IMG696

1014 (SŁOWACKA LITERATURA! SOCJOLOGIA Lrfi

likacji drobnych utworów i artykułów (por. np. Z wojennej poezji Czechosłowacji, 1944). Wielką stratą była tragiczna śmierć slawistów J. Gołąbka i W. Bobka. Nowy etap w poznawaniu literatury słowackiej zaczął się od wydania powieści wojennej J. Horaka Lasy milczą (tłum. A. Brosz) w 1949 r. Od tego czasu wydano w Polsce ponad 140 książek autorów słowackich. Utwory należące do klasyki znajdują się w wartościowych wyborach: Antologia poezji słowackiej (1981, oprać. J. Wacz-ków) i Ołowiany ptak. Opowiadania słowackie (198Z oprać. D. Abrahamowicz). Osobnych też wydań doczekali się poszczególni poeci: J. Kollar. L. Stur. A. Sladković. I. Krasko, oraz prozaicy: Timrava (B. SlanćikovaV J. Jesensky, J. Ciger--Hronsky. M. Urban i J. Hruśovskv.

Jeśli chodzi o utwory powstałe po 1945 r„ to zgodnie z ich miejscem w literaturze słowackiej najwięcej przełożono powieści o tematyce okupacyjnej i powstańczej (P. Jilemnicky. L. Nlńaćko. F. Cadra) oraz udziale dywizji słowackich walczących na froncie wschodnim u boku Niemców (R. Jasik. L. Tażky). Ceniona na Słowacji tzw. proza Kryzowana jest również przełożona niemal w całości (M. Figuli. D. Chrobak. F. Śvantner. L. Ondrejov). Jej ponadczasowa problematyka stała się zachętą do licznych przekładów. Do poznania słowackiego dorobku w sposób istotny nieodzowne okazało się sięgnięcie po utwory historyczne. Funkcję informacyjną dobrze spełniły powieści biograficzne L. Zubka, opowieści oparte na przekazach ludowych J. Horaka i J. Niż-nanskiego oraz powieści R. Morica i H. Zelino-vej.

Oczywiście, ważne miejsce wśród przekładów zajmują utwory o tematyce współczesnej. W latach pięćdziesiątych byty to powieści społeczno-polityczne spod znaku socrealizmu (P. Jilemnicky, F. Hećko. P. Kan aś). Tzw. prozę rozrachunkową, poddającą osądowi stalinizm, przyniosły nowele V. Minaća. Z dobrym przyjęciem w Polsce spotkały się utwory psychologiczne, prezentujące nową obyczajowość. Największy sukces czytelniczy odniosła K. Jarunkova, znawczyni problemów młodzieży. Walory artystyczne i myślowe zwróciły uwagę tłumaczy polskich na utwory takich pisarzy, jak D. Tatarka. J. Blaż-kova, V. Śikula. A. Bednar, J. Lenćo i inni.

Z całej plejady poetów słowackich najczęściej wydawano w Polsce poetów proletariackich (L. Novomesky. V. Mihalik). nadrealistów (R. Fa-bry, V. Reisel) oraz kroczących własną drogą — poetę o ekspansywnej wyobraźni M. Yalka i refleksyjnego M. Rufusa. Dramat słowacki obecny na scenach polskich od 1950 r. (Cisza J. Yaha, Teatr Wybrzeże) może się poszczycić licznymi premierami dwóch sztuk: Balu pożegnanych P. Zvona (tłum. J. Zagórski) i dramatu Dwaj J. Barća-Ivana (tłum. J. Pleśniarowicz). Teatry

polskie zainteresowały się także tW S. Królika. P. Karvaśa. I Bukov£ana.

Można więc stwierdzić, że od 40 lat wa polskie szybko i na ogół z dobrą w wartościach ideowo-artystycznych! utwory słowackie. Trafnie również siegajlf sykę sprzed r. 1945, z pisarzy dawnych! jedynie odrębnej prezentacji poety Hr i którejś z powieści S. H urbana-Vay gi na polską tematykę i walory artysty? loby przełożyć poemat L. Kubaniego R na, kraTocna polska (1869) i dramat J. Pr mirry Samozcanec (1871). Szczególne za* pularyzacji literatury słowackiej ma kj| Wydawnictwo „Śląsk" ze swoją serią Pisarzy Czeskich i Słowackich, liczącą siąt tomów opatrzonych kompetentnymi Oprócz wzmiankowanych już tłuma wymienić innych, najbardziej zasłużonydf rawskiego, C. Dmochowską. E. Witwt czkows kiego. E. Madanego. A. Piotr o Słabą stroną recepcji literatury w Polsce jest nikły odzew krytyki lit pojawiające się utwory. Łączy się to doi stopnia z brakiem opracowań naukoaf pularnych. Jak dotąd jedynie romantyk cki doczekał się gruntownych prac J. Kolbuszewskiego Modele estetyczne^ wackiej romantycznego przełomu (1975)^ naszek-1 vanićkovej Kochanek SlawyĄ o L'udovicie Śrurze (1978). Inne opracowania można znaleźć w periody” kowych. lecz z uwagi na bardzo ogr sięg ich oddziaływania w małym stopni^ ją one na spopularyzowanie literatury i Autorami tych przyczynków są: D. AT wicz, M. Bobrow nicka. K. Donabido* naszek-Ivanićkova. J. Kolb usze wski ■ kowska, J. Magnuszewski. W. Nawił dzieła, J. Russocka.

Lit: Z. Heerowski, Literatura czet cka w Polsce Ludowej (1945 — 1964), V sloienskej a pol'skej literatury od k sućasnost', 1972; Związki i paralele ■ skiej i słowackiej. Księga referatów wj na sesji naukowej polsko-słowackiej]

Ił — 13 maja 1970 r., red. M. Bobrov Stosunki literackie polsko-czeskie i \ kie 1890-1939, red. J. Śliziński, \9T wrocki, T. Sierny, Czeska i s/owacłM piękna w Polsce w latach 1945— 1990ll

Zdzisław m

SOCJOLOGIA LITERATURY 4 TACJE

Socjologia literatury jest zbiorem badawczych, ujawnionych na pograj