0000047

48

W. Wożniak

jem tego odcinka pnia, zarówno co do kształtu, częstości występowania oraz położenia. Jeżeli zwój ten występuje jako pojedynczy, położony jest na poziomie piątego lub szóstego kręgu szyjnego. Czasami obserwuje się go na poziomie siódmego kręgu szyjnego lub nawet w tylnej odnodze pętli szyjnej. W takich przypadkach określa się go jako zwój kręgowy lub czwarty zwój szyjny. W części przypadków zwój szyjny środkowy jest podwójny i wtedy leży na poziomie piątego kręgu szyjnego. Gałęzie łączące ze zwoju szyjnego środkowego dochodzą do czwartego, piątego, szóstego i czasami do trzeciego nerwu rdzeniowego szyjnego. Jeżeli zwój ten jest podwójny, to górna jego część oddaje gałęzie łączące do czwartego i piątego nerwu rdzeniowego szyjnego, zaś dolna część oddaje gałąź do szóstego i czasami nawet do siódmego nerwu rdzeniowego szyjnego. Gałęzie te są mnogie i zwykle łączą się pomiędzy sobą. Określane są często jako powierzchowne i głębokie. Szczególnie obserwuje się to w przypadku gałęzi do czwartego i piątego nerwu rdzeniowego szyjnego.

Zwój szyjny dolny, który często łączy się ze zwojem piersiowym, leży na poziomie siódmego kręgu szyjnego, zaś zasięg jego gałęzi łączących zależy od jego lokalizacji. Jeżeli zwój ten występuje samodzielnie, wysyła gałęzie łączące do szóstego, siódmego i ósmego nerwu rdzeniowego szyjnego, a nawet do piątego nerwu szyjnego. Jeżeli łączy się ze zwojem piersiowym, to oddaje dodatkowe gałęzie łączące do pierwszego i drugiego nerwu rdzeniowego piersiowego. Każdy z nerwów rdzeniowych otrzymuje 2—4 gałęzi łączących. Określane są one jako przyśrodkowe i boczne.

Na szczególną uwagę zasługują zwoje pośrednie, opisane w połowie XIX wieku przez Cruveilhier (12). Zwoje te zostały następnie prześledzone przez innych autorów (2, 35, 38, 41—44). Obserwowane są one często w odcinku szyjnym i lędźwiowym. W odcinku szyjnym występują najczęściej w powiązaniu z trzecim i czwartym nerwem rdzeniowym oraz zlokalizowane są w korzeniach przednich, w obrębie nerwów rdzeniowych oraz w gałęziach łączących (ryc. 1). Włókna współczulne pozazwojowe z tych zwojów dochodzą do nerwów rdzeniowych, a także do gałęzi trzewnych pnia wspóiczulnego oraz naczyń krwionośnych. Zwoje pośrednie, stanowiące skupiska wędrujących komórek współczulnych, posiadają ważne znaczenie praktyczne. Są one często przyczyną niepomyślnych

Ryc. i. Schemat rozmieszczenia zwojów pośrednich: GGL. SP. — gangiion spinale, R. C. A. — ramus communicans albus, R. C. G. — ramus communicans griseus, T. S. — truncus sympathicus. Zwoje pośrednie oznaczone są strzałkami.