woloszyn 8

*

160 Europa średniowieczna XIII wiek

UZASADNIENIE KAR CIELESNYCH W ŚREDNIOWIECZU

Niniejszy' przedruk wraz z notą informacyjną za: S.Kot Źródła do historii wychowania. Cz. I. op cii. Źródło: [74, s. 119-122]; pisownię uwspółcześniono.

Wyjmujemy poiliZszy ustęp z pism wielkiej powagi wieków średnich, francuskiego dominikanina, Wincentego z Beamais, autora Speculum malm (Zwierciadło większe), słynnej encyklopedii wszelkiej wiedzy. Jako wychowawca synów Ludwika świętego, napisał on około 1245 roku na Życzenie królowej osobny traktat pedugogiczuy De instiłutione puerorttm regaliom (O wychowaniu dzieci królewskich), w którym rozwiną] ogólne zasady wychowania. Duch tego dzieła, na wskroś zgodny z. powszechnymi zapatrywaniami epoki, przede wszystkim zabarwiony ascetycznie. Przytaczamy zeń (na podstawie wydania z roku 1481) rozdział 27 pt. De causis discipłinae libenter suscipiendae. Jest on zarazem doskonałym przykładem ówczesnego sposobu pisania i argumentowania (nagromadzenie autorytetów i cytatów, poza którymi ukrywa się pogląd autora; schemat budowy: oddziuly i poddziały).

DE INSTITUTIONE PUERORUM REGALIUM

Dziewięć: przyczyn dobrowolnego przyjmowania kar;

Jak rodzice lub nauczy ciele mają z miłością stosować do dzieci karzącą dyscyplinę, tak i te dzieci powinny ją znosić z cierpliwością. A mianowicie dziewięć jest przyczyn, które zachęcać je mają do ochoczego i dobrowolnego przyjmowania kary, a to: dobroć woli bożej, przywiązanie ojcowskie, cnota cierpliwości, przykład Chrystusa i świętych, pożyteczność kary. jej krótkolrwalość. lekkość, konieczność oraz następujące po niej przyjemności.

Dobroć - powiadam - woli bożej, która gniewem swoim nie tamuje miłosierdzia swego. Boć, jako się wyżej rzekło, z gniewu bożego ku ludziom pochodzi karząca dyscyplina, ponieważ chłopiec przy chodzi na ten świat z nieświadomością i pożądliwością; przccitv tym dwom niedostatkom nad zmysłami jego czuwa zakaz i nauka, pełne trudów' i boleści - jako że opieka boska nawet potępionych nie opuszcza całkowicie. To mówi Augustyn w ostatniej księdze De civitale Del'. Stąd jest jasne, że z ulitowania bożego wymierza się karę dzieciom. Dlatego też o dorosłym Lucyiiuszu mówi Seneka". "Mąż zacny, cokolwiek go spotką zniesie spokojnie; będzie bowiem wiedział, że to go spotkało wedle prawa bożego, wedle którego wszystko się dzieje", I znowu tenże do te-

1.    De cMiaie Dei {() państwie. Bożym) - dzieło św. Augustyna (354 - 430), biskupa w I-Iippo Regius (dziś tfóne w Aigerii) - przyp. red.

2.    Seneka (ok 5 p.n.e. - 65 n.e.), pisarz i filozof rzymski. Autor m in rozpraw O łagodności, O gniewie, O szczęśliwym życiu. Kilka swoich utworów dedykował przyjacielowi - filozofowi z Neapolu - Luci-liusowi Juniorowi - przyp. red.