Imm02

2.8

Komórki biorące odział w odpowiedzi immunologicznej

Powierzchniowe markery na ludzkich komórkach NK

marker	dzielenie swoistości z innymi komórkami
CD16(FcyRIII)	mniejszość komórek T. granulocyty, niektóre makrofagi
CD11b	granulocyty, monocyty, niektóre komórki T
CD38*	aktywowane komórki T, komórki plazmatyczne, hemopoetyczne prekursory
CD2*	wszystkie komórki T
CD7	wszystkie komórki T
CD8*	niektóre komórki T
CD56	mniejszość komórek T
CD57	niektóre komórki T
IL-2R (łańcuch |3.p70)	aktywowane komórki T
rodzina p58	niektóre komórki T
CD94	niektóre komórki T
* obecne na 10-80% komórkach NK

Ryc. 2.15. Żaden z tych markerów nie jest swoisty dla linii prekursorowej.

Powierzchniowe markery na mysich komórkach NK

marker	dzielenie swoistości z innymi komórkami
Thy-1*	komórki T
Lyb-5 (B220)	komórki B
NK1
NK2
FcgRIIF	niektóre komórki T, granulocyty, niektóre monocyty/makrofagi
Asialo-GM1
CR3 (CD11 b. MAC-1)	granulocyty, monocyty
Ly49	komórki T
* obecne na niektórych, ale nie na wszystkich mysich komórkach NK

Ryc. 2.16. Chociaż niektóre cząsteczki występują na komórkach innych typów, określono niektóre markery swoiste dla linii prekursorowej.

Ryc. 2.17. Komórka NK (N) przylega do komórki docelowej (T). x4500. (Dzięki uprzejmości dr G. Arancia i K. Malorni, Rzym.)

makro fagach i pewnych komórkach T (głównie TCR-1). Na gra-nulocytach CD 16 jest połączona z powierzchnią błony za pomocą zespolenia z glikanem fosfatydyloinozytolowym (PIO), podczas gdy komórki NK i T (TCR-1') wykazują ekspresję śród-błonowej formy cząsteczki. Z kolei CD56, homofilna cząsteczka adhezyjna nadrodziny Ig, jest innym ważnym markerem komórek NK. CD56 i/lub CDI6, przy braku CD3, jest powszechnie w użyciu jako ostateczny marker komórek NK u człowieka.

Spoczynkowe komórki NK wykazują również ekspresję łańcucha a receptora IL-2, który jest receptorem 70 kDa o pośrednim powinowactwie. Dlatego bezpośrednia stymulacja IL-2 powoduje aktywację komórek NK. Interesujące, że ten receptor 70 kDa jest również obecny na wszystkich komórkach T, które wykazują morfologię LOL, szczególnie na komórkach TCR-1’ i na części komórek TCR-2' CD8 . Wszystkie te komórki odpowiadają na II.-2 nabywając nieswoistych funkcji cy-totoksycznych i są objęte wspólną nazwą komórek LAK (lym-phokine activated killcr). Komórki LAK zabijają świeże komórki nowotworowe i komórki nowotworowe w szerszym spektrum niż spoczynkowe komórki NK.

Wyraźną różnicą pomiędzy ludzkimi i mysimi komórkami NK jest obecność w komórkach myszy mniejszej ilości ale za to o wiele większych ziarnistości azurochłonnych. Podsumowanie fcnotypowych markerów komórek NK przedstawiono na Rycinie 2.16.

Funkcje komórek NK

Fizjologiczną czynnością komórek NKjest rozpoznanie i zabicie pewnych komórek nowotworowych (Ryc. 2.17) i komórek zakażonych wirusem. Mechanizm tego rozpoznania nic jest całkowicie zrozumiały. Jednakże znane są przynajmniej trzy rodziny cząsteczek powierzchniowych wyraźnie rozdzielonych klonalnic, które uczestniczą w ochronie własnych komórek przed cytotoksycznym działaniem komórek NK. Na przykład ligandy rodziny p58 są produktem genu I1LA-C; zw iązanie tych cząsteczek przez receptor komórek NK powoduje zahamowanie ich cytotoksyczności i ochronę komórek nośnikowych. Modyfikacja tych produktów genu III.A-C przez wirusy i cząsteczki związane z nowotworem (np. produkty onkogenu) mogłaby zapobiec ich rozpoznaniu przez komórki NK, narażając nieprawidłową komórkę na atak.

Komórki NK są również zdolne do wiązania i zabijania komórek docelowych opłaszczonych przeciwciałami IgG via ich receptor dla IgG (FcyRIILCDIó). Tę właściwość odnosi się do komórkowej cytotoksyczności zależnej od przeciwciał (antibo-dy-dependent cellular cytotoxicity, ADCC).

Aktywowane komórki NK uwalniają interferon y (IFN-y) i inne cytokiny (np. IL-1 i GM-CSF), które mogą być w'ażne w regulacji hemopoezy i odpowiedzi immunologicznej.

Aktywacja komórek B i T

Komórki T i B są aktywowane wiążąc swoiste dla nich antygeny. Komórki T muszą „zobaczyć” antygen w kontekście cząsteczek MMC na komórkach prezentujących antygen, podczas gdy komórki B mogą wiązać wolne antygeny, choć przeważnie potrzebują pomocy komórek T, aby zostać zaaktywowa-ne. W dodatku do swoistego wiązania receptorów dla antygenu na komórkach T i B, potrzebne jest związanie innych powierzchniowych cząsteczek dla efektywnej aktywacji komórek T i B (p. Rozdział 8). Aktywacja i proliferacja komórek wywołana antygenem zachodzi normalnie w tkankach limfoidalnych i może być uwidoczniona in vitro przez hodowlę limfocytów z aktywującym czynnikiem. Możliwe czynniki obejmują: