str"

(>8 Ki>/tl/.ul pierwszy. Wicinkulturownsc. globalizacja...

jedz") zostaje wpisana w jednostki, przy czym jej najbardziej wyrazisty postaci;} jest zjawisko bulimii, która wyraża z jednej strony pragnienie nieograniczonej konsumpcji (niekontrolowane pochłanianie żywności), a z drugiej zaś - pragnienie kontroli nad swoim ciałem i jego pragnieniami (wymiotowanie i używanie środków przeczyszczających).

Kolejna tendencja odnosi się do przymusu udanego życia seksualnego. Z do-minuj;|cyclt przekazów medialnych miody człowiek dowiaduje się, że komu nie wiedzie się w sterze seksualnej, temu nie wiedzie się w życiu. St;}d powszechna panika wokół problemu (int)potencji i (an)orgazmu (albo orgazmu wielokrotnego). Popularne czasopisma propaguj;} ideę seksu rekreacyjnego, który w żadnym razie nic służy pogłębieniu więzi emocjonalnej między jego uczestnikami, zamiast tego ma być rozrywk;} i źródłem ekscytacji (żyj po to, aby prowadzić życie seksualne). W tym kontekście trudno dziwić się, że Viagra - pierwotnie przeznaczona dla mężczyzn z problemami - stała się (jak pokazały to sondaże amerykańskie, kanadyjskie i brytyjskie przeprowadzone na przełomie XX i XXI wieku) hitem dla nastolatków, środkiem zwiększenia intensywności życia seksualnego (nieprzypadkowo nazwa Viagra pochodzi od dwóch słów Vigor i Nia-gara). W Stanach Zjednoczonych istnieje powszechne przekonanie, żc Viagra przyczynia się do sportowego traktowania seksu przez nastolatków (tym bardziej że w okresie dorastania młodzież podlega działaniu hormonów i ogromnej presji rówieśników w dziedzinie adekwatności seksualnej).

Nietrudno zauważyć, że i w tym przypadku młodzież znajduje się w swoistej pułapce kulturowej. Narastającej mediałno-popularnej presji na rzecz prowadzenia udanego, intensywnego i ekscytującego życia seksualnego towarzyszy inny jasny przekaz: niekontrolowany seks może przynieść śmierć. Młodzież jest więc zawieszona, mówiąc metaforycznie, między Viagrą (symbol wolności seksualnej, seksualności nieokiełznanej, radosnej i optymistycznej) a AIDS (krystalizacja pesymizmu współczesnej cywilizacji, argument na rzecz zaprzeczania ciału i seksu alności, na rzecz surowych restrykcji seksualnych). W społeczeństwie konsumpcji możemy mówić o „tańcu wokół seksu" - jednoczesnym zaprzeczaniu ciału i seksowi oraz dążeniu do maksymalnego seksualnego zaspokojenia.

Jedną z kluczowych kategorii w życiu każdego człowieka jest „sukces". Wydaje się, że globalna młodzież stoi przed alternatywą wyznaczoną z jednej strony przez liberalną ideologię sukcesu, z drugiej - przez zjawisko określane przez so-cjologów kultury mianem generacji X. Część współczesnej młodzieży (przeciwnie niż generacja X) postrzega życie jak drabinę, po szczeblach której należy się wspinać, aby osiągnąć sukces, a ludzi jak konkurentów'⁷. Kryterium sukcesu ży-

” Por. Z. Melosik, Współczesne amerykańskie spory eilukacyne. Mifdzy socjologią edukacji a pedagogiką postmodernistyczną, Poznań 1995, s. 23-25, 140-142.

ciowego mierzone jest przez nich stanem konta w banku i marką posiadanego samochodu lub liczby ludzi, którymi zarządzaj;}. Dążą do sukcesu bez najmniejszego wahania i są gotowi poświęcić dla niego życie osobiste. Odczuwają „przymus sukcesu”, tym bardziej że społeczne przekazy propagowane przez mass media głoszą: „nie wolno ci być nieudacznikiem”. Istnieją przy tym dwa podstawowe konteksty' sukcesu. Pierwszy z nich wyznaczony jest przez dążenie do władzy, stanowiska (pozycji) i pieniędzy, drugi - przez „popularność", „sławę" (głównie dzięki obecności w mediach). Ten ostatni - społecznie skonstruowany wariant sukcesu - odwołuje się do idei „American Dream" („amerykańskiego marzenia") możliwości zdobycia przez zwykłego człowieka sławy (i fortuny), cudownci pi ve miany Kopciuszka w księżniczkę, a pucybuta w milionera. Osoby zakon ynowam takim podejściem uważają, że owa transformacja może nastąpić dzięki suki < .owi medialnemu. Pragną zatem być na scenie - w świetle reflektorów, na ckiaiin telewizyjnym - w momencie szczytowej oglądalności.

W przeszłości stanie się gwiazdą medialną wymagało uprzedniego zdobyi 1.1 odpowiedniej lokalnej lub regionalnej widowni i udowodnienia, ze widownia ta będzie rosła wraz z inwestowaniem w wykonawcę. Obecnie nowe gwiazdy wy bicranc są (lub raczej pozorowane) przez media i „natychmiast obsadzane na stanowisku zapewniającym maksymalną widzialność, a nawet gwiazdorstwo". Niekiedy - jak ujmuje to L. Grossberg - jedynym talentem takiej gwiazdy jest uśmiech, a jedyną siłą sprawczą sławy - przypadkowy ruch koła fortuny. Wydaje się jednak, że jest ona konfekcją Hollywoodu, „zjawiskiem stworzonym dla kamery, a nie dla rzeczywistego życia”. Najistotniejsze jednak jest to, że wszyscy wiedzą, iż to zwykły młody człowiek wykreowany na gwiazdę. Jednak nie przeszkadza to nikomu. Wśród jego nastoletnich rówieśników usłyszymy jedynie pytanie: „dlaczego ja nie mam tyle szczęścia?’””.

Innym symbolem medialnego sukcesu byli swego czasu uczestnicy programu łhe Mig Brother, którzy stawali się niekwestionowanymi idolami młodzieży. Opisane wyżej podejście do sukcesu powoduje - jak utrzymuje C. I.asch - że „marzenie o sukcesie zostało wydrenowane z jakiegokolwiek znaczenia poza sobą samym”, przy czym uznanie własnego sukcesu przez jednostkę „zależy od publicznego rozpoznania i oklasków" - sukces musi być zatwierdzony przez rozgłos. Ludzie pragną być nie tyle szanowani, co podziwiani. Tęsknią za „świetno ścią, ekscytacją i sławą'"”. Pragną być idolami.

Warto w tym miejscu poświęcić kilka słów zmieniającym się typom idoli we współczesnej kulturze młodzieżowej. W ostatnich dekadach wyróżniono irzy ta kie typy. Pierwszy to idol tragiczny - indywidualista, który nie potrali zaakccp

“ L. Grossberg, Wt Got/a Get out..., op. ci/., s. 228. ^M C. I.asch, Culturt o/Narcissm..., op. ci/., s. S9-b<).