Scan056

Si A.J. Fawcett i RX Nioolson

Zmiany w poglądach na temat funkcji móżdżku od 2001: dane z innych zespołów badawczych

Od ezasu przedstawienia przez nasz zespół danych na konferencji Brytyjskiego Towarzystwa Dysleksji (British Dyslexia Associationl BDA) w 2001 roku, nastąpił znaczący postęj) w rozumieniu roli, jakJ móżdżek odgrywa w funkcjach poznawczych i czytaniu oraz w niecił mniejszym stopniu w zrozumieniu roli, jaką móżdżek odgrywa vĄ dysleksji. Poniżej przedstawimy najważniej sze odkrycia w tej dziedzinie!!

Badania móżdżku z perspektywy neurobiologii poznawczej

Jak wspominaliśmy w rozdziale napisanym w 200l roku, kolejne publikowane badania neuroobrazowania, jak ii. badania pacjentów m uszkodzeniami móżdżku dostarczały coraz więcej dowodów potwierdzających udział móżdżku w funkcjach językowych.

Móżdżek a funkcje poznawcza

Jeszcze w 1995, roku rola móżdżku dla funkcji poznawczych i języka! była ciągle kontrowersyjna. Do roku 2001, zgromadzono niepodważalnej dowody, które podsumowująMarien i współpracownicy (2001, str. 580) vl następujący sposób: „Wzrastająca liczba badań w zakresie neuroanatomijl móżdżku i j ego połączeń, dane z funkcj onalnego neuroobrazowania i badam neurofizjologicznych, osiągnięcia klinicznej i eksperymentalnej neuro^j psychologii ukształtowały pogląd, że móżdżek uczestniczy w dużo szerszym zakresie funkcji niż uważano do tej pory. Napływające danej uwidoczniły,, że móżdżek moduluje funkcjonowanie poznawcze, przy» najmniej w odniesieniu do tych części mózgu, z którymi jest dwuJ kierunkowo połączony”. Marien i współpracownicy postulują, żemóżdżela odgrywa rolę „modulatora” w różnorodnych nie-motorycznych procesach j ęzykowych, takich j ak wyszukiwanie leksykalne, analiza składni i kontrola dynamiki językowej, i na tej podstawie wprowadzili pojęcie „zlatera-lizowanego móżdżku lingwistycznego”.

Badania pacjentów z zaburzeniami móżdżku pokazały, że trudności! pacjentów dotyczą, między innymi, problemów z artykulacją i fonacją, a także występują jako szczególny rodzaj apraksji mowy, która unieśl możliwia sprawne przełożenie fonemów na neuronalne poleceń™}

Rola móżdżku w dystefcsp 57

^Kuące motorycznej kontroli słów. Wbadaniu flueneji słownej,Łeggio ^Kpółpracownicy (2000) wyraźnie wykazali,.-żó większe ograniczenie ^Hfc/y zdolności fonologicznych (podawanie słów zaczynających się od ■li) litery) niż zdolności semantycznych (podawanie słów z danej ^Hori i), co, jak twierdzą autorzy, wynika z konieczności wyszukiwania ^Hych i jeszcze niezautomatyzowanych przykładów. Kolejne badania ^Bntów z uszkodzeniami móżdżku wykazały całą gamę symptomów, ^Kytiąjąc od zaburzeń uwagi i zaburzeń pamięci roboczej (Malm i wsp., BN), po problemy z detekcją poruszających się bodźców i z różni-^Kinicm fonologicznym. Najbardziej intrygujące jest doniesienie i współpracowników (2002) o dużej liczbie błędów podczas ^B|nia u pacjentów z uszkodzeniem robaka móżdżku, co według nich ■|nn wytłumaczyć dużą liczbą wzajemnych połączeń pomiędzy ^Hdżkiem a systemem językowym.

konsekwencji, do roku 2004, rola, jakąprzypisuje się móżdżkowi w Hfeęjach poznawczych, zmieniła charakter z kontrowersyjnego na ^Bdoksyjny. Badacze z dziedziny neurobiologii poznawczej próbują nknlizować dokładne obszary pobudzania móżdżku w odpowiedzi na ^Ki zadania językowe. Na przykład, badanie przeprowadzone przez Kblmrt i współpracowników (2002) zawierało zadanie generowania Boni mów, zadanie generowania rzeczowników(należących do tej samej ^hgorii), zadanie doboru czasownika i zadanie decyzji leksykalnej . Hglni /y uważają, że wyniki badań w zakresie generowania antonimów Hbrują, że udział móżdżku konieczny jest nie tylko w zadaniu ^■Rugającym pewnej „płynności umysłowej”, np. w zadaniu łączenia wników i czasowników, ale również podczas generowania samych ■*, up. w każdym zadaniu wykorzystującym związek dwóch słów.

więcej, badanie operacji umysłowych z wykorzystaniem materiału ■Iłuimkterze werbalnym, liczbowym i przestrzennym (Hanakawa i wsp., p)i)2) wykazało pobudzenie pól Brodmanna (autorzy nie określają, o Khv pola chodzi - przyp. red.) i móżdżku podczas wszystkich trzech ■tpów zadań, pomimo, że dane elektrofizjologiczne nie wykazują, by Kit ni wykonany ruch artykulacyjny czy ruch oka. Zadania werbalne i

K*Nąjc/ąściej prosi się osobę badaną o dobieranie czasowników do podanych Hnowników, np. młotek-wbijać - przyp. red.

P *Ną|uzęściej zadanie polega na ocenie, czy dane słowo należy do kategorii słów, czy Pultów przyp. red.