DSC04169

D A N E

Tabela 7-6. Wskaźnik samobójstw na Łwiecie

Kraj	Najnowsze dane	Ogółem	Mężczyźni	Kobiety	Stosunek
Wągry	1991	38,6	58,0	20,7	2,8
Sn Lanka	1986	33,2	46,9	18,9	2,5
Związek Radziecki	1990	21.1	34,4	9.1	3,8
Chiny	1989	17,1	14,7	19,6	0,8
Japonia	1991	16,1	20,6	11,8	1,7
RFN	1990	15,8	22,4	9,6	2,3
Australia	1988	13,3	21,0	5,6	3,8
Singapur	1990	13,1	14,7	11,5	1.3
Kanada	1990	12,7	20,4	5,2	3,9
Stany Zjednoczone	1989	12,2	19,9	4,8	4.1
Hongkong	1989	10,5	11,8	9,1	1.3
Puerto Rico	1990	10,5	19,4	2,1	9,2
Urugwaj	1990	10,3	16,6	4,2	4,0
Irlandia	1990	9,5	14,4	4,7	3,1
Indie	1988	8,1	9,1	6,9	38
Republika Korei	1987	7,9	11,5	4,4	2,6
Zjednoczone Królestwo	1991	7,9	12,4	3,6	3,4
Izrael	1989	7,8	11,0	4,6	2,4
Argentyna	1989	7,1	10,5	3,8	2,8
Kostaryka	1989	5,8	9.3	2,1	4,4
Tajlandia	1985	5,8	7,1	4,5	1.6
Chile	1989	5,6	9.8	1,5	6,5
Wenezuela	1989	4,8	7,8	1,8	4,3
Meksyk	1990	2.3	3,9	0,7	5,6

Źródło: Światowa Organizacja Zdrowia, Wydział Zdrowia Psychicznego, niepublikowane statystyki, z wyjątkiem Indii i Chin. Źródło danych dla Indii: Narodowe Biuro Akt Kryminalnych, Rząd Indii, 1992.

a—    _1

JPA: Czy kiedykolwiek przychodziły ci do głowy myśli o tym, że mogłabyś chcieć siebie zranić?

M: Tak.

JPA: Jak byś to zrobiła?

M: Wypiłabym dużo alkoholu lub wyskoczyła z balkonu.

JPA: Czy kiedyś próbowałaś już wyskoczyć?

M: Pewnego razu stanęłam na btzegu tarasu i wysunęłam nogę za barierkę, ale mama mnie złapała.

JPA: Naprawdę chciałaś wyskoczyć?

M: Tak.

JPA: Co by się z tobą stało, gdybyś wyskoczyła?

M: Zabiłabym się.

JPA: Chcesz się zabić?

M: Tak.

JPA: Dlaczego?

IM: Ponieważ nie podoba mi się moje życie.

JPA: A jakie masz życie?

M: Smutne i nieszczęśliwe.

Chrome, 1979)

Liczba samobójstw popełnianych przez młodych ludzi w Stanach Zjednoczonych stale rośnie. W cią-gu ostatnich trzydziestu pięciu lat liczba samobójstw wśród studentów zwiększyła się trzykrotnie. W najgorszej sytuacji sa mężczyźni w wieku od dwudzie-stu do dwudziestu czterech lat: na 100 000 przypada 28 samobójstw, podczas gdy dla ogółu społeczeństwa wskaźnik ten wynosi jedynie 12. Badania nad ..autopsja” psychologiczna młodych samobójców jako przyczyny ich czynów identyfikują znaczne nadużywanie substancji odurzających i nieleczo-ną depresję (Holden, 1986).

ZABURZENIA NASTROJU » 319

Wskaźniki samobójstw rosną dramatycznie, zwłaszcza jesti ctiodzi o mężcźyźnTod wieku śred-iiteitu po wiek siatćzyTBIamężczyzn powyżej osiemdziesiątego piątego roku jest on najwyższy ze wszystmch grup wiekowych (Statistical Abstract of I the United States, 1993). Pogłębiająca się depresja,

I samotność, przeprowadzka w nieznane otoczenie,

L utrata znaczącej roli w rodzinie i społeczeństwie,

I utrata ukochanych osób — wszystko to bez wątpienia przyczynia się do wzrostu wskaźnika samo-I bójstw wśród starszychJudzie^ W kulturach i spo-I łecznościach, w których cieszą się oni szacunkiem I i zajmują ważną pozycję w życiu rodzinnym, samo-I bójstwa należą do rzadkości.

I Motywacja do samobójstwa

1 W wyniku pierwszych znaczących nowoczesnych H badań nad problemem samobójstwa francuski socjo-1 log Emil Durkheim (1858-1917) wyróżnił trzy czyn-niki motywujące ten akt, z których wszystkie były | ściśle związane ze sposobem spostrzegania przez | jednostkę miejsca w społeczeństwie. Motywy te || określił jako anomiczne, egoistyczne i altruistyczne. | Samobójstwo anomiczne zostaie przyspieszone |¹ przez całkowite zerwanie związków jednostki ze | i społeczeństwem: utrata pracy, depresja ekonomicz-| j na, a nawet nieoczekiwane wzbogacenie się. Do sa-mobójstwa egoistycznego dochodzi wtedy, gdy | i jednostkę niewiele łączy z innymi ludźmi Nie prze-| | mawiają do niej wymagania społeczne, a zwłaszcza | konieczność życia mimo wszystko. Samobójstwo | altruistyczne zostaje popełnione w imię dobra spo-I leczności. Jednostka odbiera sobie życic, ponieważ j ma to przynieść korzyść otoczeniu. Przykładem ta-I kiego aktu jest harakiri. Buddyjscy mnisi, którzy do-_t IjkonywaE samospalenia w proteście przeciwko niesprawiedliwościom doświadczanym w czasie wojny wietnamskiej, to inny przykład jednostek popełniających altruistyczne samobójstwo.

Współcześni myśliciele dostrzegli następne dwa jumTamentalne motywy samobójstwa: zaniechanie i manipulację. Ci, którzy chcą przerwać swoie życie, po proltu się poddają. Pewien mężczyzna napiła! w liście pożegnalnym „Chciałem być zbyt wieloma rzeczami naraz, a oprócz tego kimś wielkim —

| było to beznadziejne zadanie. Nigdy nie zdołałem

kogoś pokochać — tylko starałem się, by na to wyglądało. Nigdy nie mogłem uwierzyć w to, w co społeczeństwo uczyło wierzyć, i nigdy nie potrafiłem odnaleźć prawdy” (Shneidman, 1976). Niepokój emocjonalny jest nie do zniesienia i osoby te nie dostrzegają rozwiązań alternatywnych. W śmierci widzą koniec swoich problemów. Pięćdziesiąt sześć procent usiłujących popełnić samobójstwo osób poddanych systematycznej obserwacji zostało sklasyfikowanych jako pragnących zaniechania dalszego życia. Próby te częściej dokonywane były na tle depresyjnym, w poczuciu beznaazieiności, i częściej miały skutek śmiertelny niż pozostałe próby samobójcze.

Inną motywację stanowi chęć manipulowania ludźmi poprzez podjęcie próby samobójczej. Niektórzy pragną manipulować światem, z którego odejdą: chcą mieć ostatnie słowo w sporze, zemścić sie na osobie, która je odtrąciła zniszczyć życie in-nych ludzi. Najczęściej w samobójstwie manipulacyjnym jest tak, że ctokonmaca go jednostka pragnie utrzymać sie przy życiu, ale poprzez ukazanie powagi dylematu pragnie zawołać o pomoc ze strony ważnych dla niej osób. Próba zapobieżenia odejściu ukochanei osoby, trafienie do szpitala i odpoczynek od problemów, a także domaganie się poważnego traktowania stanowią manipulacyjne motywy samo-bóistwa - mim? zachowania chęci do życia.

W jednym z badań 13 procent prób samobójczych opartych było na motywach manipulacyjnych; depresja w tych przypadkach była słabsza, słabsze poczucie beznadziejności i środki, jakimi się posłużono, były mniej zabójcze niż w przypadku samobójstw zaniechania (Beck, 1976). Próby te stanowią wyraźnie wołanie o pomoc, lecz należy zaznaczyć. że nie dotyczy to wszystkich samobójstw. Jed-nostka, która pragnie uciec, ponieważ uważa, że nie warto żyć, bez wątpienia nie chce pomocy Tęcz skończyć ze swoimi problemami. Funkcjonowanie jednostki jest wówczas zwykle ograniczone, lei pole świadomości zawężone, a ona sama pogrążona jest wrozpaczy. Nie lest to stan sprzyjający kreatywności, jak widać po następującyćfi Słowach zawartycl w liście pożegnalnym: „Moja najdroższa chcę żebyi wiedziała że jesteś jedyna w moim życiu tak bardzt cię kocham nie mogę bez ciebie żyć proszę wybac: mi popadłem w chorobę proszę uwierz mi kochan

i