0095

Typy partii politycznych

dzenie klasyfikacji partii politycznych opartej na wyodrębnieniu dwóch kategorii: partii-promotora (promoter party) oraz partii-rywala (contmder party). Liderzy tych pierwszych uznają za mało prawdopodobne zdobycie większej liczby głosów i mandatów parlamentarnych, a więc z góry wykluczają możliwość wejścia w sferę przetargów władczych, a nawet dostania się do parlamentu. Zasadniczym ich celem staje się wykorzystanie partii politycznej jako sposobu zwrócenia uwagi opinii publicznej na konkretne kwestie i problemy społeczne. Dążą one do rozpoczęcia procesu polityzacji określonych kwestii społecznych przy założeniu, że inne partie polityczne, ustabilizowane i parlamentarne, przejmą „odpowiedzialność” za ich dalsze promowanie. Noszą one, jak już wspomnieliśmy, wiele cech typowych dla grup interesu. Znaczny odsetek partii promujących znika dość szybko z areny konfrontacji wyborczej lub funkcjonuje na jej obrzeżach, choć niektóre z nich po osiągnięciu znaczącego potencjału mobilizacyjnego włączają się w proces rywalizacji na arenie parlamentarno-gabinetowej. Wówczas często określane są mianem partii protestu i nabierają cech partii-rywala, a więc ugrupowania, którego liderzy sukces wyborczy traktują jako zasadniczą rację jego dalszego istnienia.

Za specyficzny typ partii promującej należy uznać tzw. partie jednego przedsięwzięcia, oferującą jedną kwestię problemową (enterpreneurial issue parties). Są to organizacje, które nie wyłoniły się z ruchów (jak np. partie zielonych czy szerzej partie lewicowo-libertariarne) lub grup społecznych, ale zostały stworzone przez osobę niejednokrotnie niezwiązaną z polityką, a przynajmniej na tyle przedsiębiorczą, że udaje się jej przyciągnąć zwolenników. Osoba ta odgrywa dużą rolę w procesie instytucjonalizacji partii, przynajmniej w początkowej jej fazie, stając się jej kreatorem, nosicielem informacji dla zwolenników oraz charyzmatycznym przywódcą. Przykładem partii tego typu mogą być ugrupowania ultraprawicowe nowego typu, w których zasadniczą wartością apelu staje się osoba lidera. Są to w istocie organizacje „przywództwa”, o bardzo ograniczonym zakresie wewnętrznego zróżnicowania organizacyjnego. Przykładem mogą być dwie partie włoskie: Liga Północy oraz Forza Italia. Warto jednak nadmienić, iż podobny fenomen występuje na innych kontynentach, choć przybiera trochę odmienne formy.

W krajach Ameryki Południowej, może z wyjątkiem Chile i Urugwaju, występują partie polityczne, o których już mieliśmy okazję pisać, zwane perscmalist parties. Nie muszą to być ugrupowania populistyczne, choć niektóre z nich noszą taką cechę (np. Partia Sprawiedliwości w Argentynie, Partia Narodowej Odbudowy - PRN w Brazylii czy Alianza Cambio’90 Nueva Mayoria - C’90 w Peru). Łączy je jedna cecha: w mniejszym lub większym stopniu stają się instrumentem w rękach polityka, niejedno-

91