0067

Pojęcie i funkcje partii politycznych

miar masowy klientelizmu. W istocie rzeczy polega on na silnym ujawnieniu się w polityce państwa interesów lokalnych i regionalnych, przenoszonych na ten poziom przez partie polityczne. W ich strategiach winien więc dominować pierwiastek „lokali zmu", co współcześnie stanowi raczej dość rzadką metodę kształtowania tożsamości ustabilizowanych partii politycznych (można go spotkać np. w Irlandii czy Islandii, choć nie w czystej formie, a również w działalności m.in. tzw. partii komu-nitarnych - np. włoskiej Ligi Póinocy-Federalne Wiochy, Kanadyjskiej Partii Reform czy katalońskiego ugrupowania Zbieżność i Związek). Mamy tu do czynienia z nie zawsze uchwytną wymianą głosów wyborczych za określone dobra czy przywileje, realizowane przez lokalnie „związanego” polityka. Ujawnienie się silnych tendencji klientelistycznych zazwyczaj towarzyszy określonym zjawiskom ocenianym jako negatywne w sferze polityki narodowej, takim jak np. słabość instytucji państwowych w wypełnianiu określonych funkcji wobec obywateli, „oddalenie” lokalnych problemów od zainteresowania centrum, nieefektywność centralnej biurokracji, niewłaściwe funkcjonowanie mechanizmów rynkowych. Wówczas partie uzyskują szczególnie silny motyw do kształtowania wymiany o charakterze klientelistycznym, co z jednej strony można traktować jako uzupełnienie luki w procesie dystrybucji określonych dóbr politycznych, a z drugiej jako naturalny sposób wykorzystania istniejącego otoczenia do kształtowania społecznie umotywowanych (lokalnie) strategii politycznych. Wydaje się jednak, iż strategie klientelistyczne partii politycznych w demokracjach należy wiązać przede wszystkim z innym aspektem funkcjonowania państwa, a mianowicie z dążeniem do wywierania wpływu na administrację państwową. Zjawisko to określane jest niekiedy mianem klientelizmu biurokratycznego. Oto partie polityczne, przejmując odpowiedzialność za kierowanie państwem, włączają w ten proces określoną konstelację interesów sektoralnych, jako np. formę wywiązania się z wcześniejszych przyrzeczeń wyborczych. W ten sposób partie polityczne przyczyniają się do „filtrowania” interesów grupowych, które ujawniają się w ramach agendy programowej rządu czy samej administracji publicznej. Pól biedy, jeżeli interesy te są reprezentatywne dla określonej dużej grupy społecznej. Problem zaczyna się jednak, gdy tak nie jest. Partie polityczne, blokując dopływ określonych informacji do procesu decyzyjnego, występują w roli kreatora jednych grup interesu kosztem innych, jednak nie zawsze jest to oparte na obiektywnej ocenie ich eksperckiego czy zrofesjonalnego przygotowania.

W państwach niedemokratycznych partie próbują, jak już wspomnieliśmy, stworzyć również układ ogniw łączących, jednak zdecydowanie na plan pierwszy wysuwa się ich rola jako ogniwa nakazowo-kierowniczego. Zresztą charakter reżimu ma tu