011 6

20 analityczna metoda nauki czytania wieku; wiek ten wynosi w Polsce 10 lat, a w statystyce UNESCO — 15 lat. Obok a. pełnego występuje półanalfabety zm, tj. umiejętność samego czytania, oraz a. wtórny, któremu całkowicie zapobiega -♦ alfabctyzacja funkcjonalna. W znaczeniu przenośnym mówi się również o a. politycznym jako o kompletnym braku myślenia politycznego, o a. kulturalnym i in.

analityczna metoda nauki czytania, postępowanie dydaktyczne polegające na przedstawianiu uczniom całych zdań lub ich części i wyodrębnianiu przez nich poszczególnych wyrazów, a w wyrazach liter lub głosek, rozpoznawaniu ich i czytaniu. W metodzie tej akcent kładzie się na znaczeniową stronę czytania. Odmiany tej metody to m.in. metoda zdaniowa, metoda wyrazowa i metoda wyrazów podstawowych.

analiza (gr. analysis — rozbiór), myślowe lub fizyczne rozkładanie jakiejś całości na części składowe w celach poznawczych, tj. w celu poznania tych części i związków między nimi, lub w celach praktycznych. Odwrotnością a. jest -♦ synteza; zależnie od przewagi jednej operacji mówi się o metodzie analitycznej lub syntetycznej.

analiza czynnikowa, metoda statystyczna badania zjawisk (psychicznych, wychowawczych, biologicznych, ekonomicznych i in.) umożliwiająca stwierdzenie ich zmienności, ich wzajemnych -* korelacji. A.cz. polega na zebraniu pewnej liczby zmiennych z danego zakresu, np. wyników kilkunastu testów, zastosowanych w odpowiedniej grupie osób, oraz obliczeniu korelacji i stwierdzeniu zachodzącej między badanymi czynnikami wspólzmicnności, jak również wykryciu i zmierzeniu czynników powodujących tę zmienność. Na uzyskanej w ten sposób macierzy współczynników korelacji dokonuje się właściwej a.cz., umożliwiającej łączenie zmiennych w grupy podobne pod określonym względem. W ten sposób można np. stwierdzić współzmicnianic się wy-ników nauczania i pomiarów inteligencji, ale jednocześnie brak związku tych dwu zmiennych np. z pomiarami zdrowia fizycznego.

analizator, termin spopularyzowany przez I.P. Pawłowa, oznacza zespół elementów nerwowych, które umożliwiają odbiór i analizę bodźców ze środowiska zewnętrznego i wewnętrznego. A. składa się z -♦ receptora (narządu ‘zmysłowego), którego wyspecjalizowane komorki czuciowe odbierają bodźce, z włókien ncrwow7ch przewodzących pobudzenie do -♦ ośrodkowego układu nerwowego i z ośrodka w — korze mózgowej, gdzie pobudzenie nerwowe przekształca się we -♦ wrażenie. Zależnie od rodzaju bodźców rozróżnia się a. wzrokowy, słuchowy, dotykowy, smakowy, węchowy i a. ruchów (kincstetyczny).

analogia [gr. analogia — odpowiedniość, podobieństwo], występowanie podobieństwa pewnych cech i stosunków, zachodzącego między nictożsa-mymi rzeczami i zdarzeniami. Rozumowanie przez a.: jeśli pewien przedmiot ma daną cechę, to inny przedmiot pod pewnymi względami do niego po-

angielski system szkolny 21

dobny także ma tę cechę. Jeden ze schematów tego rozumowania: jeśli przedmiot A ma cechy a, b_p c, d, e, a przedmiot B ma cechy b, c, d, e, to zakładamy, że przedmiot B ma cechę a. Wnioskowanie przez a. prowadzi dość często do błędu; prawdopodobieństwo wniosku zależy od liczby cech wspólnych i od tego, pod jakimi względami dane przedmioty są do siebie podobne.

Ananjew Borys Gicrasimowicz (1907-1972), radziecki psycholog i pedagog; pracę naukową rozpoczął w 1925; od 1944 profesor Uniw. Leningradzkic-go, od 1955 członek Akad. Nauk Pedagogicznych ZSRR, w latach najbardziej aktywnej działalności naukowej (1951-60) dyrektor Naukowo-Badawczego Inst. Pedagogiki w Leningradzie. Badania naukowe A. obejmowały zagadnienia psychologii ogólnej i psychologii dziecka, dużo w nich miejsca zajęła problematyka wrażeń i spostrzeżeń. Jako dyrektor instytutu kierował A. badaniami nad strukturami treści kształcenia ogólnego. Główne prace: Pnchologija picdagogiczeskoj ocenki (1935), Prostransttmennpje razliczemjć (1955), Psi-chologija czuwstwicnnogo po znam ja (1960), Tieorija oszczuszczcnij (1961), Czelotriek kak priedmiet poznam ja (1968).

andragogika [gr. aner, andrós — mężczyzna, agó — prowadzę), pedagogika dorosłych, jedna z nauk pedagogicznych zajmująca się badaniem zagadnień kształcenia, samokształcenia i wychowania młodzieży pracującej i dorosłych. Praktyczne znaczenie a. wzrasta w miarę realizacji założeń kształcenia ustawicznego; zadaniem a. staje się opracowywanie optymalnych rozwiązań w zakresie doboru treści kształcenia i wychowania dorosłych, metod i środków, form organizacyjnych, wykorzystania środków masowego przekazu, szczególnie radia i telewizji, oraz ustalanie racjonalnych odstępów między okresami birdziej intensywnego kształcenia, zwłaszcza na kursach o charakterze zawodowym — w zależności od rodzaju pracy zawodowej, angielski Język w szkole -* język angielski w szkole, angielski system szkolny, system oparty na Education Act z 1944, nie uległ dotychczas, większym zmianom. Obejmuje: 1) 2-letnic przedszkola dla dzieci w wieku 3-4 lat, 2) 2-letnie szkoły dziecięce, które obejmują dzieci w wieku 5-6 lat (infant schoolj, 3) 4-letnie szkoły początkowe dla dzieci w wieku 7-11 lat (primary school), 4) zróżnicowane szkoły średnie (secondary education), które obejmują szkoły gramatyczne (grammar schools i public schools) przygotowujące do studiów wyższych, szkoły nowoczesne (modem schools) o nachyleniu bardziej praktycznym i szkoły techniczne (technical schools) przygotowujące do studiów technicznych, 5) szkoły wyższe i inne. Nową odmianą szkoły średniej, zyskującą coraz większą popularność, jest szkoła rozszerzona (comprehcnswc school)_p łącząca program szkoły gramatycznej, nowoczesnej i technicznej, w której treść kształcenia pierwszych trzech lat jest wspólna, po czym następuje wybór kierunku kształcenia. Czas nauki w tej szkole, podobnie jak w szkole gramatycznej i technicznej, trwa 5-7 lat, w szko-