Geologia wyklad 5

F 01 (W 08)

Mechanizm powstawania pływów

Powstawanie przypływu: 1 - siła przyciągania skierowana do Księżyca,

2 - siła odśrodkowa skierowana od Księżyca. M_z - masa Ziemi, m_k - masa Księżyca, Z - zenit, N - nadir.

Siła powodująca przypły w jest wypadkową dw óch sił:

1    - siły przyciągania przez Księży c i Słońce.

2    - siły odśrodkowej wynikającej z obrotu Ziemi wokół wspólnego dla Ziemi i Księży ca punktu ciężkości położonego wewnątrz Ziemi.

Te dwie siły są różne co do wartości i kierunku działania w poszczególnych punktach powierzchni Ziemi, zależnie od ich odległości od Księżyca i Słońca. Przyciąganie Księżyca jest największe w punkcie Ziemi położonym najbliżej Księżyca, tj. w punkcie, nad który m Księży c znajduje się w zenicie - punkt Z. mniejsze jest w środku Ziemi, a najmniejsze po stronie przeciwnej w punkcie najdalej położonym od Księżyca, czyli nadirze - punkt N. Równocześnie na Ziemię działa siła odśrodkowa, równa w środku Ziemi dokładnie sile przy ciągania przez Księży c.

Po stronie Ziemi zw róconej ku Księżyców i - punkt Z przew aża siła przy ciągania Księży ca (1). a po przeciwnej - siła odśrodkowa (2). Z tego powodu po obu stronach Ziemi w powłoce wodnej oceanu tworzą się .jiabrzniienia" przypływowe (dwie fale przypływowe). W ten sposób na linii łączącej Ziemię z Księżycem powstaje zjawisko przypływu, zaś na linii prostopadłej do tej pierwszej - zjawisko odpływu.

Na pływy składają się rytmiczne zmiany pionowe zwierciadła wody (przypływ i odpływ) oraz przesunięcia poziome mas wodnych, będące skutkiem pływu i nazywane prądami pływowymi.

Wskutek ruchu wirowego Ziemi (z zachodu na wschód) każdy południk przechodzi dwa razy w ciągu doby przez pozycję przypływu i dwa razy przez pozycję odpły wu. Na każdym południku przypływ zaznacza się co Vi doby księżycowej, czyli co 12 godz. i 27 min. Podniesienie przypływowe wód przesuwa się ze wschodu na zachód.

Regularny okresowy wzrost poziomu morza od położenia najniższego (/zh-. niskiej wody) do najwyższego (tj. wielkiej wody) nazy wamy przypływem, natomiast okres podnoszenia się wody czasem trwania przypływu. Regularne okresowe obniżanie poziomu wody od położenia najwyższego do najniższego nazywamy odpływem, a okres opadania wód oceanu czasem trwania odpływ u.

Różnicę między poziomem wielkiej wody (maksimum przypływu) i niskiej wody (minimum odpływu) naz> wam\ w ielkością pływu lub skokiem pły w u.