0195

BIOFIZYKA NARZĄDÓW

Andrzej Pilawski, Marian Puchalik

11. ZMYSŁ SŁUCHU

11.1. Ucho jako układ przekazujący informacje

Za pośrednictwem zmysłu słuchu człowiek, a także zwierzę, otrzymuje informacje o otaczającym go świecie. Nośnikiem informacji jest fala dźwiękowa, inaczej akustyczna. Fale dźwiękowe tylko wtedy dostarczają informacji, kiedy odbiorca przypisuje im pewne znaczenie, np ostrzegają przed niebezpieczeństwem, zapowiadają sytuacje korzystne, stanowią przeżycia estetyczne itp. Zmysł słuchu wraz z narządem mowy są poza tym środkiem porozumiewania się za pośrednictwem fal akustycznych. W pewnych okolicznościach może jednak fala dźwiękowa być dla odbiorcy zjawiskiem niepożądanym, przykrym, a nawet wręcz szkodliwym, np. jako hałas, albo szum zakłócający odbiór informacji istotnych.

Narządem słuchu jest ucho. Zadaniem ucha jest pośredniczenie w przekazywaniu informacji, zakodowanych w stanach fizycznych fali akustycznej (amplitudzie, cząstotliwości, składzie widmowym ild.) do ośrodkowego układu nerwowego. Te stany fizyczne fali dźwiękowej są sygnałami informacyjnymi przyjmowanymi na wejściu układu, jakim jest

fali

»

Przetwornik dag potencjałów

-1- Źródło	fata GcMGkowa	Ucho	1 1 1 1 r
dźwięku	Nninik mfnrmnrn		Nośnik informacii

Do układu ośrodkowego

informacji

informacji

Ryc. II I Tor informacyjny zmysłu słuchu. Ucho jako przekaźnik informacji.

ucho. Natomiast sygnałami „zrozumiałymi” dla układu ośrodkowego są impulsy bioelektryczne, czyli impulsy nerwowe. Ucho jest więc układem, którego zadaniem jest przetwarzać sygnały informacyjne, związane z falą akustyczną, na ciągi impulsów bioelektrycznych przekazywanych nerwem słuchowym do ośrodkowego układu nerwowego. Poszczególnym etapom przetwarzania sygnałów towarzyszy przekazywanie informacji. Przenoszone zostają one z fali akustycznej na ciągi impulsów nerwowych w nerwie słuchowym. W tym znaczeniu ucho pełni rolę przekaźnika informacji. Zagadnienie jest jednak bardzo złożone, ucho dokonuje także wstępnej analizy informacji.

Na tor informacyjny procesu słyszenia składają się więc: źródło drgań — źródło informacji. fala dźwiękowa — nośnik informacji (kanał), ucho: przetwornik sygnałów — przekaźnik informacji (wstępna analiza), ciąg impulsów bioelektrycznych w nerwic słuchowym — nośnik informacji (kanał), układ ośrodkowy — odbiorca (analizator) informacji (ryc. 11.1).

202