skanuj0006

Ad b) kapitalizm monopolistyczny zaczyna się od raku 1870. W tym okresie występują tendencje koncentracji kapitalizmu tzw. centralizacji kapitału, a więc • duże firmy wytwarzają większą ilość produktów, ich sprzedaż rośnie oraz rosną zyski, które przeznaczane są na powiększenie kapitału w formie rzeczowej jak i pieniężnej. Koncentracja kapitałowa odbywa się również drogą przejmowania mniejszych upadłych firm, które stały się elementem większych przedsiębiorstw. Pojawia się druga forma centralizacji kapitału. Polega ona na łączeniu się kapitału należącego do różnych właścicieli najczęściej w formie powstawania tzw. spółek, których celem jest prowadzenie działalności gospodarczej czy też inwestycyjnej. Łączenie kapitału często występuje w celu występowania większych inwestycji. Tego typu działania wynikają z faktu, że duże inwestycje wymagają ponoszenia znacznych środków finansowych.

Poszczególny właściciel, kapitalista, nie jest w stanie zgromadzić tego typu środków. Często w działalności gospodarczej duże środki finansowe potrzebne są na ponoszenie inwestycji, które wykorzystują efekt skali..Efekt skali polega na budowie obiektu wytwarzających duże obszary produkcji. W tym celu wykorzystuje się najnowsze rozwiązania techniczne i technologiczne, zakupuje się nowe maszyny i urządzenia co pozwala zwiększyć wydajność pracy, rozmiar produkcji, a także obniżyć koszty wytwarzania. W tym okresie występuje zjawisko terytorialnej koncentracji kapitału, czyli kapitał koncentruje się głównie wówczas w dużych zagłębiach górniczo - hutniczych, w dużych aglomeracjach, w dużych miastach, w których rozwinął się znacznie przemysł włókienniczy.

W Anglii to Londyn, Manchester, Liverpooi, Leeds i innych. We Francji koncentracja kapitału znajduje się w okolicach

Paryża, północne zagłębie Lille.

W Niemczech koncentracja kapitału jest w Zagłębiu Ruhry, W USA północno wschodnim oraz Kalifornia i Teksas.

W Polsce koncentracja kapitału występuje na Górnym Śląsku oraz w kilku wielkich miastach.

Koncentracja kapitału dotyczy różnych sfer działalności gospodarczych. Wyróżniamy wysoki stopień gromadzenia kapitału: przemysł ciężki, wydobywczy, energetyka, produkcja środków transportu, później usługi: bankowe, ubezpieczenia a ostatnio coraz częściej towarowe dużych sieci handlowych.

Zróżnicowany stopień koncentracji występuje głównie w transporcie, duża kapitalizacja występuje w transporcie kolejowym, lotniczym., mała w transporcie lądowym) i samochodowym, a najniższa w/ rolnictwie, hudmmictwie, w handlu, a także przemysł, spożywczy lekki i drzewna papierniczy.

Ze względu na stopień monopolizacji, a więc ilość przedsiębiorstw które monopolizują rynek możemy wyróżnić tzw. :

a. ) MONOPOL PEŁNY - występuje wówczas, kiedy jedno przedsiębiorstwo ma pozycję

dominującą na rynku ale wynika to głównie z wyłączności tego przedsiębiorstwa w produkcji określonego wyrobu, który najczęściej chroniony jest patentem. Dotyczy to wyrobów o specjalnych właściwościach i parametrach technicznych, który nie jest wjdwarzany przez inny przedsiębiorstwa. Jednak tego typu sytuacja nie trwa długo, gdyż inne firmy starają się wprowadzić na rynek produkt o podobnych parametrach technicznych i eksploatacyjnych.

b. ) DUOPOL - kiedy dwa przedsiębiorstwa mają na rynku pozycje dominującą.

c. ) OLIGOPOL - kilka lub kilkanaście przedsiębiorstw^? ma pozjyję dominującą i

sprzedają one około 30% wytwarzanych produktów. Zjawisko to zaczęło się w⁷ latach 30 XX wiek w USA i obecnie funkcjonuje we wszystkich krajach rozwiniętych

6