Strona
3

13

Rozróżnia się następujące rodzaje stopów miedzi:

-    brąz - stop miedzi z innymi metalami lub krzemem,

-    mosiądz - stop miedzi z cynkiem,

-    wieloskładnikowy stop oporowy miedzi z niklem lub manganem.

Brązy mają najczęściej zabarwienie ciemnoróżowe (PN-9I/H-87026, PN-92/H-87050). Konduktywność brązów w zależności od ich składów waha się w granicach od 3,5 do 56,8 [MS/m] Ich gęstość zawiera się w przedziale od 7,5-8,9 [kg/m³], a temperatura topliwości 745-1050[°C]. Brązy w stosunku do mosiądzu charakteryzują się większą wytrzymałością, większą odpornością na ścieranie, lepszymi własnościami ślizgowymi i antykorozyjnymi. W elektroenergetyce mają zastosowanie następujące brązy: krzemowy, kadmowy, manganowy, berylowy, niklowy, srebrowy, fosforanowy i tellurowy.

Brąz krzemowy (l,l5%Sn, 0,05%Si) jest spawalny, odporny na temperaturę do 500[°C], ma znaczną wytrzymałość na rozciąganie i dużą sprężystość. Stosuje się go do wyrobu napowietrznych linii telekomunikacyjnych, linek antenowych, styków sprężynujących.

Brąz kadmowy (0,9%Cd) odznacza się dużą odpornością na ścieranie, odporny na temperaturę do 250[°C], Stosowany na działki komutatorów oraz przewody jezdne trakcji elektrycznej (koleje, tramwaje, trolejbusy).

Brąz manganowy jest twardy, ciągliwy i sprężysty. Stosuje się go na szczotki i druty oporowe.

Brąz berylowy (2,25%Be) jest twardy i sprężysty. Używa się go na łopatki turbin, wycinki komutatorów i elektrody zgrzewarek.

Brąz niklowy stosuje się na materiały oporowe (konstantan).

Brąz srebrowy stosowany jest na elektrody do spawarek

Brąz fosforanowy (10%Sn, 1%P) jest odporny na ścieranie. Stosowany jest na odlewy łożysk ślizgowych maszyn elektrycznych.

Brąz tellurowa' (0,5%Te) o dużej twardości stosowany jest do wyrobu elementów przewodzących.

Mosiądze (PN-77/H-87025, PN-91/H-87026, PN-93/H-87027) mają barwę od czerwonej (miedź) aż po żółtą (cynk). Ich gęstość wynosi 8,3 do 8,9 [kg/m³], a temperatura topliwości od 850 do 1000[°C], natomiast y = 24 + 42 [MS/m], W elektrotechnice mosiądze stosuje się do wyrobu elementów przewodzących duże prądy np. w aparatach elektrycznych, wykonuje się z nich również oprawy do żarówek i bezpieczników

Stopy aluminium dzieli się na odlewnicze (PN-76/H-88027) i przerabiane plastycznie (PN-79/H-88026). W elektrotechnice stopy aluminium używa się na elementy konstrukcyjne Stosując odpowiednie dodatki stopowe, uzyskuje się zarówno większą wytrzymałość mechaniczną, jak i zdolność do odlewania a także spawalność i obrabialność. Należy tu wymienić takie stopy jak duraluminium (AlCu3Mgl) oraz stop aluminium z krzemem zwany siluminem (AISi9).

Ogólnie, rezystywność metali i stopów¹ można uważać za sumę dw'óch niezależnych od siebie składników:

-    rezystywności idealnej (sieciowej) pi odpowiadającej idealnie regularnej sieci krystalograficznej przewodnika,

Zatem:

-    rezystywności resztkowej (szczątkowej) p_r uwzględniającej wpływ zanieczyszczeń chemicznych (domieszek) pd i deformacji sieci krystalograficznej p.