STR202

Edukacja i rozwój Kielce 1995

KRYSTYNA DURAJ-NOWAKOWA

METODOLOGICZNE PRZESŁANIE PYTAŃ O EDUKACJĘ I ROZWÓJ: SZKOŁY, NAUCZYCIELA I WYCHOWANIA

NAUKOWA PRZESŁANKI PYTAŃ O METODOLOGIĘ PEDAGOGIKĘ SZKOLNICTWA, PEDEUTOLOGR I WYCHOWANIA

Do najbardziej aktualnych i znaczących problemów współczesnych należą rozległe pytania o założenia filozoficzne, ontyczne i metodologiczne w takim stopniu kwestii ogólnopedagogicznych, jak związanych ze szkołoznawstwem, które w warunkach polskich cierpi od dawna na brak koncentracji uwagi specjalistów (diagnozy tej problematyki por.: T. Lewowicki, 1992; tegoż, 1993 i tegoż, 1994). Z tymi dwiema grupami

problematyki pozostają silnie i wzajemnie powiązane kwestie pedeutologiczne i teorio-wychowawcze.

Problematyka ta — traktowana wielowymiarowo, tzn. „pionowych" składników

—    odznacza się przeniknięciem „w poziomie" kilkoma właściwościami, charakterystycznymi dla kryzysu tyleż społecznego, co i pedagogicznego. Zaliczyć do nich można

—    jako główne — właściwości następujące:

1)    zmagania o nowe cele i odwrócenie ich hierarchii;

2)    walka wartości z normami w formułowaniu ideałów wychowania;

3)    zabieganie o nowe treści kształcenia i nowsze ich struktury oraz relacje;

4)    trudne przechodzenie od monologu do dialogu (przez negocjacje i kompromisy);

5)    poszukiwanie lepszych wzorców edukacji nauczycieli;

6)    nowe sposoby pojmowania i definiowania oraz uprawiania w praktyce pedagogiki jako nauki.

Wszystkie wymienione aspekty wzajemnie splecione, pozostają współcześnie otwarte do dyskusji. Ale w kontekście tytułu tej części referatu na analizę zasługuje zróżnicowanie nadal — po latach od narodzin — systemowe interpretowanie istoty i treści, rodzajów i struktury oraz funkcji pedagogiki. Dalej bowiem powątpiewa się nie tylko w jej scjentystyczny charakter, ile w sens takiego stylu uprawiania pedagogiki jako nauki (por. K. Duraj-Nowakowa, 1995d i tejże, 1995e).

Otwartą kwestią pozostaje, czy pedagogika osiągnęła już status nauki dojrzałej i samodzielnej, czy też uprawia się ją tylko na poziomie refleksji o wychowaniu.

Czy i w jakim zakresie sposobem penetracji naukowych dla pedagogiki pozostaje spekulatywizm pozbawiony podstaw badawczych, czy też wzniosła się ona na poziom empiryczny, ściśle związany z praktyką społeczną?

202