ScannedImage 67

- 39 -

Rozdział III KOŚCIOŁY CHRZEŚCIJAŃSKIE W POLSCE

W obecnych granicach Polski, jakie uk&ztałtowały się po II wojnie światowej, olbrzymia w większość wierzących, sięgająca 95%, należy do Kościoła rzymsko-katolickiego. W przeszłości jednak stosunek ten kształtował się inaczej; za czasów królewskich w skład ludności Polski wchodziły olbrzymie rzesze prawosławnych, a w pierwszym stuleciu Reformacji luteranizm i kalwinizm czynił duże postępy wśród magnaterii, szlachty i mieszczan, a‘ nawet /na Śląsku Cieszyńskim i na Mazuracg/ wśród ludności wiejskiej. Dlatego należy poznać choć w krótkim zarysie dzieje poza-katolickich wyznań chrześcijańskich, bo mają one swoje miejsce w historii Polski i w jej kulturze aż do chwili obecnej.

Obok krótkiego rysu historycznego podamy obecny stan liczbowy i administracyjny tych.Kościołów. Nie będziemy natomiast wchodzili w problem różnic dogmatycznych, bo są one znane bądź z wykładów historii Kościoła, bądź teologii dogmatycznej; zwrócimy tylko czasami uwagę na niektóre charakterystyczne wierzenia, formy kultu czy ustroju wyznań.

Istniejące obecnie w Polsce chrześcijańskie wyznania po żaka-tolickie podzielić można na trzy grupy:

1/ prawo sławną /Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny/

2/ protestancką /stare ewangelickie Kościoły: Kościół Ewangelicko-Augsburski i Kościół Ewangelicko-Reformowany pras Kościoły młodsze, zwane nieraz "wolnymi** Polski Kościół Chrześcijan Baptystów, Kościół Met odystyczny, Zjednoczony Kościół Ewangeliczny * Kościół Adwentystów Dnia' Siódmego i in.

3/ staro-katolicką /Staro-Katolicki Kościół Mariawitów i Kościół Polsko-Katolicki.

Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny.

Jeszcze przed oficjalnym wprowadzeniem do Polski chrześcijaństwa obrzędu łacińskiego w r. 966, docierało ono do naszego kraju w obrządku słowiańskim już w IX wieku, w wyniku działalności prawdopodobnie uczniów świętych Cyryla i Metodego "Apostołów Słowian”. /Por. wykopaliska w Wiślicy, wykopaliska najstarszego kościoła św. Feliksa i Adaukta na Wawelu/. Faktem jest również, że w XII w. istniało biskupstwo prawosławne w. Uhrowsku /pow.Włodawa/, przeniesione później do Chełma. Metropolię prawosławną z kilkoma biskupstwami zorganizował Kazimierz Wielki na Rusi Halickiej po włóczeniu jej do. Polski, a po unii Polski z Litwą weszły w skład państwa Polskiego wielkie połacie ziem z ludnością i kościelną organizacją prawosławną.

Gdy na Soborze we Florencji /14-39/ zawarta została unia między Rzymem i Bizancjum,jednym z sygnatariuszy dokumentu unii był m.in^ze strony prawosławnej metropolita Kijowski Izydor. Unia ta zawarta/raczej z pobudek politycznych, niż religijnych i nie. przygotowana w masach ludności - okazała się nietrwałą.