sc IMG

,Teodolit-budowa,działanie,obsługa”

Teodolit jest to instrument geodezyjny przeznaczony do pomiaru kątów poziomych oraz kątów pionowych. Wyróżnia się teodolity optyczne oraz elektroniczne. W teodolitach optycznych zastosowane jest szklane koło poziome (limbus) i koło pionowe z naniesionym podziałem kątowym (w Polsce praktykowany jest dziesiętny podział gradowy, w którym kąt prosty równa się 100 gradom), z którego obserwator wykonuje odczyt kierunku. W teodolitach elektronicznych odczyt kierunku jest wykonywany automatycznie.

Teodolit wyposażony jest w lunetę, która wraz z korpusem instrumentu może obracać się wokół pionowej osi instrumentu. Umożliwia to swobodne i dokładne wykonanie odczytu kierunków poziomych oraz pionowych.

BUDOWA TEODOLITU

1.    Płytka podstawkowa - łączy teodolit z głowica statywu, chroni śruby poziomujące przed uszkodzeniami mechanicznymi.

2.    Płytka sprężynująca - elastyczna płytka, która dociska instrument do powierzchni głowicy statywu.

3.    Spodarka - stanowi podstawę teodolitu i służy do jego poziomowania za pomocą trzech śrub poziomujących.

4.    Śruby poziomujące - zwane inaczej nastawcze. Dolne ich zakończenia przechodzą przez płytkę sprężynująca. Służą do poziomowania instrumentu.

5.    Śruba sprzęgająca spodarkę z teodolitem.

6.    Alidada - obracalna czesc teodolitu, zawierająca wiekszosc mechanizmów i elementów optycznych teodolitu. Najważniejszymi elementami alidady sa: luneta z kołem pionowym, urządzenia odczytowe, libelle, pion optyczny, śruby zaciskowe i leniwki, mechanizm repetycji lub re iteracji. Osłania od góry limbus.

7.    Libella pudełkowa - zwana inaczej okrągła, służy do poziomowania przybliżonego.

8.    Libella rurkowa - służy do poziomowania dokładnego.

9.    Dźwigary lunety - (wsporniki) podtrzymują jej os obrotu.

10.    Kolo pionowe - jest to krąg lub pierścień z naniesionym podziałem kątowym, które obraca sie wraz z luneta względem nieruchomych urządzeń odczytowych tego kręgu.

11.    Sprzęg repetycyjny - unieruchamia limbus względem obrotu alidady. Umożliwia ustawienie kręgu poziomego na zero i zostawienie tego odczytu na dowolnym obserwowanym obiekcie.

12.    Pion optyczny - zbudowany, jako mała lunetka o małym powiększeniu i osi celowej łamanej pod katem prostym. Znajduje sie najczęściej w alidadzie. Służy do centrowania teodolitu.

13.    Lunetka systemu odczytowego - ułożona jest równolegle do tubusu lunety. Daje powiększony podział limbus na tle wskaźnika odczytu lub podziałki, której rysunek jest naniesiony na płytce szklanej w płaszczyźnie ogniskowej obiektywu mikroskopu.

14.    Kołimatorek celowniczy - ma postać cienkiej rurki, wewnątrz której na ciemnym tle widoczny jest jasny krzyż. Służy do łatwiejszego naprowadź, lunety na wybrany cel.

15.    Pokrętło ogniskujące - śluzy do ogniskowania lunety. Umożliwia ustawienie na ostro obrazu celu.

16.    Zacisk alidady - unieruchamia alidadę względem spodarki.

17.    Zacisk lunety - unieruchamia lunetę względem alidady.

18.    Leniwka alidady i lunety - działają po zaciśnięciu lunety i alidady. Służą do powolnego ruchu alidady i lunety ułatwiaj^ego precyzyjne naprowadzenie celownika na cel.

19.    Lusterko oświetlające - służy do dobrego oświetlenia systemu odczytowego.