050 4

Rys.5.5. Wykresy rozciągania tworzyw metalicznych

Wielkość E oznacza współczynnik sprężystości podłużnej (moduł Younga). Prostoliniowy odcinek odkształcenia odcięty jest granicą proporcjonalności R_h,którą określa się

^Rh =

MPa

(5.2)

gdzie:

- siła proporcjonalna, w kN,

S₀ - powierzchnia przekroju początkowego próbki, w mm.'

Na odcinku tym może być wyznaczony moduł Younga tworzywa, który zależy od składu chemicznego materiału i stanu naprężeń wewnętrznych.

Współczynnik sprężystości wzdłużnej w statycznej próbie roz-zciągania oblicza się wg wzoru:

E =

<^Fk- V ^Le ^So<^Pk- V

MPa

(5.3)

w którym:

Fj i F - siły obciążające odpowiadające naprężeniu o wartości 10 i 90 % spodziewanej umownej granicy plastyczności, w N,

_P(i P_K- liczby działek ekstensometru, z których pierwsza odpowiada sile obciążającwej F^, a druga sile obciążającej

^Fk '

C - stała ekstensometru ,

L i S_Q- odpowiednio - długość pomiarowa do wyznaczenia naprężeń przy wydłużeniach umownych,w mm i powierzchnia przekroju początkowego próbki, w

Wymienione wartości otrzymuje się z bezpośrednich odczytów wskazań siłomierza i ekstensometru lub z rys.5.5, uzyskanego podczas próby rozciągania. Moduł Younga stali ferrytycznych wynosi ok. 2,1 '    10 MPa, dla stali austenitycznych (1,6 +• 2,0)

• 10^G MPa.

Granica sprężystości R_gp stanowi naprężenie odpowiadające działaniu siły rozciągającej F_cp, wywołującej w próbce umowne wydłużenie trwałe e = 0,05 % długości pomiarowej L_r-W technicznie uzasadnionym przypadku dopuszcza się określenie granicy sprężystości przy wydłużeniach trwałych mniejszych niż 0,005 % Granicę sprężystości określa umowna zależność:

F

R

0,05

o .os

(5.4)

Kolejną wielkością wyznaczaną w statycznej próbie rozciągania jest granica plastyczności. Może być ona wyraźna -rys.5.5.a lub umowna rys.5 5.b.

Wyraźna granica plastyczności R^ określana jest

F

R = —⁵- , MPa    (5.5)

^{6    S}o

Rozróżnia się górną granicę plastyczności R „, dla której na-Pt^żenie odpowiada górnej wartości obciążenia zarejestrowanego ^w Próbie oraz dolną granicę plastyczności R_eL, odpowiadającą, ®hiejszej wielkości naprężenia,przy którym zaobserwowano wyraż-^ny wzrost wydłużenia.

93