100B52

$6 4. Wymiarowanie

-    zasada niepowtarzania wymiarów, co oznacza, że nie należy podawać tego samego wymiaru przedmiotu więcej niż jeden raz, bez względu na liczbę rzutów i formatów rysunkowych, na których ten przedmiot jest przedstawiony,

-    zasada przejrzystości wymiarowania oznacza, że zaleca się wymiarowanie tych rzutów w postaci widoku lub przekroju, na których wymiarowane elementy przedmiotu występują najwyraźniej.

Na przykład, korzystniej wymiarować na przekroju, a nie na widoku. W przypadku przedmiotów o kształtach obrotowych wymiarować rzuty w płaszczyźnie równoległej do ich osi, a nie w płaszczyźnie do niej prostopadłej (rys. 4.5).

Powinno się unikać wymiarowania niewidocznych zarysów i powierzchni przedmiotu (rysowanych liniami cienkimi kreskowymi), nawet kosztem dorysowania dodatkowego rzutu wymiarowanego przedmiotu,

—    zasada jednakowej jednostki miary oznacza, że na jednym rysunku powinna być stosowana taka sama jednostka miary (w rysunku maszynowym - milimetry) dla wszystkich wymiarów, ale bez podawania symbolu tej jednostki,

—    zasada otwartego łańcucha wymiarowego oznacza, że w każdym łańcuchu wymiarowym przedmiotu należy pomijać jeden z mniej istotnych wymiarów przyjęty jako wypadkowy, np. jeden z wymiarów łańcucha wymiarowego (rys. 4.13a). W przypadku konieczności podawania wymiaru wypadkowego należy traktować go jako wymiar pomocniczy i umieścić go w nawiasie (rys. 4.1 i 4.13 b),

a)

b)

L

A B C 0

a:

Rys. 4.13. Zasada otwartego łańcucha wymiarowego [PN-82/M-01143]

- zasada grupowania wymiarów oznacza, że wymiary dotyczące jednego elementu przedmiotu, np. rowka, występu, a także wymiary zewnętrznych i wewnętrznych powierzchni umieszczone na jednym rzucie powinny być zgrupowane. Wymiary powinny być umieszczone na tych rzutach (widokach, przekrojach, kładach), na których dane zarysy przedmiotu są najwyraźniej pokazane (rys. 4.14).

Rys. 4.14. Zasada grupowania wymiarów

4.3. Sposoby wymiarowania ¹

Sposób wymiarowania wynika z potrzeb konstrukcyjnych i technologicznych. Rozróżnia się ogólnie trzy sposoby wymiarowania:

—    układ szeregowy wymiarów,

—    układ równoległy wymiarów,

—    układ mieszany wymiarów.

4.3.1. Wymiarowanie w układzie szeregowym

Wymiarowanie w układzie szeregowym wymiarów polega na podawaniu kolejnych wymiarów, jeden za drugim (rys. 4.15.). Ten zespół wymiarów (ogniw łańcucha) tworzy łańcuch wymiarowy przedmiotu.

Zaleca się stosowanie tego typu wymiarowania tylko wtedy, gdy ewentualne nagromadzenie tolerancji nie wpłynie na wymagania funkcjonalne i technologiczne części.

Ten sposób wymiarowania należy także stosować, gdy istotne są dokładne długości poszczególnych sąsiednich elementów geometrycznych przedmiotu lub dokładności ich wzajemnego położenia.

Zgodnie z zasadą otwartego łańcucha wymiarowego w każdym łańcuchu wymiarowym przedmiotu należy pominąć jeden z wymiarów przyjęty jako wypadkowy. Zazwyczaj wymiar całkowitej długości przedmiotu jest potrzebny. W przypadku konieczności podawania wymiaru wypadkowego należy traktować go jako wymiar pomocniczy, a wartość wymiaru podać w nawiasie okrągłym (rys. 4.1 i 4.15).

Przy stosowaniu tego rodzaju wymiarowania można stosować dowolne znaki ograniczenia linii wymiarowej.

1

PN-82/ M-01143 Rysunek techniczny maszynowy. Wymiarowanie. Zasadv wynikające z noirzeb konstrukcyjnych

technologicznych    _ [ A1 PI Jt. f[ | v Ii' /(V.1 "-1 :

PN-ISO 129:1996 Rysunek techniczny. Wymiarowanie. Zasady ogólne. Di 'idmffiltW ty tyko¹ an a i o’/iat :en as, \eęjd