istnieje tylko antropologia kultury.

E. Leach (czyt. Licz) powiedział tak: „antropologia jest badaniem systemu różnorodności ludzkiej”. Dlaczego mówimy i działamy w tak wielu odmiennych językach’’ Konieczne jest odkrycie ogólnej gramatyki kultury - tzn. dlaczego ludzie są zarazem tak podobni a tak odmienni.

Do niedawna antropologia badała tylko społeczności niewielkie, przedpiśmienne, niecywilizowane. DO XIX wieku zajmowano się tylko badaniem kultury europejskiej i stąd wzięło się zainteresowanie innymi kulturami

Nowoczesna antropologia zrodziła się na początku XX w, a jej geneza sięga połowy XIX w. Dlaczego?

1    Nastąpił wtedy rozwój nauk a w szczególności nauk przyrodniczych, pojawiła się praca Darwina „O pochodzeniu gatunku”.

2    Rewolucja techniczna, która pociągnęła za sobą rozwój techniki, co pociągnęło rozwój geograficzny.

Tak zrodziła się antropologii i przyjęła założenie, że kultura europejska jest tylko jednym ze sposobów życia ludzi, ale są jeszcze inne.

Antropologia orzekła, że nie ma kultur lepszych i gorszych, są kultury różne.

Wszyscy wywodzimy się z tych samych źródeł.

Antropolodzy zarzucali innym naukowcom pochopność w formułowaniu tez opartych tylko na kulturze europejskiej. Trzeba brać pod uwagę inne kultury żeby ocenić ludzkość. Antropologia interesowała się społeczeństwem pierwotnym, prostym. Dlaczego? Bo to one dostarczają najlepszej wiedzy do poznania zróżnicowania kulturowego. A dlaczego są takie w tym dobre? Bo są małe i odizolowane od kultury europejskiej.

Początkowo antropolodzy byli zdumieni wielością kultur i opisywano je w najprostszy sposób ich życie.

Potem zaczęto interesować się subiektywnym aspektem zjawisk kulturowych, tzn. interpretacje własnej kultury przez ich uczestników

Antropologia zajmuje się nowym przedmiotem badań - akulturacją czyli przemianami w społeczeństwie pierwotnym pod wpływem zderzenia się z cywilizacją zachodnią Antropologia w sposób całościowy patrzy na człowieka i jego kulturę. Dlaczego?

1    Bo zajmuje się wszystkimi specyficznymi ludzkimi aspektami życia człowieka (aspektami: społecznym, kulturowym, psychologicznym, fizycznym),

2    Bo społeczeństwa małe były na tyle małe że można było każdy aspekt człowieka zbadać. Opisywano techniki produkcji, wytwory materialne, kontrole społeczne, obrzędowość,

sztukę, wiedzę o przyrodzie, typ fizyczny danej zbiorowości, czyli wszystkie te aspekty którymi.....

Antropologia to całościowo nauka o człowieku.

THEEND I

Antropologia kultury - wykład 2

Całościowe ujmowanie człowieka i kultury

Przedmiotem badań w antropologii kultury jest KULTURA

Wiedza o kulturze nie jest jasna i ścisła, dlatego że istnieje wiele definicji kultury uznanych i używanych w świecie. Każda dziedzina wiedzy o człowieku na swój sposób formułuje (definiuje) pojęcie kultury Nie ma jedności co do jednego pojęcia kultury.

Termin kultura pojawił się już w starożytności. Pierwotne znaczenie to „uprawa” czyli przekształcenie jakiegoś naturalnego stanu rzeczy na stan lepszy, udoskonalony, czyli bardziej użyteczny.

Pole o wysokiej kulturze agralnej - dobrze przygotowane pole.

Kultura była rozumiana jako narzędzie zaspokojenia ludzkich potrzeb.

Cycero użył terminu kultura w sensie metaforycznym i filozofię nazwał „kulturą ducha”, czyli uprawą ducha.

Pojęcie to w starożytności było selektywne i wartościujące (kultura obejmowała tylko korzystne dla praktyki narzędzia (urządzenia) i wynalazki - uznane zasady postępowania w kręgu kulturowym - to co pozytywnie oceniano).

Spopularyzowane zostało na przełomie XVII i XVIII wieku w literaturze niemieckiej. Najpierw za sprawą Samuela Pufendorfa (filozof prawa) - kultura to ogół wynalazków, sztuk, urządzeń wprowadzonych przez człowieka zwłaszcza instytucje polityczne i zasady sprawiedliwości, regulujące ludzkie działania w myśl wskazań rozumu Racjonalistyczne pojmowanie kultury (rozum decyduje co nazywamy kulturą), selektywne i wartościujące (zjawiska pozytywnie oceniane)

Przełom w pojmowaniu kultury pojawił się w pismach Jochana Hawdera - idea: każdy lud na ziemi posiada jakąś kulturę, stanowiącą ogniwo łańcucha obejmującego cały świat. Nie ma społeczności bez kultury Nie ma kultur lepszych i gorszych, są kultury różne. Wszystko jest kulturą co człowiek tworzy. Kultura to sposób przystosowania się człowieka do warunków bytu (sposób zaspokajania ludzkich potrzeb).

Kultura rekompensuje fizyczne niedostatki człowieka w walce o byt. Jako organizm żywy nie jesteśmy najsilniejszym organizmem żywym, jako jedyny jest zdolny do wytworzenia kultury.

Jedną 2 pierwszych naukowych definicji kultury była definicja stworzona w 187! r. przez Edwarda Tylor’a (profesor antropologii) - definicja kultury opisowej - kultura lub cywilizacja jest to złożona całość obejmująca wiedzę, wierzenia, sztukę, prawo, obyczaje oraz wszystkie inne zdolności i nawyki nabyte przez człowieka jako członka społeczeństwa (definicja wyliczająca).

Inny przykład antropologicznego ujmowania kultury - Stefan Czarnowski (polski socjolog) - kultura jest to zobiektywizowany dorobek wspólny szeregowi grup społeczny i dzięki swej obiektywności zdolny rozszerzać swój zasięg w czasie i przestrzeni Ta definicja mówi o kategorii zjawisk tworzących kulturę. Kultura jakiegoś narodu tworzą wytwory człowieka zobiektywizowane, zaakceptowane i uznane przez większość (należą do wszystkich). Każdy człowiek ma swoją osobistą kulturę, ale to co zrobił mieści się zawsze w obrębie kultury grupy. Współczesna etnologia i antropologia za wspólny wynik kultury uznaje ludzkie działania podejmowane bardzo szeroko.

Ralph Linton - definicja kultury - kultura jest konfiguracją wyuczonych zachowań i ich rezultatów, których elementy są podzielone i przekazywane przez członków danego społeczeństwa

W 1952 r. - dwaj amerykańscy antropolodzy, Alfred Kloeber i Klaud Kluckhow spróbowali podsumować różne definicje kultury znajdujące się w piśmiennictwie naukowym Doszukali się 150-ciu definicji kultury i spróbowali je uporządkować. Kilka kategorii definicji:

definicje genetyczne - wskazują na źródła kultury, na przeciwieństwo natura-kuitura

definicje historyczne - kładą nacisk na rolę dziedziczenia tradycji (kultura to zbiorowy dorobek różnych grup ludzkich)

definicje psychologiczne - kładą nacisk na psychologiczne podstawy kultury - uczenie się, naśladownictwo - psychologiczne mechanizmy przyswajania kultury)

definicje dysprubutywne - ujmują kulturę jako odrębne całości, tworzące systemy, ale nie zamknięte, cały czas dokonuje się wymiana, dystrybujca. Mówi się o kulturach a nie o

jednej kulturze

definicje normatywne - kładą nacisk na modele, wzory, zasady wartościowania jako elementy kultury definicje wyliczające - nigdy nie obejmują całości kultury ludzkiej.

Antropolodzy i socjolodzy podjęli próby uogólnienia różnych definicji kultury. Antonina Kłosowska (w Polsce) - socjolog i antropolog - definicja szeroka, antropologiczna, opisowa Kultura jest to względnie zintegrowana całość obejmująca zachowania ludzi, przebiegające wg wspólnych dla zbiorowości społecznej wzorów, wykształconych i przyswajanych w toku interakcji oraz zawierająca wytwory takich zachowań.

Istota kultury.

Kultura jest wyuczona Musimy nauczyć się jej w procesie wychowania i socjalizacji. Nie jest dana człowiekowi, nabywamy ją w toku życia.

Ujęcie szerokie (antropologiczne) kultury obejmuje różnorodne zjawiska, przedmioty będące wytworami i obiektami ludzkiej działalności, same działania, stany psychiczne człowieka (postawy, dyspozycje, nawyki).