0292

Dla przykładu: przy temperaturze skóry 33°C i otoczenia 29°C, przyjmując S= 1,5 m² otrzymuje się <l>_r - 49 W; czyli w przybliżeniu 49% całej mocy oddawanej do otoczenia przypada na promieniowanie.

Utrata ciepła przez parowanie wody. Woda, stale wydzielana przez skórę, wyparowując pobiera ciepło parowania. Ciepło parowania wody w temperaturze ciała ludzkiego wyki (    kcal \

nosi L = 2400 -—, 580- . W warunkach niewyczuwalnego „pocenia się”, łącznie

kg V    kg /

z wodą wydzielaną z płuc podczas wydechu, człowiek w spoczynku traci około 50 ml wody w ciągu godziny. Moc tracona na wyparowanie tej wody wynosi jak łatwo wyliczyć około 33 W, co stanowi około 30% całkowitej mocy oddawanej przez organizm. Sytuacja zmienia się w wyższych temperaturach otoczenia, względnie podczas wykonywania pracy fizycznej, kiedy na wyparowanie wody przy wzmożonym wydzielaniu potu potrzebna jest większa ilość ciepła. Gdy temperatura otoczenia zbliży się do temperatury skóry, zawodzą mechanizmy utraty ciepła przez konwekcję i promieniowanie, pozostaje wyłączny sposób pozbycia się nadmiaru ciepła przez wyparowanie wody. Ilość wydzielanej z potem wody może wtedy wzrosnąć do 2 1/godz., a na krótki czas nawet do 4 1/godz.

Szybkość parowania wody zależy między innymi od stanu pary wodnej znajdującej się w powietrzu. Strumień ciepła oddawany do otoczenia z wyparowaną wodą wyraża się wzorem

= k_pS_p{p_s —_Pp)    16.8

p, i p_p oznaczają odpowiednio ciśnienia cząstkowe pary wodnej przy powierzchni skóry i w otaczającym powietrzu, S_p — powierzchnię biorącą udział w parowaniu. Współczynnik k_p zależy między innymi od ciepła parowania wody, ruchu powietrza itd.

Przy zbyt obfitym wydzielaniu potu, szybkość parowania może nie być wystarczająco duża, wtedy nadmiar potu opada kroplami. Jest to zjawisko niekorzystne z punktu widzenia oddawania nadmiaru ciepła do otoczenia, bowiem woda nie wyparowując nie pobiera ciepła parowania.

Udział poszczególnych sposobów oddawania ciepła w spoczynku, w normalnych warunkach otoczenia, wynosi w przybliżeniu

konwekcja i promieniowanie około 70%

parowanie ze skóry i płuc około 30%

z tego niecały 1% wypada na ciepło oddawane z wydalinami (moczem i kałem). Stosunki te zmieniają się przy wykonywaniu pracy fizycznej.

Utrzymanie stałej temperatury ciała wymaga odpowiedniego sterowania tymi sposobami oddawania ciepła oraz jego wytwarzania w procesach metabolizmu. Tego rodzaju stan homeostazy zapewnia termoregulacja, z którą z kolei zapoznać się wypada.

16.4. Termoregulacja

Obiektem regulacji jest wnętrze organizmu, a wielkością regulowaną jego temperatura. Rolę układu regulującego pełni podwzgórze. Rola ta jest podwójna. Podwzgórze pełni rolę receptora informującego o temperaturze krwi dopływającej do podwzgórza, jak

298