062 3

Moment siły określany jest w N • m, kN • m lub MN • m, względnie T • m według starych jednostek, a moment masy w t • m.

W celu jednoznacznego określenia położenia środka ciężkości (środka masy) statku należy określić wartości trzech jego współrzędnych X, Y i Z w przyjętym układzie.

W praktyce obliczenia ogranicza się do współrzędnych X i Z, ponieważ zawsze dąży się do takiego rozłożenia mas, aby statek pływał bez przechyłu (współrzędna NO).

Na podstawie definicji środka ciężkości układu ciężarów można przedstawić następującą zależność:

P r = p, ■ r, + Pi r₂ + p₃ ■ r₃ +    + p_m r_m    (3.1)

gdzie:

P — suma ciężarów układu (Ep,).

r — punkt zaczepienia wypadkowego wektora ciężkości układu, p_ltr_i — ciężary składowe układu i ich współrzędne od jednej z trzech płaszczyzn.

W skrócie można zapisać:

(3.2)

. _ zpr - t_P,

Reguła (3.2) wyrażona słownie brzmi:

Odległość środka ciężkości (środka masy) od danej płaszczyzny określamy dzieląc sumę momentów (ciężarów lub mas) przez sumę ciężarów (lub mas).

W zastosowaniu do określania położenia środka masy statku wzór (3.2) względem płaszczyzny podstawowej przyjmie postać:

KG =    (3.3)

natomiast wzdłuż osi X:

x₀ =    (3.4)

Obliczanie położenia środka masy statku jest bardzo pracochłonne, gdyż ilość mas składowych zazwyczaj jest liczna. W celu usprawnienia obliczeń

62