IMG�98

Wspólne — nauczyciela i ucznia — opieranie się na integralny!^ obrazió świata wiedzie do heurystycznego porozumiewania sia.nauczyciela i ucznia, co zasadniczo zwiększa skalę podmiotowości w procesie nauczania i uczenia się. A z kolei ta podmiotowość jest niezbędnym warunkiem otwarcia na perspektywy etyczne. Zdecydowana większość dylematów współczesnego świata tkwi w systemach wartości. Toteż wychowanie przyszłego człowieka musi prowadzić przez dogłębne zakorzenienie w nim wartości etycznych jako nadrzędnych. Jedynym właściwie sensem — który „broni się sam", sensem prawie aksjomatycz-nym—istnienia cywilizacji oraz jednostki ludzkiej jest nasycenie ludzkiego świata jak największą ilością d o b r a (w rozumieniu omówionych w poprzednich artykułach uniwersaliów etycznych możliwych do przyjęcia przez wszystkich ludzi na świecie). Właśnie rzeczą wyobraźni jest dostrzec, jak niepodzielna Jest przyroda, jak niepodzielny jest pokój, tak niepodzielne jest dobro i zło. Zło w którymkolwiek miejscu świata zmniejsza dobrostan każdego innego miejsca i człowieka, dobro — zwiększa dobrostan wszędzie i każdego. To się co prawda, wymyka naszym zmysłom, wymyka się nawet tej eksplozji informacji, która Istnieje, a jednak to jest. Wiele zjawisk tego świata dostrzegamy podobnie jak wierzchołek lodowej góry — ową 1/10 jej część> A to nie on.wlerzchołek, jest najgroźniejszy, lecz te 9/10 schowanych pod wodą. Tak jest ze zjawiskami degradacji biosfery i podobnie jest w kręgu problemów etycznych.

Nauka, etyka, sztuka — Prawda, Dobro i Piękno Istnieją po części jako wytwory nas samych; na te wartości składał się niewymierny i bezmierny wysiłek pokoleń przodków. Są one po to, byśmy z nich korzystali i unikając błędów — stawali się lepsi, bardziej ludzcy i rozumni, a przez to — aby każdy z nas nasycał innych I świat właśnie tym, co dobre, a nie złe, tak we własnym, jak i cudzym interesie, albowiem życie ludzkości również jest niepodzielne.

Pytania kontrolne:

1    Proszę zestawić pozytywne i negatywne cechy elitarnego dostępu do wiedzy. Czy — mimo zaświadczonych w przeszłości sukcesów — ma ono wyższość nad powierzchnią kształcenia I jego egalitaryzmem i dlaczego? O czym zdaje się świadczyć zagadka rozkwitu niektórych cywilizacji starożytnych?

2    Tworzenie (odkrywanie) i odtwarzanie wiedzy w relacji z postawą twórczą. Jakie są cechy takiej postawy? W jakim sensie powinien przejawiać ją nauczyciel?

3    Proszę podać własną, równoważną podanej, detinicję wyobraźni. Czy dostatecznie znamy prawa i mechanizmy rządzące tą cechą 1 wartością człowieka? Jakie są punkty styczne wyobraźni i twórczości (także naukowej)?

4    Proszę scharakteryzować zjawisko wyobraźni moralnej (etycznej). Czy — I dlaczego — jest ono pożądane?

5    Proszę przedstawić propozycję — na przykładzie własnego przedmiotu nauczania — schematu lekcji (pogadanki, dyskusje) nowatorskiej, Interdyscyplinarnej, odwołującej się do wyobraźni uczniów, poruszającej problemy etyczne.

6    Jakie Pan(-i) odczuwa braki we własnej wiedzy, aby sprostać powyższemu zadaniu? Jeśli one występują — proszę pokonać te przeszkody drogą samokształcenia (kwerenda biblioteczna, zapoznanie się z literaturą), a potem wrócić do tego zadania. Można podjąć próbę praktycznego przeprowadzenia takiej lekcji, najpierw dla eksperymentu, a później po to, by mogli ją hospitować koleżanki i koledzy.

Literatura: J. Aleksandrowicz: Wiedza stwarza nadzieję. Warszawa 1976 „Omega" nr 278: —— J. Bańka: Filozofia techniki. Człowiek wobec odkrycia naukowego I technicznego. Katowice 1980; — R. Dubos: Pochwala różnoro dnoścl. Warszawa 1986; — J. Kozieleckl: Mechanizm działań twórczych. „Kwartalnik Pedagogiczny" 1986 nr 1; — W. Osiatyński: Zrozumieć świat. Warszawa 1980.