013 3

Trzymając zapałkę za łepck, wkładamy ją poziomo do płomienia. Drewno zaczyna się palić równocześnie w dwóch miejscach - w skrajnych (zewnętrznych) strefach płomienia.

Wynik: Ślady ognia na drewnie wskazują gorące i zimne obszary' płomienia. Włóż szybkim ruchem łepck zapałki do ciemnej strefy płomienia i po chwili wyciągnij go. Przy odrobinie zręczności zapałka nie zapali się.

Wykorzystujemy:

św^riecę z lichtarzem, zapałki.

10. Świeca-mała fabryka ga/u

Dalsze informacje o świecy zdobędziemy w następującymi doświadczeniu. Wkładamy jeden koniec szklanej rurki o długości 10-25 cm do jądra dużego płomienia świecy. Potrzebujemy do tego klamerki do bielizny jako uchwytu. Jeżeli do drugiego końca rurki przytkniemy teraz płonącą Jzapałkę, zapali się tam mały płomyczek -zSórkci-

Wyjaśnienie: Jądro płomienia składa się z mcspaloncgo tworzy wa świecy w postaci gazowej-jest ono odprowadzane przez rurkę i zasila mały płomyczek. Doświadczenie wymaga nieco cierpliwości i powiedzie się jedynie w pokoju, w którym nie ma przeciągów. Zamiast rurki szklanej możemy użyć własnoręcznie zrobionej rurki blaszanej. Zwijamy ją z cienkiej blachy na ołówku.

Co w świecy się pali? Wygląda na to. że ani sam knot. ani stała stearyna nie spalają się. Niemniej paląca się świeca staje się coraz mniejsza! Sprawdzimy teraz, czy stałe tworzywa świecy (parafina, steary na, wosk) są palne. Wkładamy kawałek parafiny lub stearyny do płomienia zapałki, świecy lub palnika. 1 oto ani stała, ani stopiona parafina nie pali się! A może trzeba ją podgrzać tak mocno, by odparowała?

Skaczący płomień: Zapalamy św iecę. a po minucie zdmuchujemy ją. Z knota unoszą się małe, jasne obłoczki par parafiny. W odległości 7 cm od knota umieszczamy w wydzielających się oparach zapaloną zapałkę. Płomień „przeskakuje” na knot i świeca zapala się. choć zapałka nie zetknęła się z knotem. Dlaczego?

Świece robione są z parafiny, stearyny lub wosku. Wszystkie te tworzywa topią się w cieple płomienia i częściowo odparowują (ulegają

Rys. 6. a) Strefy- płomienia świecy, b), c) przeskakujący płomyk

zgazowaniu). Doświadczenie uczy. że z ciepłego jeszcze knota wydziela się para, którą można zapalić. Podczas zapalania zimnej świecy knot musi najpierw ogrzać parafinę do temperatury parowania. Świeca jest w rzeczywistości małą fabryką gazu. w której trwałe substancje stałe przemieniają się w palne gazy (rys. 6).

Wykorzystujemy (we wszystkich doświadczeniach):

1 dużą świecę, ł szklaną rurkę o długości 10-25 cm i średnicy 0,5 cm. tworzywo świecy (parafinę, stearynę, wosk), zapałki.

II. Czy świeca pali się pod wodą?

Czy chcecie się założyć, że świeca pali się również pod wodą? Wbijmy gwoźdź lub śrubę w spód świecy, tak by mogła ona pływać pionowo w zlewce / zimną wodą. Musimy zwrócić przy tym uwagę, by świeca nieznacznie wystawała ponad powierzchnię wody. Możemy zresztą obyć się bez śruby. Wystarczy przy kleić św iecę solidnie do dna miski, nalać tyle wody by wierzchołek świecy wystawał ponad powierzchnię. Zapalmy

25