skanuj0019

osobistego, przeciw szpitalom, zwłaszcza psychiatrycznym jako zinstytucjonalizowanej formie opieki zdrowotnej („antypsychiatria”), przeciw szkole jako zinstytucjonalizowanej formie urabiania umysłów prze/, „indoktrynację”, przeciw wszelkim zinstytucjonalizowanym formom pracy jako hamującym indywidualną inicjatywę i twórczość — jednym słowem przeciw „establishmentom” wszelkiego typu. Przy gwałtowności krytyki, nierzadko słusznej, propozycje pozytywne psychologów humanistycznych są, jak zwykle w podobnych przypadkach, niebywale wątłe. Wprawdzie A. Maslow zapowiada, że po obecnej fazie indywidualistycznej psychologii humanistycznej nastąpi jej faza „transpersonalna”, jest to jednak muzyka przyszłości.

PSYCHOLOGIA POSTACI

Trzecim wielkim nowym kierunkiem psychologii, jaki powstał na początku XX wieku w opozycji do psychologii klasycznej i wywarł silny u pływ na dalszy rozwój myśli psychologicznej, jest psychologia postaci, /„i twórców tego kierunku uważa się trzech psychologów niemieckich: Maxa Wertheimera, Wolfganga Kohlera i Kurta Koffkę.

W odróżnieniu od dwóch dotychczas omówionych kierunków behawioryzmu i psychoanalizy — psychologowie postaci nie wysunęli /adnej własnej propozycji dotyczącej przedmiotu lub metody badań psychologicznych. Prowadzili oni badania najpierw tylko zjawisk .wiadomości (głównie spostrzeżeń), apotem także zachowania zewnętrznego zawsze jednak interpretowanego psychologicznie — u ludzi i zwierząt, ii zdrowych i chorych, u dorosłych i dzieci. Stosowali zarówno eksperymenty laboratoryjne, jak i obserwację zachowania zewnętrznego w sytuacjach /łożonych, zarówno naturalnych, jak i organizowanych specjalnie dla celów badawczych. Poszczególne fakty, jakie obserwowali, poddawali zawsze interpretacji psychologicznej, poszukując ich znaczenia w jakimś szerszym kontekście. Przyczynili się do utrwalenia w świadomości psychologów pojęcia struktury i organizacji oraz przekonania, że świat ma budowę zorganizowaną, a nie atomistyczną, że tożsamość człowieka i zachodzących w nim procesów określona jest nie tylko przez ich strukturę wewnętrzną, ale także przez ich miejsce i funkcję w takiej lub innej szerszej strukturze zewnętrznej, i że zmiany zachodzące w człowieku mają charakter nie tyle sumaryczny czy kumulatywny, sprowadzający się do przyrastania lub ubywania czegoś, lecz raczej strukturalny, polegający

95