0011 2

Porównaj i zestaw dwa podejścia do badania osobowości

Istnieje wiele różnych teorii osobowości. Temat laki jak ten jest tematem otwartym, ponieważ macie samodzielnie wybrać teorie osobowości, na których chcecie się skoncentrować. Radzimy wybrać dwie teorie na tyle różne, aby były wobec siebie w rzeczywistej opozycji. I tak, teoria Eyscncka jest przykładem teorii nomotetycznej (dotyczącej różnic indywidualnych); można ją porównać z teorią Freuda, która jest idiograficzna (koncentruje się na indywidualnym doświadczeniu życiowym).

teoria cech    definicja    teoria psychoanalityczna

nomotetyczna    biograficzna

Pracę tę można teraz napisać na dwa sposoby. Pierwszy z nich polega na pełnym omówieniu jednej z teorii. Następnie omawia się drugą, ze szczególnym podkreśleniem różnic między nimi. Drugi sposób to porównanie obu teorii ze względu na określone kryteria (np. model człowieka, pomiar, klasyfikacja typologiczna, dane empiryczne przemawiające na jej rzecz itp.). Jest to trudniejsza metoda, wymaga więc dokładnego przemyślenia i zaplanowania. Wybierając pierwszy sposób, trzeba jednak pamiętać, że zanim zacznie się pisać pracę, należy określić różnice między teoriami.

teoria cech    definicja    teoria psychoanalityczna

Te dwie teorie opierają się na całkowicie odmiennej konceptualizacji tego, czym jest natura ludzka. Model Eyscncka wywodzi się z tradycji behawiorystycznej z jej biologicznymi podstawami i ideą warunkowania. Z kolei podejście Freuda do osobowości, chociaż również ma aspekt biologiczny (np. pojęcie libido), podkreśla wpływ doświadczeń dzieciństwa na różne fazy rozwoju psychoseksualnego. Należy też szczegółowo omówić sposób, w jaki w każdej teorii dokonuje się klasyfikacji typów osobowości. Eysenck nawiązuje do klasycznej typologii Galena (melan-cholik, flegmatyk itd.), którą następnie wiąże z pojęciem introwersji, ckstrawersji, ncurolyzmu i psychotyzmu. Dalej trzeba krótko opisać oralną, analną i falliczną fazę rozwoju w teorii Freuda oraz omówić strukturę osobowości, w której wyróżnia się id, ego i superego. Bardziej szczegółowe omówienie nie jest tu konieczne.

Więcej miejsca należy natomiast poświęcić sposobowi praktycznego wykorzystania przyjętej typologu. Należy omówić zarówno różne inwentarze opracowane przez Eysencka, jak i dane kliniczne potwierdzające teorię Freuda. Można wskazać dane z zakresu fizjologii potwierdzające teorię Eysencka (np. introwertycy wykazują większą aktywność korową — Gale, 1981). Istnieją również przekonujące dane na rzecz niektórych typów osobowości wymienianych w teorii Freuda (np. osobowości analnej — Kline, 1981). Natomiast wpływ doświadczeń wczesnodzie-cięcych (takich jak np. trening czystości) na kształtowanie się określonych typów osobowości nie został dobrze dowiedziony.

Kontynuując porównywanie obu teorii, można dalej przeanalizować, jaki jest ich wkład w praktykę kliniczną. Metoda Eysencka, chociaż bardzo rzetelna, ma dość wąskie zastosowanie. Teoria Freuda z kolei jest mniej rzetelna, ale jej wpływ na praktykę kliniczną okazał się znacznie większy. Jeżeli czas i miejsce wam na to pozwolą, to warto krótko wspomnieć o innych teoriach, aby wasze omówienie było jeszcze pełniejsze.

Omów, w jaki sposób wyniki badań nad deprywacją wzrokową umożliwiły psychologom zrozumienie procesu percepcji wzrokowej (1987)

psychologiczny fizjologiczny    badania nad zwierzętami

Sformułowanie „proces percepcji wzrokowej” zawiera zarówno ideę sekwencyjności, jak i aktywności. Należy wspomnieć o tym, że na proces ten może wpływać zarówno dziedziczenie (natura), jak i środo-