0155

Systemy partyjne współczesnego świata

kreowania klienteli wyborczej, oferując jej określony katalog kwestii problemowych jako sposób socjalizacji politycznej. Proces instytucjonalizacji partii politycznych następował w swoistej „próżni” społecznej, co oznacza, że ich zasadniczym zadaniem była strukturyzacja polityczna elektoratu, którego przedstawiciele na ogół nie kierowali się poczuciem przynależności grupowej. Obie wielkie partie amerykańskie, Demokraci i Republikanie, to typowe machiny wyborcze, które kierują swój apel wyborczy do różnorodnych grup społecznych, co od początku decydowało o ich zdecydowanie pragmatycznym nastawieniu w konstruowaniu programów. Jako machiny wyborcze partie wchodzą w rywalizację polityczną, mając na względzie selekcję i promocję kandydatów na obieralne urzędy, czemu sprzyja m.in. tzw. system łupów. Duży wpływ na mechanizm systemu partyjnego ma reżim prezydencki, oparty na zasadzie separacji władz. Najważniejszym łupem partii staje się właśnie ten urząd i rywalizacja polityczna zostaje podporządkowana właśnie osiągnięciu tego celu. Obie partie jawią się jako względnie spójne organizacje tylko w okresie poprzedzającym wybór prezydenta, potem znów przybierają formę luźnej konfederacji lokalnych i stanowych organizacji. Może zabrzmi to paradoksalnie, ale amerykańska dwupartyjność daje znać o sobie tylko w momencie kampanii wyborczych. Faktyczny mechanizm sprawowania władzy opiera się na multipolarnych przetargach o zmiennej geometrii wpływów ich uczestników, którzy starają się tworzyć ad hoc grupy presji i wspólnoty interesów. Powód wydaje się prosty. Otóż prezydent może napotkać w Kongresie niechętną mu większość, co komplikuje i hamuje proces decyzyjny. Rozwiązaniem tego pata politycznego jest wprowadzenie do procesu decyzyjnego silnych pierwiastków konsensualnych, co m.in. powoduje, że opozycja prezydencka ma zagwarantowany wpływ na treść decyzji. Mechanizm dwupartyjny w warunkach „klasycznego” prezydencjalizmu znacznie więc odbiega od funkcjonującego w reżimach parlamentarnych.

Do 1997 r. mechanizm systemu partyjnego w Meksyku był bardzo prosty. Mieliśmy do czynienia z absolutną dominacją jednej partii politycznej, Instytucjonalnej Partii Rewolucyjnej (PRI). Polityczny monopol PRI skłaniał do uznania systemu partyjnego Meksyku za system z dominacją jednej partii politycznej - faktycznej mono-partyjności w warunkach formalnie akceptowanej konstytucyjnie zasady rywalizacji wielopartyjnej. Z tego powodu Meksyk niekiedy określano mianem „niezgrabnej” demokracji. W systemie partyjnym z partią dominującą mamy do czynienia z istnieniem „nieskrępowanej” egzekutywy (prezydent), brakiem gotowości po stronie partii do rozproszenia władzy politycznej, a więc traktowaniem opozycji jako nielojalnej. Istota tego systemu opiera się na braku alternacji władzy. Należy pamiętać, że

151