004(4)

4

I. Leki modyfikujące transport kanalikowy

1. O wysokiej efektywności - zwane inaczej diuretykami pętlowymi (miejsce działania - pętla nefronu)

a) pochodne sulfonamidowe:

•    furosemid (Furosemid 5% Inj.; zarejestrowany dla bydła, koni, psów i kotów; prep. dla człowieka: Furosemidum, Diarapid)

•    torasemid (Trifas, Torem, Unat)

•    bumetanid (.Burinex) (działa około 40 x silniej niż furosemid)

•    piretanid (Eurelbc)

Mechanizm działania i efekty⁷ farmakologiczne: diuretyki pędowe blokują błonowy transporter

(zwany też symporterem; jest to rodzaj pompy jonowej) jonów Na K i Cl' w części grubościennej ramienia wstępującego pętli nefronu. Transporter ten odpowiada za „wypompowywanie” Na^- K^- i Cl' z tej części nefronu do przestrzeni okołokanalikowej. Diuretyki pętlowe konkurują z jonami chlorkowymi o miejsca ich wiązania na owym transporterze. Wiązanie się diuretyków pędowych z miejscami wiązania jonów chlorkowych do owego transportera prowadzi do jego zablokowania. Następstwem tego jest zmniejszenie wchłaniania zwrotnego („wypompowywania”) Na⁺ i Cl' z części grubościennej ramienia wstępującego pętli nefronu; wtórnie dochodzi również do hamowania wchłaniania zwrotnego Mg^2- i Ca^2T, ponieważ jest ono zależne od wchłaniania Na" i Cl'. Zahamowanie wchłaniania zwrotnego Na^:, Cl', Mg² i Ca² - a więc przemieszczania się tych jonów do tkanki około kanalikowej - prowadzi do zmniejszenia ciśnienia osmotycznego rdzenia nerki*. Konsekwencją zmniejszenie osmolarności rdzenia nerki jest obniżenie jego siły ssącej, co prowadzi do hamowania wchłaniania zwrotnego wody z części cienkościennej pętli nefronu; wtórnie dochodzi więc do zwiększonego wydalania wody i zmniejszenia objętości krwi krążącej —> zmniejszeni ciśnienia krwi.

*Wysoka osmolarność tkanki otaczającej kanaliki w rdzeniu nerki powoduje, że woda zawarta w moczu płynącym w części cienkościennej pętli nefronu przechodzi do tkanki okołokanalikowej (zgodnie z różnicą ciśnień osmotycznych). Prowadzi to do zmniejszenia objętości płynu kanalikowego, czyli zagęszczenia moczu. Zapamiętaj! Furosemid, niezależnie od działania diuretycznego, wywiera działanie rozszerzające wobec naczyń tętniczych, jak i żylnych - tak więc skuteczność tego leku w terapii niewydolności serca, obrzęku płuc i nadciśnienia nie wynika tylko ze zmniejszania objętości krwi, lecz również z działania wazod ylatacyj nego —> zmniejszenie obciążenia wstępnego i następczego serca.

Patogeneza hinokaliemii związanej ze stosowaniem diuretyków pętlowych: zahamowanie wchłaniania zwrotnego Na" —> przejście dużych ilości sodu (większych niż ma to miejsce fizjologicznie) do dalszych odcinków nefronu —» wzrost stężenia Na w końcowym segmencie kanalika dalszego —> wzrost wydzielania aldosteronu —> aktywacja pompy sodowo-potasowej (zależnej od aldosteronu) —* nasilenie (tj. w większym wymiarze niż ma to miejsce fizjologicznie) wymiany Na⁺/K⁺ —*■ zatrzymywanie Na⁺ w organizmie i utrata K⁺. Za wywołanie hipokaliemii jest częściowo również odpowiedzialna aktywacja układu RAA w wyniku zmniejszenia objętości krwi = spadek ciśnienia krwi (spadek ciśnienia —* aktywacja RAA —> aktywacja pompy sodowo-potasowej w końcowym segmencie kanalika dalszego —► nasilenie wymiany Na7 K~).

Furosemid

Farmakokinetyka:

Furosemid odznacza się dobrą dostępnością biologiczną (>60%). Po podaniu per os, stężenie maksymalne (C_max) pojawia się po uływie 1-2 godz., a stopień wiązania z białkami przekracza 85%. Okres X\u _ei u psa po podaniu dożylnym = 12-15 min. a po podaniu doustnym ok 4 godz.; u konia po podaniu dożylnym = 30 min.

Czas działania u psów:

Czas działania po podaniu dożylnym: efekt pojawia po 5 min., ale szczyt działania występuje po 30 min. a czas trwania ok. 2 godz.; po podaniu doustnym diureza rozpoczyna się po godzinie, najsilniejsze działania występuje po ok. 1-2 godz.; diureza utrzymuje się ok. 5-6 godz.

T. M.