polski1

Paweł Rodak

(ur. 1967) jest historykie teratury i krytykiem litr kim, pracuje w Instytucie tury Polskiej Uniwersy Warszawskiego. W 20( opracował i wydał wojf Pamiętnik Andrzeja Trze skiego.

Ćwiczymy czytanie ze zrozumieniem Paweł Rodak

[Wyobraźnia poetów spełnionej apokalipsy]

Wyobraźnie poetyckie Baczyńskiego i Gajcego w zasadniczych swych zrębach są do siebie podobne. Są to wyobraźnie kosmiczne i apokaliptyczne. Kosmiczne, gdyż elementami stanowiącymi zasadniczy budulec poetyckiego świata są w obu przypadkach ziemia, niebo, słońce, księżyc, gwiazdy, planety - słowem: ciała niebieskie obecne we wszechświecie. Apokaliptyczne, gdyż prawdziwe zasady tego świata - woda, ogień, powietrze, ziemia — są tutaj żywiołami zniszczenia w stanie erupcji, powodującej całkowite rozpadanie się wszelkich możliwych form. W obu wypadkach mamy do czynienia z wyobraźnią materialną, dla której pierwotne żywioły mają znaczenie nieporównanie większe niż świat przedmiotów, barw i kształtów. Można by powiedzieć, że dzięki takiej wyobraźni pokazuje się nie tyle, jaki świat jest, ile - jak jest. Dwa podstawowe tematy wyobraźni materialnej to początek i koniec świata. Jest ona wyobraźnią stwarzania i rozpadu, kreacją dokonującą się wobec narodzin lub śmierci świata, apokalipsą lub genesis. Taka właśnie w głównych swych rysach jest wyobraźnia poetycka Baczyńskiego, Gajcego, a do pewnego stopnia także Borowskiego. W ich utworach zapisane zostaje doświadczenie totalnej apokalipsy, ogarniającej wszystko i wszystkich, która nie będzie dotyczyć żadnego określonego wycinka czasu czy przestrzeni, ale czasu i przestrzeni jako podstawowych kategorii ludzkiego świata.