HMF teoria autorska

188

Rozdział 18: Teoria autorska

¹³ M. Foueaull, W kat is an author, [w:] Language, counter-memory, practice, Ithaca: Cornell University Press 1977, s. 124.

¹⁴ M. Haltof, op. cit., s. 33.

Foucault odnosi się polemicznie do tekstu Barthes’a. Wprawdzie i dla niego nie istnieje już dłużej tradycyjnie pojmowany autor, ale nie pozostawia on po sobie próżni. Współcześnie pojmowany autor jawi się jako funkcja swoich dzieł, a nie jako sprawca dyskursu. „Funkcją autora jest określić istnienie, obieg i działanie pewnych dyskursów w obrębie kultury”¹³. Usunięta w cień problematyka autora i autorstwa powróciła po dłuższym czasie za sprawą zupełnie innej orientacji - amerykańskiego neoformałi-zmu. David Bordwell (ur. 1947), główny przedstawiciel tego nurtu (obok Kristin Thompson i Noela Carrolla) wpisuje koncepcję autora w ramy historycznej poetyki filmu, dla której inspiracje czerpie, sięgając do rosyjskich formalistów i strukturalistów czeskich. Nie aplikował ich założeń w sposób dosłowny, lecz traktował je nader elastycznie. Jego koncepcję zwięźle przedstawia Marek Haltof, pisząc: „autor jest tworem krytycznego dyskursu, który organizuje proces produkcji i odbioru filmów. We współczesnej kułturze podpis autora nie tylko stanowi komercyjny znak, lecz także zmusza niejako widza-krytyka do odbioru filmu w kontekście całego dorobku danego reżysera (artystycznego oeuvre). Pewne motywy obsesyjnie powracające w filmach reżysera, praca kameiy i narracyjne atrybuty pomagają stworzyć komercyjny wyróżnik autora, jego «znak firmow'y» (ihe trademark signalure)”¹'¹.

Bordwella szerzej interesuje indywidualna ekspresja autora, a przede wszystkim autor jako źródło formalnych operacji filmu. Nie autor jako konkretna osoba, lecz jako postać idealna, nie tyle równoznaczna z sumą stworzonych przez niego filmów, ile z cechami wyróżnionymi jako jemu właściwe. Bordwella i wńelu innych amerykańskich badaczy problem autora interesował także w odmiennych aspektach. Podejmowali między innymi zagadnienie biograficznej legendy twórców, ich uwikłania w historię, określającego możliwość podejmowania autorskich decyzji, wpływ modelu produkcji i dystrybucji, stopień zgodności z normami i konwencjami danego miejsca i czasu.