112(1)

112

Przekroje I-I i II-II mogą mieć również silnie zaokrąglone krawędzie, np. przekrój I-I może być kołem, zaś II-II - owalem.

Dwudziestoprocentowe powiększenie modułu nadlewu M_z w stosunku do modułu węzła M_wz nie dotyczy nadlewów położonych w dolnych partiach odlewu, tzw. nad-lewów nisko leżących. Nadlewy te zasilają węzły cieplne odizolowane cienkimi przekrojami od węzłów głównych, położonych w górnej części odlewu. Wartość stosunku ^Mz/^Mwz dla tego typu nadlewów zależy od takich czynników, jak wartość modułu przejściowej części cienkiej, łączącej strefy zasilania górną i dolną, oraz od kształtu zasilanej części dolnej, szybkości zalewania i sposobu doprowadzenia metalu do węzła w czasie zalewania. Przyjmuje się na ogół ^Mz/M_wz = = 1,2 t l_]6_j przy czym wartości najwyższe należy stosować dla modułów części cienkiej (przejściowej) rzędu 0,8 M_wz, najniższe zaś - dla modułu części przejściowej rzędu 0,2 M_z.

Podstawowe wymiary nadlewu dobiera się na podstawie obliczonego modułu i wartości skurczu materiału, z uwzględnieniem grubości i ukształtowania Odlewu w miejscu połączenia z nadlewem (dotyczy głównie nadlewów otwartych).

Zazwyczaj odlewnia dysponuje stypizowanym zestawem wymiarów i kształtów modeli nadlewów. Wówczas celowe jest korzystanie z tabel zawierających najważniejsze wartości parametrów tych nadlewów, bez potrzeby każdorazowego ich projektowania. Przykładowe wartości podano w tabl. 57.

Rys. 15. Dobór optymalnego kształtu zasilacza w zależności od wskaźnika kształtu odlewu q; S - skurcz objętościowy

Doboru optymalnego kształtu samego nadlewu dokonuje się po obliczeniu wskaźnika kształtu odlewu, który definiuje się jako

q _ zasilana objętość odlewu    cm^

(nroduł węzła zasilanego)    cm^{1 2 3}

Wskaźnik ten umożliwia uwzględnienie w obliczeniach zjawiska zasi przez rozpatrywany węzeł cieplny (zgrubienie) przylegających do niego c cienkich, które „wysysają" z niego metal. Wykres na rys. 15 umożliwia optymalnego kształtu nadlewu lub sprawdzenie, czy jego wielkość (zdolno; zasilania) jest wystarczająca w przypadku, gdy rozpatrywana część odlewu la przylegające do niej cieńsze części. Krzywe przedstawiają największą do czalną wartość q w funkcji skurczu objętościowego staliwa (patrz tabl.

6.3.3.2. Rozmieszczenie nadlewów

Nadlewy umieszcza się zasadniczo przy większych zgrubieniach odlewu, nowiących zasilane węzły cieplne. Praktyka wykazała jednak, że zasięg dzia nadlewu (tj. długość strefy zasilania) jest ograniczony. Podobnie ogranii jest strefa występowania efektu brzegowego, czyli znacznego gradientu tem| tury tworzącego się przy krawędzi odlewu (tzw. strefa końcowa) lub też w p żu miejsca, w którym położone są ochładzalniki (tzw. sztuczna strefa końci W związku z tym odległości między nadlewami, między ochładzalnikiem a nad lub między krawędzią odlewu a nadlewem nie mogą przekraczać pewnych maks' nych wartości. Długość strefy zasilania można zwiększyć, stosując odpowii zaprojektowane pogrubienia przyległe do danego nadlewu. Na rysunku 16 pc

Pozioma belka lub płyta \ o module M

Nadlew o module M,

1    k*K

Naturalna

strefa

końcowa

Strefa

zasilania

Wydłużenie.

sfrefy

zasilania

Strefa

nadlewu

Wydłużenie

strefy

zasilania

Strefa

zasilania

Sztuczna

strefa

końcowa

JM

Długość jak dla naturalnej strefy końcowej

1

5 Mldla M<8cm)

2

L M (dla 8<M<13cm)

3

M (dla M>13cm)

Rys. 16. Długości stref zasilania i stref końcowych 8 - Materiały do projektowania