PA319985

48

KLASYCYZM I GENEZA ROMANTYZMU

31. Michał Stachowicz, Obchód konika zwierzynieckiego, około 1820, MNW (depozyt w MOT)

Najbardziej popularnym malarzem krakowskim był Michał Stachowicz (1768-1825), autor na wpół amatorskich, lecz tworzących narodową mitologię scen z powstania kościuszkowskiego (wzorowanych częściowo na dziełach Smuglewicza) i czasów napoleońskich, jak: Przysięga Kościuszki (około 1816), Bitwa racławicka czy Wjazd ks. Józefa do Krakowa. Malował także sceny ludowe (iKarczma krakowska, 1819; Obchód konika zwierzynieckiego, około 1820; Dożynki, 1821), które dały początek malarstwu rodzajowemu | w Krakowie oraz portrety.

W latach 1816-1817 artysta wykonał (nie zachowane) dwa cykle malowideł ściennych i obrazy w Pałacu Biskupim. Cykle namalowane zostały według programu ikonograficznego ułożonego przez biskupa-poetę Jana Pawła Woronicza. Nawiązywały one do dekoracji Sali Rycerskiej na Zamku Królewskim w Warszawie autorstwa Bacciarellego, obrazów historycznych Smuglewicza i ilustracji do Śpiewów historycznych Jana Ursyna Niemcewicza (rysowanych przez artystki amatorki i rytowanych przez Jana Zachariasza Freya, 1811). Pierwszy z cyklów — historyczny zaczynał się od legendarnego przodka Sarmatów, biblijnego Assarmotha, i przedstawiał legendarną prahistorię od Lecha do Mieszka I, poczet królów polskich i wielkie zwycięstwa czasów nowożytnich. Drugi — współczesny, obejmujący okres od końca panowania Stanisława Augusta, przez powstanie kościuszkowskie i legiony, aż do proklamacji Królestwa Polskiego przez Aleksandra I, zakończony został obrazem alegorycznym Niezbadana przyszłość Ojczyzny. Dopełniały te cykle alegorie cnót, portrety osobistości Krakowa, widoki Warszawy, pejzaże „krajowe” (Ojcowa, Pieskowej Skały, Tyńca, Czerny i Bielan), sceny rodzajowe {Targ zbożowy na Kleparzu, Spław Wisły w Kazimierzu, Obchód strzelców krakowskich) i wnętrza kopalni z okolic Krakowa.

W1821 roku Stachowicz stworzył kolejny (nie zachowany) cykl malowideł Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego w Sali Jagiellońskiej Collegium Maius. Obejmował oh sceny założenia Uniwersytetu przez Kazimierza Wielkiego, odnowienia fundacji przez Władysława Jagiełłę, wizyty Anny Jagiellonki, udziału przedstawicieli uczelni w elekcji Stefana Batorego i rabunku biblioteki przez Szwedów. Towarzyszyły im portrety wybitnych profesorów i wychowanków oraz alegorie nauk i sztuk.

Dekoracje Pałacu Biskupiego i Collegium Maius tworzyły starożytniczą wizję dziejów, zabytków, pejzażu i ludu polskiego, w której — zgodnie z prowidencjonali-stycznymi (zapowiadającymi romantyczny mesjanizm) koncepcjami Woronicza —