002(1)

1

Wybrane zagadnienia dotyczące układu autonomicznego i leków wpływających na jego czynność; opracował Tomasz Maślanka, wersja 2012 Receptory a i p

W układzie współczulnym w synapsach obwodowych zakończeń współczulnych tj. w komórkach efektorowych występują dwojakiego rodzaju receptory: a i p. Zarówno noradrenalina jak i adrenalina pobudzają oba typy jak i podtypy tych receptorów jednakże w tym zakresie można wyróżnić pewne preferencje. Noradrenalina zdecydowanie silniej pobudza receptory a, natomiast słabiej receptory p a szczególnie p2. Z kolei adrenalina wykazuje znaczną preferencję wobec receptorów (3, podczas gdy słabiej pobudza receptory a. Również dopamina jest agonistą receptorów adrenergicznych. Receptory a-adrenergiczne dzielimy na:

1. al-adrenergiczne - są pobudzane przez endogenne aminy katecholowe, tj. noradrenalinę i adrenalinę. Najwięcej receptorów a 1-adrenergicznych występuje na komórkach mięśni gładkich naczyń krwionośnych skóry i błon śluzowych. Najważniejszym efektem pobudzenia tych receptorów jest skurcz naczyń krwionośnych i zwiększenie oporu obwodowego —» wzrost ciśnienia krwi.

zakończenie współczulnego włókna zazwojowego

(-)

NE - noradrenalina

T³

komórka mięśniowa ściany naczyń krwionośnych

skurcz mięśniówki gładkiej naczyń = skurcz naczyń

wzrost ciśnienia krwi

2. a2-adrenergiczne - są zlokalizowane głównie presynaptycznie i są receptorami typu hamującego ! —> ogólnie ujmując pobudzenie tych receptorów powoduje zahamowanie uwalniania NA, natomiast ich zablokowanie prowadzi do zwiększonego uwalniania tego neuroprzekaźnika. Pod względem lokalizacji receptory a2-adrenergiczne można podzielić na 2 typy:

a)    receptory ot2-adrenergiczne występujące w oun w obszarze jądra i pasma samotnego, które są ośrodkami regulującymi aktywność układu współczulnego. Pobudzenie tych receptorów (pamiętaj: są to receptory typu hamującego) powoduje zmniejszenie wydzielania noradrenaliny a więc spadek aktywności neuronów współczulnych docierających do serca i do naczyń krwionośnych, co prowadzi do rozszerzenia naczyń tętniczych, zwolnienia czynności serca i zmniejszenia pojemności minutowej serca. W efekcie tych działań dochodzi do spadku ciśnienia krwi.

b)    presynaptyczne receptory a2-adrenergiczne występują także obwodowo, tj. w zakończeniach włókien współczulnych docierających do naczyń. Pobudzenie tych receptorów powoduje zahamowanie uwalniania noradrenaliny i co się z tym wiąże rozkurcz naczyń.

T. M.