Komentarz art0 Stafaski

ubezpieczeń (aa. 9 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej, Oz. U. z 1996 r., nr 11, poz. 62 z późn. zm.);

-    przedsiębiorstwa * nie ujawnione do publicznej wiadomości informacje techniczne, technologiczne, handlowe lub organizacyjne przedsięblorstwa, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania Ich poufności (art. 11 ust. 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. O zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Oz. U. nr 47, poz. 221);

-    wynalazcza, obejmująca dane dotyczące zgłoszenia wynalazku (art. 33 ustawy z dnia 19 października 1972 r. o wynalazczości, Dz. U. z 1993 r., nr 26, poz. 1117 z późn. zm.);

-    pomocy społecznej, obejmująca zakaz podawania do publicznej wiadomości nazwisk osób korzystających z pomocy społecznej oraz rodzaju i zakresu przyznanego świadczenia (aa. 36 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej, Dz. U. nr 87. poz. 506);

•    pracownicza, zawierająca informacje uzyskane przez pracownika, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę (aa. 100 § 2 pkt 4 k.p.);

-    autorska, obejmująca źródła informacji wykorzystane w utworze (aa. 84 § i ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Dz. U. nr 24, poz. 83);

-    geologiczna, zawierająca informacje oraz próbki uzyskane w wyniku prowadzenia prac geologicznych w zakresie, w jakim wymaga utrzymania w tajemnicy interes państwa lub ich właściciela (aa. 45 ust. 3 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. - Prawo geologiczne i górnicze, Dz. U. nr 27, poz. 96);

-    maklerska, obejmująca informacje związane z pub icznym obrotem papierami wartościowymi, których ujawnienie mogłoby naruszyć interes uczestników tego obrotu, a także Informacje dotyczące emitenta lub papieru wartościowego, która nie została przekazana do publicznej wiadomości, a która po ujawnieniu mogłaby w istotny sposób wpłynąć na cenę papieru wartościowego (aa. 4 pkt 18 i 19 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi, Dz. U. nr 118, poz. 754 z późn. zm.);

•    dawcy krwi, zapewniająca anonimowość dawcy krwi (aa. 13 ust. 1 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi, Dz. U. nr 106, poz. 681).

5.    Generalną zasadą Jest, że od obowiązku zachowania tajemnicy służbowej lub zawodowej zwalnia - w zależności od stadium postępowania karnego - sąd lub prokurator. Nie mają tego uprawnienia inne organy procesowe, np. Policja prowadząca dochodzenie. Do wyłącznej kompetencji sądu należy Jednak zwolnienie od obowiązku zachowania tajemnicy adwokackiej, lekarskiej lub dziennikarskiej; organ ten jest właściwy do dokonania tego także w fazie postępowania przygotowawczego. Jeżeli w toku śledztwa lub dochodzenia zajdzie potrzeba przesłuchania osoby na okoliczności objęte którąkolwiek z tych tajemnic, prokurator powinien wystąpić do sądu o zwolnienie świadka od obowiązku zachowania tajemnicy, jeżeli jest to niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości, a okoliczność nie może być ustalona na podstawie innego dowodu.

6.    Zwolnienie następuje w formie postanowienia. Na postanowienie prokuratora w przedmiocie zwolnienia od obowiązku zachowania tajemnicy nie przysługuje zażalenie stronom. Mogą na nie złożyć zażalenie inne osoby, jeśli postanowienie narusza ich prawa (a£,.3.02 § 1).

Na postanowienie sądu w przedmiocie zwolnienia nie przysługuje zażalenie, z wyjątkiem postanowienia w przedmiocie zwolnienia od zachowania tajemnicy adwokackiej, lekarskiej lub dziennikarskiej. Co do tych ostatnich rodzajów tajemnic ustawa dopuszcza wprost zażalenie, stanowiąc, że na postanowienie sądu przysługuje zażalenie (aa_v 180 §2 In fine). Wcześniej mowa Jest o tym, że o przesłuchaniu lub zezwoleniu na przesłuchanie decyduje sąd. W związku z tym rodzi się wątpliwość, czy zażalenie przysługuje na postanowienie o przesłuchaniu lub zezwoleniu na przesłuchanie, czy też na decyzję odmawiającą przesłuchania lub wydania zezwolenia. Wcześniej mowa Jest o tym, że o przesłuchaniu lub zezwoleniu na przesłuchanie decyduje sąd. Można argumentować, że skoro sformułowanie dopuszczające zażalenia poprzedza zwrot: "O przesłuchaniu lub zezwoleniu na przesłuchanie decyduje sąd", to znaczy, ze zaskarżeniu podlega tylko decyzja pozytywna. Z drugiej strony trzeba mieć na uwadze, ze w aa. 180 § 2 In Hne mowa Jest o tym, że na postanowienie sądu przysługuje zażalenie; ustawa nie określa rodzaju rozstrzygnięcia. To wskazuje, że ustawodawca nie związał zażalenia z rodzajem decyzji, a poprzedzający to zdanie zwrot oznacza tylko określenie właściwości organu upoważnionego do decydowania o przesłuchaniu lub zezwoleniu na przesłuchanie; decyzja w tym przedmiocie może być pozytywna lub negatywna. Jest oczywiste, że w razie wystąpienia z takim wnioskiem, sąd musi się do niego ustosunkować i w razie uznania go za niezasadny wydaje postanowienie o odmowie przesłuchania lub zezwolenia na przesłuchanie. Na postanowienie takie przysługuje zażalenie. Zresztą strony mogą być bardziej zainteresowane w zaskarżeniu decyzji negatywnej niż pozytywnej (R.A. Stefański: Ujawnienie tajemnicy..., PiPr 1998, nr 4, s. 119). W tym kontekście trudno podzielić pogląd przeciwny, dopuszczający zażalenie tylko na postanowienie sądu o przesłuchaniu lub zezwoleniu na przesłuchanie (Z. Gostyński: Tajemnica dziennikarska a obowiązek składania zeznań w procesie karnym, Warszawa 1997, s. 119-120).

Zażalenie to przysługuje stronom, a także osobie, której postanowienie dotyczy bezpośrednio (aa. 459 § 3). Taką osobą jest ta, która Jest zobowiązana do zachowania tajemnicy.

7.    Możliwość zwolnienia od obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej Istnieje niezależnie od tego, czy przepisy określające tajemnicę przewidują odrębny tryb jej ujawniania. Aaykuł 180 jest przepisem szczególnym w stosunku do przepisów określających poszczególne rodzaje tajemnicy zawodowej l wchodzi w grę także wówczas, gdy przepisy statuujące dany rodzaj tajemnicy zawodowej stanowią, że nie ma możliwości zwolnienia od obowiązku zachowania tajemnicy. Artykuł 180 nie zawiera zastrzeżenia, że zwolnienie od obowiązku zachowania tajemnicy służbowej lub zawodowej Jest możliwe tylko wtedy, gdy przepisy regulujące określoną tajemnicę przewidują możliwość takiego zwolnienia. Uzależnienie stosowanie aa. 180 od wyraźnej możliwości uchylenia obowiązku zachowania tajemnicy w akcie prawnym regulującym tajemnicę, czyniłoby przepis aa. 180 bezprzedmiotowym.

8.    Artykuł 180 § l nic dotyczy tej tajemnicy zawodowej, co do której przepisy szczególne przewidują odrębny tryb jej ujawniania na potrzeby sądu lub prokuratora; stanowią one iex specialis do k.p.k. Chodzi o tajemnicę sędziowską, prokuratorską, notanalną, komorniczą, bankową i ubezpieczeniową. 1 tak ustaje obowiązek zachowania:

-    tajemnicy sędziowskiej, w wypadku gdy sędzia składa zeznania jako świadek przed sądem, chyba Ze ujawnienie tajemnicy zagraża dobru państwa albo takiemu ważnemu Interesowi prywatnemu, który nie jest sprzeczny z celami wymiaru sprawiedliwości; w takim wypadku od obowiązku zachowania tajemnicy może zwolnić sędziego Minister Sprawiedliwości, a sędziego SN Pierwszy Prezes SN (aO,. 67 § 3 u.s.p., aa. 40 ust. 3 ustawy o SN); obowiązek ten me ustaje, gdy sędzia składa zeznania w postępowaniu przygotowawczym;

-    tajemnicy prokuratorskiej, w sytuacji gdy prokurator składa zeznania jako świadek w postępowaniu przygotowawczym lub przed sądem, chyba że zachodzą okoliczności, o których była mowa co do tajemnicy sędziowskiej, w których to wypadkach od obowiązku zachowania tajemnicy może zwolnić Prokurator Generalny (aa. 48 ust. 3 ustawy o prok.);

-    tajemnicy notarialnej, w wypadku gdy notariusz składa zeznania Jako świadek przed sądem, chyba że ujawnienie tajemnicy zagraża dobru państwa albo ważnemu Interesowi prywatnemu; w tych wypadkach od obowiązku zachowania tajemnicy może zwolnić notariusza Minister Sprawiedliwości (aa. 18 ust. 3 Prawa o notariacie).

-    tajemnicy komorniczej, w razie składania przez komornika zeznania przed sądem w charakterze świadka (aa. 20 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych).

Bank Jest obowiązany udzielić Informacji stanowiących tajemnicę bankową na żądanie sądu lub prokuratora w związku z toczącym się przeciwko posiadaczowi rachunku będącemu osobą fizyczną postępowaniem kamym lub karnym skarbowym albo w związku z toczącym się postępowaniem karnym lub karnym skarbowym o przestępstwo popełnione w związku z działaniem osoby prawnej lub Jednostki nie mającej osobowości prawnej w zakresie rachunków bankowych i czynności bankowych realizowanych przez tę osobę prawną bądź Jednostkę (aa. 105 ust. 1 pkt 2 lit. b i c prawa bankowego).

Zakaz udzielania Informacji objętych tajemnicą ubezpieczeniową nie dotyczy informacji udzielanych m.in. na żądanie sądu lub prokuratora (aa. 9 ust. 2 ustawy o działalności ubezpieczeniowej).

Ujawnienie tajemnicy autorskiej dozwolone jest za zgodą osoby, która powierzyła tajemnicę lub na podstawie postanowienia właściwego sądu (aa. 84 ust. 2 ustawy o prawie autorskim I prawach pokrewnych).

9.    Nie Jest bezwzględną tajemnica adwokacka, mimo ze w myśl aa. 6 ust. 3 ustawy • Prawo o adwokaturze adwokata nie można zwolnić od obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej co do faktów, o których dowiedział się udzielając pomocy prawnej lub prowadząc sprawę. Problem ten wywołał rozbieżności na tle dawnych przepisów. Wyrażano zdanie, że aa. 6 prawi o adwokaturze Jest przepisem szczególnym w stosunku do przepisów k.p.k. dotyczących zakazów dowodów ze względu na tajemnicę zawodową, gdyż przepisy k.p.k. odnoszą się w ogóle do przesłuchania świadków związanych tajemnicą zawodową, podczas gdy ustawa o adwokaturze