127 5

Technika zbioru surowców 117

drugą naciskamy kostur i podważamy roślinę, pociągamy ją ukośnie do góry i od razu otrząsamy z ziemi. Do wykopywania korzeni drobnych, np. mniszka, używamy zamiast kostura noży o płaskim końcu. Wszelkie narzędzia używane do zbioru powinny być mocne, ostre, jeśli możliwie to nawet nierdzewne, ponieważ żelazo stykając się z sokiem roślin może tworzyć szkodliwe połączenia. Korzenie powinny być wyciągnięte po dwóch, najwyżej, trzech uderzeniach łopaty, wideł czy kostura. Zbyt starannego okopywania rośliny i dokładnego wyciągania korzonków nie stosuje się, Do wybierania roślin płytko zakorzenionych, szczególnie o kłączach płożących się, jak np. perz czy mydlnica, wykorzystuje się zabiegi uprawowe na polach (orka, drapaczowanie), niejednokrotnie stosuje się pług (wy-orywanie), a następnie bronę. Ręczne wyrywanie korzeni jest sposobem najmniej odpowiednim, gdyż pomijając już samą trudność wyrywania, przez odrywanie się bocznych korzeni, które zostają w ziemi niszczy się surowiec, co w rezultacie zmniejsza ilość zbioru i daje materiał popękany i. poszarpany.

Nasiona (owoce) roślin baldaszkowatych, np. kminek, zbiera się najczęściej ścinając całe rośliny lub ich wierzchołki i wiąże się je w snopki lub pęczki, podsusza na polu, a następnie dosusza w stodole. Zwozi się wozami wysłanymi płachtami, gdyż nasiona i niektóre owoce łatwo się osypują. Niekiedy, przede wszystkim, gdy chodzi o rośliny nierównomiernie dojrzewające i cenne, zbioru dokonuje się stopniowo, w miarę dojrzewania. Rośliny zebrane przenosi się na strych i dosusza na płachtach, a następnie okrusza się lub ociera. Nasiona łatwo osypujące się, np. waleriany, niekiedy musimy zbierać jako niezupełnie dojrzałe, wówczas snopki zawieszamy na sznurach czy drutach baldachami w dół. Nasiona stopniowo dojrzewają i osypują się na podesłane płachty.

Zbiór owoców mięsistych przeprowadza się najczęściej ręcznie przez obrywanie poszczególnych owoców. Układa się je w płaskich koszyczkach niezbyt grubą warstwą, aby się nie pogniotły i nie puściły soku. Balda-chy owoców, np. czarnego bzu, ścina się zwykle sekatorem lub nożem* układa w koszyczkach i przenosi do suszenia. Osmykiwanie owoców przeprowadza się po wysuszeniu.

Omówiliśmy krótko zasady zbioru najczęściej spotykanych typów surowców, a więc kwiatów, liści, ziela, pączków, kory, korzeni, owoców i nasion. Zasady zbioru innych typów surowca zielarskiego podajemy przy szczegółowych opisach tych roślin. Ogólnie tylko zaznaczamy, że zarównp czas zbioru, jak i sposób zbioru musi być dostosowany do charakteru surowca i zawartych w nim ciał czynnych.

Dalszą pracą producenta po dokonaniu zbioru surowca jest przeniesienie go do miejsca suszenia. Należy przy tym pamiętać o następujących warunkach: