0000010

Czynniki zewnętrzne a dynamika szyjnego odcinka kręgosłupa

Elementy: pierwszy i drugi manifestują się pochyleniem do przodu, podczas gdy trzeci daje pochylenie kręgów do tyłu.

Wzajemny stosunek tych trzech elementów jest różny u różnych osób i pod różnym wpływem licznych czynników wewnętrznych i zewnętrznych. Wynikający z tego wzór reakcji kręgów na boczne pochylenie kręgosłupa jest efektem zadziałania właśnie tych indywidualnych i chwilowych sytuacji.

Przy przewadze górnego ciągu mięśniowego zachodzi wzorzec określany jako typ I. Oznacza to, że górne kręgi szyjne są pochylone do przodu, a dolne — do tyłu. Wartości liczbowe pochyleń zmniejszają się stopniowo od kierunku górnego i dolnego do segmentów położonych pomiędzy obszarami pochylenia przedniego i dolnego, w których nie można żadnych zmian zmierzyć. Nosi to nazwę strefy zerowej. Lokalizacja tej strefy zależy od względnej siły ciągu górnego i dolnego.

Jeżeli natomiast dominuje górne ciągnienie obręczy karkowej — mamy typ II reakcji, który stanowi odwrócenie typu I: górne kręgi szyjne są pochylone do tyłu, dolne — do przodu, a obydwa obszary są przedzielone strefą zerową.

O typie III mówimy, gdy wszystkie kręgi szyjne są pochylone albo do przodu, albo do tyłu, lub gdy strefa zerowa rozciąga się na przestrzeni całego kręgosłupa szyjnego.

Może się wydawać, że strefa zerowa jest obszarem bezczynności, w którym kręgi nie uczestniczą w dynamicznej reakcji na pochylenie boczne i nic się nie dzieje. Nasze badania wykazały, że dzieje się odwrotnie: obszar ten jest skrzyżowaniem dróg działań, w którym siły przeciwdziałające równoważą się. System więzadłowy strefy zerowej ulega napinaniu w przeciwnych kierunkach. Oczywiście, ma to na więzadła wpływ bardziej szkodliwy niż jednokierunkowe napięcie; świadczy o tym znacznie wcześniejszy rozwój spondylozy w strefie zerowej niż gdzie indziej.

Współruch obrotowy pochylenia bocznego jest prawdopodobnie powodowany pierwotną rotacją osi i jest przenoszony na dolne segmenty. Jest on tu modyfikowany przez asymetryczny opór asymetrycznie rozwiniętych łuków kręgowych i wyrostków kolczystych kręgów szyjno-piersiowych. Naszym zdaniem asymetrie te są wynikiem przebudowy kości spowodowanej pociąganiem grupy mięśni barku. Częstsza dominacja lewej półkuli mózgowej jest, najprawdopodobniej, powodem znacznie częstszego odchylania się wyrostków kolczystych na prawo i wynikającego z tego zahamowania wspólruchu obrotowego w prawo podczas bocznego pochylenia w prawo.

Przedstawiam tu wyniki naszych badań nad prawidłową dynamiką kręgosłupa szyjnego w sposób bardzo szkicowy. Należałoby się zastanowić, w jaki sposób wpływają na tę dynamikę różne czynniki zewnętrzne.

Przede wszystkim istotną rolę odgrywają tu zmiany postawy. Przy nachyleniu bocznym w leżeniu na grzbiecie reakcja typu II była obserwowana u pacjen tów dwa razy częściej niż w pozycji siedzącej. Typ I obserwowany w siedzeniu zmieniał się w typ II w leżeniu na grzbiecie trzy razy częściej niż typu II ^w typ I. Można to wytłumaczyć brakiem działania ciążenia bocznie pochylonej głowy na mięśnie szyjne górne oraz zwiększonego napięcia obręczy karkowej w leżeniu na grzbiecie (ryc. 22).

Rozłożenie różnych typów reakcji na pochylenie boczne w pozycji siedzącej wyglądało następująco: typ I — 40%, typ II — 30%, typ III — 30%. Przy zmianie postawy na leżenie na grzbiecie wartości te uległy następującym zmianom: typ I — 21,4%, typ II — 56%, typ III — 22%. Oznacza to znowu wzrost wpływu ciągu górnego na obręcz karkową.